Giriş
Vertigo hastalığı nedir, nasıl geçer? Vertigo hastalığı nasıl tedavi edilir?
Siz sabit dururken dünya etrafınızda mı dönüyor? Başınızı hızlı bir şekilde çevirdiğinizde ani bir baş dönmesi mi yaşıyorsunuz? Tüm bu belirtilerin sebebi vertigo hastalığı olabilir. İşte vertigo hastalığına dair bilinmeyenler ve merak edilenler.
Vertigo bir rotasyon hareketidir. Bu durum, eşyaların hastanın etrafında bir eksen çevresinde dönüyor hissi veya gözler kapalı iken hastanın eşyalar etrafında dönüyormuş hissi olarak da tarif edilebilir. Vertigo bir hareket halisünasyonudur ve olmayan bir hareketin algılanmasıdır. Vertigo, başlı başına bir hastalık değildir ancak pek çok hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Tahminlere göre dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 5 ile 10'u vertigoyla tanışmış durumda. Bizler onun varlığını ancak bozulduğunda fark ederiz. Peki dengemizi sağlayan yapılar nelerdir? İşte denge duyusunu anlamaya çalıştıkça onun ne kadar karmaşık bir duyu olduğunu fark ediyoruz.
Kulak-burun-boğaz ve nöroloji bölümü bakıyor
Denge; vücudumuzu taşıyan kaslar, kemikler ve eklemlerimizden gelen duyular ile iç kulaklarımız ve gözlerimizden gelen bütün bilgilerin beyincik ve beyin tarafından toplanıp analiz edilmesi sonucu oluşan bir duyumuzdur. Bu karmaşık yapıda oluşan bir bozukluk sonucu baş dönmesi şikayetinin oluşması durumunda hastada sebebi bulabilmek için bütün bu bölgelerin gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bu yüzden baş dönmesi olan hastada tanı konulabilmesi için öncelikle kulak-burun-boğaz hastalıkları ve nöroloji tarafından değerlendirilme yapılmalı ancak bazı durumlarda dahiliye, göz hastalıkları ve bazen de fizik tedavi bölümlerini de içeren multi-disipliner bir yaklaşıma ihtiyaç duyulmaktadır.
Vertigo belirtileri neler?
- En belirgin belirtisi baş dönmesidir ve genellikle iç kulaktaki denge sisteminde ortaya çıkan bir sorundan kaynaklanır
- Kulak hastalıklarına bağlı baş dönmesi beraberinde kulakta basınç hissi
- Kulak çınlaması
- İşitme azlığı
- Bulantı-kusma
- Kulak akıntısı
- Gözlerde anormal hareketler gözlemlenebilir.
Vertigo tansı nasıl konulur?
Hastalığın doğası gereği vertigonun sebebi araştırılırken tanısı ancak dışlama yöntemleriyle koyulabilmekte ve hastalar tanısı konulana kadar yukarıda belirtilen birçok bölüm tarafından muayene edilmek ve çok çeşitli tetkiklerin yapılması durumunda kalabilmektedirler. Ani başlangıçlı baş dönmesi şikayeti ile başvuran bir hastada ilk olarak yapılması gereken bu durumun santral (beyin kaynaklı) mı yoksa periferik (beyin dışı) mi olduğunu belirlemektir. Periferik kaynaklılar genel olarak daha iyi seyirlidirler.
Periferik kaynaklı vertigo nedenleri en çok iç kulak ve orta kulak hastalıkları nedeniyle oluşmaktadır. Oysa santral kaynaklı bir baş dönmesi beyin kanaması, beyin enfarktüsü gibi acil müdahale ve hatta yoğun bakım gerektirebilir. Vertigonun sebebi bulunduktan sonra tedavisi ilgili hekimin muayene sırasında hastaya yaptıracağı basit bazı baş hareketlerinden, çeşitli medikal tedavilere ve gerektiğinde cerrahi tedaviye kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsıyor.
