Demir eksikliği olan kilo veremez

Prof. Dr. Canan Efendigil Karatay'ın çok faydalı yazı dizisi www.posta.com.tr 'de devam ediyor...

RÖPORTAJ: Merve Özaytekin

merve.ozaytekin@posta.com.tr

AŞIRI SİNİR VE STRESİN NEDENİ DEMİR EKSİKLİĞİDİR

Demir vücudumuza ne kazandırıyor?

Ülkemizde yaygın bir şekilde demir eksikliği anemisi var. Büyüme çağındaki çocuklar, adet görmeye başlayan genç kızlarımız, birçok gebe ve emziren anneler, hatta sağlıklı beslenenler bile demir ve diğer vitamin desteklerini ihmal ettiklerinde, anemi oluşabilir. Her ay muntazam adet gören genç kızlarımız, 1 ml kanda, 5 mg kan demiri kaybeder. Bu düzeyde kan demiri kaybeden genç kızlarımız, kilo alma korkusuyla yeterli ve etkili beslenemedikleri için bazı şikayetleri başlar. Ek olarak ülkemizde sağlıksız bir alışkanlık olan yemekten hemen sonra çay içme adeti de gıdalarda bulunan az miktardaki demirin emilimini önler. Özellikle Anadolu’da çok çocuk doğurmuş olan kadınlarımızda demir eksikliği yaygındır. Emziren anneler de sütleri ile demir kaybederler, bunu da unutmamamız gerekir. Ayrıca büyüme ve ergenlik çağında hızlı boy atan ve gelişen kız ve erkek çocuklarda da demir eksikliği meydana gelir.

Vücutta demir azalınca ne oluyor?

‘O hanım belirli günlerde sinirli oluyor, ona bulaşmayın!’ en çok işitilen cümlelerden biridir. Bu hanımların rahatlamaları için psikolog psikolog dolaştıklarını görüyoruz. Birçok genç kız ve hanım, antidepresan ilacı kullanıyor fakat şikayetleri geçmiyor. Durgunlaştıklarını ve halsizliklerinin arttığını da hekim olarak görüyoruz. Aslında başta sinir ve stres olmak üzere birçok sıkıntının sebebi, demir eksikliği! Tabii bu demir eksikliği dolaylı olarak kilo alımına sebep oluyor ve hormonların olumsuz etkilenmesi sebebiyle de kilo verme sürecini olumsuz etkiliyor. Yani vücutta demir eksikliği varsa kilo verilemiyor!

Bir de spor yaptığı halde kilo veremeyenler var

Ne yaparlarsa yapsınlar kilo vermekte zorlanan kişilerin uyguladıkları fizik aktivite de etkisiz ve yetersiz olabilir. Örneğin 20-30 dakika yürüyüş süresini 50-60 dakikaya çıkarmaları gerekebilir. Kilo vermek isteyenler de mutlaka karaciğer ve pankreas yağlanması vardır. Yani insülin direnci gelişmiş demektir. Göbek yağlarını yani iç organların yağlarını en iyi yakma yolu yürüyüş ve yüzmedir. Karatay Diyeti de yürüyüş, yüzme, dans gibi fizik aktivitelerin artırılmasını öneriyor. Ama en önemlisi insülin direnci devam ettiği sürece kilo vermek mümkün değil.

Pekmez, bal yararlı mı?

Pekmez meyve özleri veya suları kaynatılarak elde edilen en lezzetli besindir. Özellikle pestil ve cevizli sucukların tadına doyum olmaz. Kuruyemişler gibi bu tür pestil ve sucuklar enerji kaynağı olarak tüketilebilir. Ancak kaynatılmış oldukları için meyve suyu özellikleri kaybolmuştur. Bir nevi işlenmiş yiyecekler gibidirler ve boş kalori ile yüklüdürler. Bu nedenle pekmezden elde edilen pestil ve sucukları bol ceviz ve fındık ile tüketmek daha sağlıklıdır. Çünkü pestil ve sucuklara ceviz, fındık, fıstık gibi katık konulduğunda glisemik indeksleri düşer, sağlıklı besin ve enerji kaynağı haline gelirler. Evde oturan, yol yürümeyen çay ve kahvenin yanında pasta, bisküvi, ekmek, pilav, makarna, baklava, börek simit veya poğaça yerine bu tür besinleri tüketmeliler.

KARATAY DİYETİ NEDEN FARKLI?

- Karatay Diyeti birdenbire ve hızlı değil, dengeli bir şekilde ve kalıcı olarak kilo vermeyi sağlar.

- Bütün tercüme diyetler, doğal olarak hazırlandıkları ülkenin halkı için düzenlenmiştir. O ülkede yaşayan insanların imkan ve alışkanlıklarına yönelik yöresel bilgiler ışığında ortaya çıkmıştır. Önemli olarak yiyeceklerimizi kendi mutfağımızda, yerel pazarlarımızda kolaylıkla erişebileceğimiz ürünlerle hazırlayabilmektir. İşte bu sebeple Karatay Diyeti Türk halkına özel hazırlanmıştır.

