Çocuğu olan erkek sonradan kısır kalabilir mi?

Çocuğu olan erkek sonradan kısır kalabilir. Daha önce doğal yolla eşini gebe bırakabilen bir erkek, daha sonraki denemelerinde bunu başaramayabilir. Sanıldığı kadar az da değildir, ikinci çocuğa niyetlenen çiftlerde her 10 erkekten yaklaşık birinde bu soruna rastlıyoruz.

Yaş faktörü önemli

Aslında kadınlardaki menopoz gibi erkekte üreme kapasitesinin tamamen ortadan kalkması söz konusu değildir, her yaşta erkekte sperm üretimi devam eder ve eşini gebe bırakabilir. Ancak sorun spermin kalitesindeki azalmadır. Yapılan istatistikler, sperm değerlerinin en yüksek olduğu yaş aralığı olarak 30-35 yaşlarına işaret eder. 55 yaşından sonra bir düşme eğilimi başlamakta. Çok güvenilir olmasa da erkekte her yıl sperm kalitesinin yüzde 3 azaldığı görülmekte çünkü yıllar geçtikçe sperm içerisinde zararlı oksijen metabolitlerinin birikimi artar. Önceleri testisteki savunma mekanizmaları bunları bertaraf edebilirken, bir zaman gelir birikim temizlenemeyecek bir seviyeye erişir. Buna oksidatif stres diyoruz ve daha da ilerlerse spermde DNA hasarı yaratarak yumurtayı dölleme kapasitesini ciddi ölçüde bozmaya başlar. Sperm DNA hasarlarının önemli bir sonucu da düşük görülme riskini artırmasıdır.

Erkekte yaşa bağlı sperm kalitesindeki bozulmanın bir diğer sebebi ise spermin genetik yapısındaki değişikliklerdir. Genlerin yanlış dizilimi olarak bilinen mutasyonlar, çevresel faktörler nedeniyle çalışmasını bozan epigenetik değişiklikler, kromozom sayısındaki bozukluklar bunlar arasında sayılabilir. Bazı erkeklerde ise sperm üretiminden sorumlu genler daha doğuştan az çalışıyor olabilir. Dolayısıyla bunlardan gelişen spermler daha zayıf kalıp, üreme güçleri erkenden düşmektedir. Bu tür genetik bozuklukları her zaman kolayca ortaya koyamıyoruz. O nedenle çoğunda bir neden yokmuş gibi görülüyor.

Testosteron hormonunun azalması da sonradan kısırlığa neden olabilir

Sonradan kısır kalan erkeklerde bir başka engel testosteron hormonunun azalmasıdır. 40 yaşından sonra kanda testosteron düzeyi her yıl yüzde 1-2 düşmekte. Bu düşüşü 40-60 yaş arası erkeklerin yüzde 7’sinde, 60 yaş üzerindekilerin ise yüzde 20’sinde görüyoruz. 80 yaşından sonra erkeklerin yarısında hormon düşüklüğü hipogonadizim dediğimiz hastalık seviyesine kadar uzanır. İleri yaş erkeklerin yarısına yakınında, testosteron azalmasına bağlı iktidarsızlık ortaya çıkmakta.

Damar sertliği olarak da bilinen ateroskleroz, ileri yaşlarda yaşam kalitesini ciddi olarak etkilemeye başlar. Benzer şekilde testisi besleyen damarlarda da yağ birikimi sonucu daralma gelişmesiyle sperm üretimi bozulabilir. Böyle durumlarda testisin ince yapısı bozulur, hücreler küçülür ve bağ dokusu artar. Bir süre sonra spermlerin besin kaynakları yetersiz hale gelerek yumurtayı dölleme güçleri zayıflar.

Prostat büyümesi de kısırlığa neden olabilir?

Sonradan kısır kalan erkeklerde görülen bir diğer faktör de erkeklerin kaçınılmaz sorunu olan prostat büyümeleridir. Prostat büyüdükçe, içinden geçen meni kanallarını daraltarak sperm çıkışını önleyebilir. Diğer yandan, idrar atımı kolay olsun diye önerilen prostatı küçültücü ya da mesane çıkışını genişletici ilaçlar ister istemez meninin mesaneye geri kaçmasına veya hormon bozukluğuna yol açarak eşlerinin gebe kalma şansını ortadan kaldırabilir. Prostat ameliyatlarından sonra da erkeklerin çoğunda benzer şikayetlere rastlamaktayız.

Bunların dışında testis iltihapları, travma, varikosel, tiroid hastalıkları, diyabet, ilaçlar, ateşli hastalıklar, aşırı kilo alınması da erkeğin yeniden baba olma şansını azaltabilir.

Netice olarak, bir kez baba olma şansını yakalayan erkekler ikinci çocuklarına da kavuşma fırsatını sürdürebilmek için tedbiri elden bırakmayarak üreme sağlıklarına dikkat etmeli, şüphelendiren belirtiler gördüklerinde bir doktora başvurmalıdırlar. Şayet çocuk istiyorlarsa bunu fazla ertelememeleri de tavsiye olunur.