Vertigo çeşitleri
Vertigonun en sık rastlanan 3 farklı çeşidi bulunuyor:
1- Kulak içi kristallerinin yerinden oynaması
Stres, aşırı yorgunluk ya da bir travmanın etkisiyle iç kulakta bulunan küçük kalsiyum ve mineral kristalleri yerinden oynuyor. Kulak içindeki salyongoz bölgesine dağılan bu kristaller kişide şiddetli bir baş dönmesine neden oluyor. Şayet kristaller sol kulaktaysa sol tarafa dönüldüğünde sağ taraftaysa da sağa dönüldüğünde şiddetli bir baş dönmesi yaşanıyor. Bu durum kişiyi çok rahatsız etse de neyse ki bu baş dönmesi yaklaşık 15- 20 saniye kadar sürüyor. Hasta zaman zaman ne olduğunu anlamayıp deprem oluyor zannedebiliyor. Hatta bu baş dönmesi yaşandığında öleceğini düşünenler bile bulunuyor. Bu kişilerde teşhis kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılan kristal testi ile ortaya çıkartılıyor. Manevra tedavisi denilen özel bir yöntemle de kristallerin yerine gelmesi sağlanıyor.
2- İç kulaktaki denge sıvısında artış yaşanması
İç kulaktaki denge sıvısının artması vertigoya neden olyor. Aşırı tuz tüketimi, yeterli sıvı alınmaması ve yanlış beslenme alışkanlıkları bu sıvının artması ile sonuçlanabiliyor. Baş dönmesinin yanı sıra kulakta çınlama ve işitme kaybı gibi sorunlar da belirtilere eşlik edebiliyor. Tedavisinde ilk olarak tuz kısıtlaması yapılıyor. Hastaya ilaç tedavisi uygulanıyor. Bu tedavilerin yanıt vermediği durumlarda ise kortizona başvurulabiliyor.
3- Virüslerin denge sinirinde iltihaplanmaya neden olması
Hava yoluyla alınan virüsler denge sinirinin iltihaplanmasına neden olabiliyor. Şiddetli ve uzun süreli baş dönmesi, mide bulantısı, kusma gibi şikayetlerin yaşandığı bu durumda hasta, tedavi için birkaç gün hastanede yatabiliyor. Şikayetlerin tamamen sona ermesi ise 15 günü bulabiliyor.
Vertigo nasıl engellenir?
Vertigo oluşumunu engellemeye yardım eden 7 öneri:
1- Stresten uzak durun
Stres vertigo oluşumunu neden olan en önemli faktörlerin başında yer alıyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar kendinize özel zamanlar ayırın ve stres faktörlerini hayatınızdan çıkartın.
2- Bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirin
- Sağlıklı beslenin
Beslenme düzeninide dondurulmuş ve hazır gıdalara yer vermeyin. Doğal ve organik ürünler tüketin. Bu sayede bağışıklık sisteminizin kuvvetlenmesine katkıda bulunmuş olursunuz.
- Güne yumurtayla başlayın
Yumurtada birçok mineral ve Omega 3 bulunuyor. Eğer başka bir rahatsızlığınız yoksa sabah kahvaltısında her sabah 1 ya da 2 köy yumurtası yiyin.
- Ceviz, badem, fındık ve fıstık yiyin
Günde bir avuç kuruyemiş yiyin.
- Süt için
Uzun ömürlü kutu sütler yerine günlük sütleri tercih edin.
- Protein içerikli gıdalardan uzak durmayın
Eğer eşlik eden bir rahatsızlığınız yoksa kırmızı et yemekten korkmayın.
3- Güneşlenin
Sağlıklı bir vücut için D vitamini çok önemli. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki ülkemizde 100 kişiden 70’inde D vitamini eksikliği bulunuyor. Bu nedenle mümkün olduğu kadar güneşlenin. Unutmayın vücut bir denge ve bu denge bozulduğunda vertigo ortaya çıkıyor.
4- Tuzu azaltın
Tuz iç kulaktaki sıvı artışına neden olup vertigoyu tetikleyebiliyor. Bu nedenle tuzu azaltın.
5- Bol sıvı alın
Vücuttaki su tuz dengesini korumak içim bol bol su için. Ama çay ve kahve gibi içeceklerden uzak durun. Çünkü bu tarz içecekler de iç kulakta sıvı artışına neden olabiliyor.
6- Sakin sporları tercih edin
Sporun her alanda olduğu gibi vertigoda da önemi büyük. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan spora hayatınızda mutlaka yer verin. Ancak ani hareketler barındıran ağır sporlardan uzak durun.
7- Ani hareketlerden kaçının
Başınızı çok hızlı bir şekilde sağa sola çevirmeyin, lunaparklardaki oyuncaklardan uzak durun, hızlı araba kullanmayın. Ani hareketlere neden olan bu durumlar kulak kristallerinin yerinden oynamasına neden olabiliyor.