- Komşu ülkelerin, bizim ülkemizde yetişen sebze meyvelerle yapılan ve damak tadımıza uygun sağlıklı yemek tarifleri arada bir denenebilir ama yaşam biçimi haline getirip sürekli uygulamak çok farklı bir konudur. Hızlı kilo verip forma girmeyi sağlamak amacıyla yabancı ülkelerin alışkanlık ve beslenme biçimlerini örnek alan, o ülkelerde hazırlanmış liste ve kılavuzlara bakıp halkımıza sağlık gerekçesiyle yasaklar getirmek doğal değildir. Hem zorlamadır hem de bilimselliğe aykırıdır. Bu nedenle de tercüme diyetlerin başarı oranları düşük olmaktadır. Başarılı olmuş olsalardı bu kadar çok diyet ortaya çıkmaz, halkımız da her yıl verdiği kiloları fazlasıyla geri alıp yeni bir diyet yapmak zorunda kalmazdı.

- Karatay Diyeti, geleneksel beslenme kültürümüzde de yer almayan ara öğünlerin neden gereksiz olduğunu bilimsel verilerle ortaya koyar. Az az, sık sık yemeyi değil, günde 2-3 öğün yemeyi önerir, öğünlerin arasında neden 4-5 saat süre geçmesi gerektiğini anlatır.

- Karatay Diyeti’nde kalori hesabı da yok! Düşük glisemik indeksli yiyeceklerin önemi ortaya koyuluyor, bu gıdaların vücudumuz için neden kaçınılmaz olduğu bilimsel referanslar eşliğinde anlatılıyor. Aç kalarak veya düşük kalorili bir diyeti uyguladığınızda kilo veriliyor, fakat beyinde ‘vücut kıtlık içinde’ algılaması oluşuyor ve beyin metabolizmayı yavaşlatıyor. Bir miktar kilo verilse bile normal yemek alışkanlıklarına geçer geçmez beyinden hemen vücut tekrar kıtlığa girebilir diye depolama mesajı geliyor. Yani beyinden ‘yiyin depolayın, vücudunuz bir sonraki kıtlık için hazır olsun’ diye uyarı geliyor. İşte yemeklere saldırıp sürekli yemek yeme duygusu da böyle gelişiyor.

- Karatay Diyeti sindirim enzimlerinin ve hormonların düzenli ve dengeli çalışmasını sağlar. Böylece uygulama sırasında insanlar günlük hayattan kopmazlar, halsiz aç ve bitkin kalmazlar, aç kalma duygusunun esiri olmaz ve kendilerini diyet baskısı altında hissetmezler. Dinçleşmiş olarak uyanırlar.

- Karatay Diyeti’nde günümüz şartlarında üretilen ekmek yerine buğdayın kendisini yemek önerilir. Yani buğday pilav, salata veya keşkek gibi yemekler yapılıp rahatlıkla yenilebilir. Ayrıca kilo verme sürecinde olanlara beyaz pirinç yerine yine glisemik indeksi düşük olan bulgur önerilir. Böylelikle B vitaminlerinden mahrum kalınmaz ve sağlıklı karbonhidratlar doya doya yenebilir.

- B vitamini kuruyemişlerde ve baklagillerde (özellikle fasulye grubunda) yüksek miktarda bulunur. Kuruyemiş ve baklagiller yüksek miktarda lif ve posa içerirler. Hatta kuruyemiş ve baklagillerdeki lif ve posa ekmekle alınandan çok daha yoğun ve doğaldır.

GÜZELLEŞTİREN VE ZAYIFLATAN ÇAYLAR

Zeytin yaprağı, tarçın kabuğu ve limon çayı

MALZEMELER

- 10-15 zeytin yaprağı

- 1 tarçın kabuğu

- 1/4 limon dilimi (ince dilimlenmiş)

- 2-3 su bardağı su

HAZIRLANIŞI

Zeytin yapraklarını ve tarçın kabuğunu güzelce yıkayın, çaydanlığın demlik bölümüne (porselen demlik) koyun. Üzerine kaynar sıcaklıkta su ilave edip demleyin (normal çay demler gibi altında su bulunan çaydanlığı da kısık ateşte kaynamaya bırakın ki bitkiler demini döksün). 10-15 dakika demlendirin. Direkt olarak ateşte kaynatmamaya özen gösterin. Bu arada limonu güzelce yıkayın, dörde bölün ve dörtte birini dilimleyin. Zeytin yaprağı ve tarçın kabuğunu 10 dakika kadar demlendikten sonra limon dilimlerini ilave edin, 5 dakika sonra servis edin.

