Giriş
Sağlıklı zannediyorduk ama hastalık saçıyormuş! Kahvaltı sofralarının vazgeçilmeziydi
Türkiye, gerek meyve, gerekse meyve suyu bakımından oldukça yüksek çeşitliliğe sahip. Ayrıca meyve suları, çoğumuzun kahvaltı öğününde tercih ettiği içecekler arasında yer alıyor. Sıkça tüketilen bu içecekler soframıza gelene kadar pek çok işlemden geçiyor. Peki marketten alınan meyve sularının sağlıklı olup olmadığı nasıl anlaşılır? Organik meyve suyu nerede bulunur, nasıl elde edilir? Gıda mühendisi İbrahim Uğur Toprak, Posta.com.tr okurları için tek tek anlattı.
Azra Şahin
Azra Şahin - Posta.com.tr Meyveler beden sağlığı için ölçülü tüketilmesi gereken gıda ürünleridir. Dalından koptuğu haliyle olsa bile aşırı meyve tüketimi, birçok hastalığa davetiye çıkarabilir. Öte yandan meyveler, sadece içerdikleri vitamin ve mineraller nedeniyle değil, bileşimlerindeki antioksidanlarla da oldukça faydalıdır. Bu sebeple meyve türü gıdalara ulaşmak mümkün olmadığında meyve suyu tüketimine ağırlık verilebilir. Meyve suları yüzde yüz meyveden elde edilir ancak uygulanan ısıl işlem gereği, gerçek meyveye göre bazı besin öğelerinde kayıplar söz konusudur.
KAHVALTIDA SİTRİK ASİT VE ŞEKER VAR
Meyve nektarları ise genelde, fiziki yapısı nedeniyle saf suyu tüketilemeyen meyvelerden üretilir. Şeftali, kayısı gibi meyvelerin, pürelerinin içim kıvamına getirilmesi için bir miktar su ve tat dengesinin sağlanmasına yönelik bir miktar şeker katılması gereklidir. Bunlara da "meyve suyu" değil, "meyve nektarı" denir. Nektarlara yasal olarak izin verilen ölçüde su, bazı meyvelerin kendisinde de bulunan sitrik asit ve şeker ilave edilebilir.
HER MEYVE SUYU GERÇEK MEYVE SUYU DEĞİL
Meyve suyu veya nektarlarına şeker katılabilir ancak miktarını etikette açıkça belirtme zorunluluğu vardır. Meyve suyu ve nektarlarına koruyucu katkı ve renklendirici katılması yasaktır. Diğer yandan meyve suları vitamin, mineral ve antioksidanlar gibi insan sağlığı için önemli maddeler içerir. Gıda Mühendisi Toprak, gerçek meyve suyunu ayırt etmenin, tüketici tercihine bağlı olduğunu vurgulayarak şunları ifade etti:
Tüketiciler, gönül rahatlığıyla meyve suyu ve nektarı tüketebilir. Burada seçimi etkileyecek olan sadece tüketicinin ürün tercihidir. Her meyve suyu ürünü, gerçek meyve suyu değildir. Meyve aromalı, meyve tadında, meyveli içecek, aromalı içecek gibi çok çeşitli adlarla üretilen ürünlerin meyveyi ya hiç içermediği ya da çok az içerdiği bilinmelidir. Bu ürün gruplarını tüketecek olanlar, meşrubat benzeri bir ürün içmiş olacaklardır. Tercihleri bu yönde ise şüphesiz meşrubatlar da tüketilebilir. Önemli olan, meyve suyu olduğu düşünülerek başka bir ürün tüketilmesinin, yani tüketicinin yanıltılmasının önlenmesidir. Etiket bilgilerinin dikkatle okunması son derece önemlidir. Kayıt dışı ürünlerden, özellikle de açıkta satılan toz içeceklerden uzak durulmalıdır.
