Öksürük nöbetlerinizin sebebi mideniz olabilir

Özgür Gökmen ÇELENK - POSTA

REFLÜ NEDİR?

Mide içeriğinin geriye, yemek borusuna doğru kaçmasıdır. Geri gelen iki şey var. Birincisi, yenilen gıdalar. İkincisi ve daha sık rastlananı, mide asidinin geri gelmesidir.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

* Göğüsün ortasından yukarıya doğru yükselen yanma ve ağrı.

* Midede yanma ve ağrı.

* Uzun süreli bulantı.

* Rahatsız edici geğirme.

Yemek borusu dışı belirtiler:

* Boğaz ağrısı ve tahrişi.

* Geçmeyen farenjit.

* Boğazda baskı hissi ve sürekli boğazı temizleme ihtiyacı.

* Uzun süre geçmeyen öksürük.

* Ses kısıklığı.

KİMLERDE SIK GÖRÜLÜR?

Reflü her yaşta ve herkeste görülebiliyor. Fakat fazla kilo ve reflü sıklığı arasında doğru orantı var. Risk, kilo arttıkça yükseliyor, fazla kilolardan kurtulunca da düşüyor. Diyelim ki vücut kitle indeksiniz 27 ve diyet yapıp indeksinizi 23.5'e düşürdünüz. Bu durumda reflünüz yüzde 40 azalır.

SEBEPLERİ NELER?

En sık mide kapağının gevşemesi nedeniyle ortaya çıkıyor. Kapak gevşekliğinin en yaygın nedeni ise mide fıtığıdır. Midenin bir kısmının karın boşluğundan göğüs boşluğuna doğru çıkması mide fıtığı olarak tanımlanıyor. Çok yaygındır, toplumun yarısından fazlasında mide fıtığına rastlanıyor. Bu arada mide kapağı sağlıklı kişilerde de gün içinde zaman zaman gevşer. Bu sayede normal kişiler geğirebilir, hiç gevşememesi çok rahatsız edicidir. Ama bu gevşemelerin çok sık olması reflüye yol açıyor.

REFLÜ TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

Yemek borusunda tahriş olur. Bu tahrişin A, B, C, D olmak üzere dört derecesi var. En hafifi A, en şiddetlisi D'dir. Reflü hastalarının en az yarısında yemek borusunda herhangi bir tahriş yok. Yüzde 40'ına yakınında ise hafif dereceli tahriş var. Hastaların yüzde 10'u ise C ve D dereceli tahrişle karşı karşıya. İşte bu hastalar tedavisiz bırakılırsa yemek borusunda darlık ortaya çıkabilir. Yani yemek borusundan gıdalar geçemez.

KANSERE YOL AÇAR MI?

Reflünün endişe edilen uzun dönem problemlerinden biri, Barrett denen kanser öncüsü bir hastalık. Barrett, yemek borusu alt ucunda kansere yol açar. Daha çok 50 yaş üstü, şişman ve erkeklerde görülür. Batı ülkelerinde reflüsü olanların yüzde 10-15'inde görülürken Türkiye'de bu oran yüzde 5'in altında. Barrett'i olanların da yalnızca yüzde 1'i kanser oluyor, yani risk son derece düşük. Barrett reflü gibi tedavi ediliyor. Sadece bu hastalara 2-3 yılda bir endoskopi kontrolü öneriliyor.

REFLÜ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Birinci adımda hayat tarzı değişiklikleri var. Kilo vermek, diyet yapmak, sigara içmemek gibi. Reflü diyeti diğer hastalıklardan farklı olarak biraz kişiseldir. Rahatsız eden besin neyse ondan uzak durmak gerekir. Acılı gıdalar, soğan, sarımsak, çay, kahve, narenciye, alkol konusunda dikkatli olmakta yarar var. Zaten bunlar standart reflü yasakları. İkinci aşamada gece reflüsü olanları rahatlatan iki öneri var: Sizi uyandıran reflü ataklarınız varsa yatmadan üç saat önce yemek yemeyin ve yatağınızın başucunu yükseltin.

YASTIKLA MI YÜKSELTSİNLER?

Hayır, yatağı yükseltmek demek başınızın altına ikinci ya da üçüncü yastığı almak demek değil. Bu önlem işe yaramaz. Gece reflünüz varsa yatağınızın başucu tarafındaki ayağının altına başucunuzu yerden 15 santim kaldıracak bir takoz koyun.

İLAÇ TEDAVİSİ EN AZ 2 AY SÜRMELİ

İlaçlar yaşam biçimi değişiklikleri işe yaramadığında devreye gider. En sık proton pompası inhibitörleri ve antiasit grubu ilaçlar kullanılır. Hastalığın şiddetine göre ilacın kuvveti ayarlanır. Her hastalıkta olduğu gibi reflüde de aynı kural geçerli: Ne kadar hafif ilaç, o kadar iyi! İlaç süresi kişiden kişiye değişir. Hasta, ilaçtan fayda görüyorsa genellikle iki ay kullanmasını öneririz. Daha sonra ilacı keser, duruma göre başlamasını öneririz. Bazıları 2 ay ilaç aldıktan sonra 6 ay rahat eder, sonra bir 15 gün daha kullanmak zorunda kalır. Birçok kişi de şikayeti olduğunda ya da şikayeti olacağını tahmin ettiği günlerde ilaç alır. Örneğin yağlı yemekler tüketilecekse ya da kebapçıya gidip iki kadeh rakı içilecekse öncesinde önlem olarak ilaç içilebilir. Küçük bir grup ise her gün almadan idare edemez.

KİMLER AMELİYAT OLMALI?

'Ben bu ilacı bir gün bile bırakamıyorum' diyenlere 'Ömür boyu ilaç alacağına ameliyat ol' diyebiliyoruz. Ama reflü ameliyatı için birinci şart reflü ilacından fayda görüyor olmak. Ameliyat olmak isteyenler en çok ilacın yan etkilerinden kurtulmak istiyor. En çok vurgulanan yan etki ise kemik erimesi nedeniyle kalça kırığı. Ama bu çok nadir görülen, uzun süre her gün proton pompası inhibitörü olanların yüzde 1'inden azında görülen bir yan etki. İlacın yan etki riskini göze almayıp ameliyat olmak isteyenler şunu bilmeli: Ameliyat olanların yüzde 30-40'ı uzun dönemde tekrar ilaç almak zorunda kalıyor. Üstelik ameliyatın şişkinlik, yutma güçlüğü gibi bazı riskleri var.