Kimyon, karabaşotu ve tarçın kabuğu çayı

MALZEMELER

- 1 yemek kaşığı kadar tane kimyon

- 1 yemek kaşığı kadar karabaşotu

- 2 tarçın kabuğu

- 2-3 su bardağı su

HAZIRLANIŞI

Karabaşotu ve tarçın kabuğunu yıkayın, kimyonla birlikte hepsini çaydanlığın demlik bölümüne koyun. Üzerine kaynar sıcaklıkta su ilave edip demleyin (normal çay demler gibi altında su bulunan çaydanlığı kısık ateşte kaynamaya bırakın ki bitkiler demini döksün). 10-15 dakika demlendirin ve servis edin.

FORMDA KALMANIZ İÇİN EV YAPIMI SİRKE

MALZEMELER

- 3 kg sert ve sulu köy elması

- 3-4 yemek kaşığı doğal bal

- Cam kavanoz

HAZIRLANIŞI

- Elmaları iyice yıkayıp kurulayın. Katı meyve sıkacağı ile sıkarak suyunu çıkarın. Elma suyunu cam bir kavanoza alarak (kavanozun üst kısmında bir karış kadar taşma payı bırakın) içerisine bal ilave edin ve iyice karıştırın.

-Daha sonra kavanozun ağzı hava alacak şekilde üzerine tülbent bir bez örtüp kenarlarından bağlayın (sinek, toz girmemesi için). Güneş alan bir pencere varsa cam kenarına yoksa ılık ve loş bir ortama koyun.

- İlk haftalarda 2-3 günde bir kavanozun ağzını açıp tahta bir kaşıkla karıştırın ve tülbentle kapatın.

- 4-6 hafta kadar zaman geçince sirkenin üzerinde denizanası şeklinde bir maya ve kavanozun ağız kısmında da sirke bakterileri dediğimiz minik kurtçuklar oluşur. Bu sirke fermantasyonunun başladığının işaretidir.

- Sirkeyi 8-10 hafta sonra temiz bir tülbent bezden süzün. 6Süzdükten sonra şişelere boşaltın ve şişelerin ağzını hava almayacak şekilde sıkıca kapatarak serin bir yerde muhafaza edin.

ZAYIFLATAN TARİFLER

Şekersiz kabak tatlısı

MALZEMELER

- 2 dilim balkabağı

- 1 elma

- 2 portakal

- 1 çay bardağı ceviz

- 1/2 çay bardağı kuru üzüm

- 1 çubuk tarçın

- 1 yemek kaşığı tereyağı

HAZIRLANIŞI

Balkabaklarını soyun, çekirdekli kısımlarını çıkarın ve üçe bölün. Elmaları da sekize bölün. Portakalları soyup (arzu edilirse kabuklu olarak) dilimleyin. Tüm malzemeleri kapaklı bir fırın kabına koyun, malzemelerin üzerine tereyağını küçük küçük dağıtarak ilave edin. Önceden 180 derece ısıtılmış fırında pişirin (40-45 dakika kadar), servis edin.

ÖRNEK MÖNÜ

Kahvaltı: (08.00-09.00)

- İki yumurta ile hafif ateşte tereyağı ile pişirilmiş omlet

- 8-10 adet tuzsuz zeytin

- Bir avuç içi kadar beyaz peynir

- Taze maydanoz, tatlı kırmızı biber ve 1-2 adet salatalık

- Şekersiz yeşil çay ya da sevilen bir bitki çayı

- Bir çay bardağı fındık

Ara öğün/şart değil (10.00)

- Bir avuç ceviz içi (Mümkünse yeni kırılmış) Bol taze limonlu su ya da bitki çayı Öğle yemeği (13.00-14.00)

- Bir porsiyon şiş kebap Ara öğün/şart değil (15.00)

- Bir elma ve bir avuç tuzsuz yerfıstığı

- Kavrulmamış ve mümkünse yeni kırılmış

- Taze limon eklenmiş su ya da şekersiz çay

Akşam yemeği (18.00-19.00)

- 3-4 kalem kuzu pirzolası

- Mevsim salatası

- Zeytinyağlı enginar ya da yoğurtlu semizotu salatası

Not: - Akşam saat 19.00- 20.00’den sonra meyve dahil hiçbir şey yenilmemeli Bol su, taze limon eklenmiş olarak içilebilir ? Mümkünse yatmadan önce 30-40 dakika kadar yürüyüş yapılmalı

YARIN: SALATALARINIZDAN SUSAMI EKSİK ETMEYİN

>>BİRİNCİ BÖLÜM: EKMEĞİ KES

>>İKİNCİ BÖLÜM: GÖBEK EŞİTTİR KARACİĞER YAĞLANMASI

>>ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ENDİŞELENMEYİN ET, YUMURTA KOLESTEROL YAPMAZ

>>DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: SOYA SÜTÜ ERKEK MEMESİNİ BÜYÜTÜR