ETİKETTEKİ BU ORANA DİKKAT
Tüketiciler, satın aldıkları ürünün çeşidine ve meyve oranına dikkat etmelidir. Çünkü Türk Gıda Kodeksi, ürünün türü gibi, içerdiği meyve oranının da etikete yazılmasını zorunlu tutuyor. Daha besleyici özelliklere sahip ürün tüketmek için ise öncelikle meyve suyu veya meyve nektarı tercih edilebilir. Bu ayrımı görebileceğimiz en güvenli kaynak da ürün etiketidir. Meyve oranı yalnız besin değerine değil, içeceğin tadına yansıyor.
Günlük yaşamın getirdikleriyle meyve suyu ve içecek sektörü artık gıda üretiminin en geniş alanlarından biri haline geldi. Özellikle COVID-19 pandemisiyle birlikte günlük tüketilen gıdalar, sağladığı fayda oranında tercih ediliyor. Söz konusu meyve bazlı ürünlere farklı vitaminler, elektrolit, protein, probiyotik, kolajen veya omega-3 yağ asitleri gibi bileşenler eklenebiliyor. Tüm bunlarla beraber fonksiyonel gıdaların oluşturduğu sağlık algısı ve özellikle genç tüketicilerin sahip olduğu merak duygusu, bu alan için uygun tüketici ortamını hazırlıyor.
Gıdaların insan yaşamındaki vazgeçilmezliği ve tüketicinin sağlık konusundaki hassasiyetine dikkat çeken uzman isim İbrahim Uğur Toprak, gıda konusunda bilgi verebilecek kişilerin, sektör içindeki üretim ve teknolojiyle ilgili meslek grupları ve uzmanlar olması gerektiğinin altını çizdi.
BU GIDALARIN İÇİNDEKİ MADDE KANSERE DAVETİYE ÇIKARIYOR
Akrilamid, karbohidrat açısından zengin besinlerin yüksek ısıl işleme maruz kalmasıyla insan sağlığına olumsuz etkileri bulunan kimyasal bir bileşiktir. Kanserojen etkiye sahip akrilamid, besinlerde doğal olarak bulunmuyor ancak patates, cips, kraker, bisküvi, kahvaltılık gevrekler, ekmek gibi besinlerde kızartma, fırınlama ve ızgara gibi pişirme tekniklerinde, besinlerde bulunan bir aminoasit olan asparajin ile karbonhidratlar arasında yüksek sıcaklıkta ortaya çıkan tepkime sonucu meydana geliyor. Yüksek miktarlarda ve kronik olarak bu maddeye maruz kalan bireylerde; kas güçsüzlüğü, duyusal azalmalar ve reflekslerde kayıplar ortaya çıkıyor. Ayrıca akrilamid, kendisinden daha güçlü mutajen ve kanserojen bir madde olan glisamid oluşturmak üzere kimyasal değişikliğe uğrayabiliyor.
"BUNLARI GÖRDÜĞÜNÜZ ÜRÜNLER ORGANİK ÜRÜNLERDİR"
Türkiye’de faaliyet gösteren pek çok sertifikasyon kuruluşu bulunuyor. Bu sertifikasyon kuruluşları organik üretim yapan üreticileri ve firmaları denetliyor. Bu denetlemeler sonucunda firmalar belirli sertifika statülerine erişiyor. Organik ürün denilen maddenin organik olup olmadığını anlamak için sertifika aranması gerekiyor. Gıda Mühendisi İbrahim Uğur Toprak'ın, meyve suyu tüketmeyi seven ancak organik ürün bulmakta zorlanan tüketiciler için verdiği öneriler ise şöyle;
Tüketici etiket okumayı alışkanlık haline getirmeli. Tüketici etikete baktığında bakanlığın organik tarım logosunu görmelidir. Bu logo standart bir logodur, organik ürünlerde bulunur. Bu logonun dışında ilgili sertifikasyon kuruluşunun adı, kodu, ürün sertifika numarası ve logosu etikette bulunmak zorundadır. Bunları gördüğünüz ürünler organik ürünlerdir.
