Sedef hastalığı hakkında her şey

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zekayi Kutlubay anlatıyor. // Hazırlayan: Özgür Gökmen Çelenk SEDEF KADINLARDA DAHA SIK MI?Aslında kadınlarda ve erkeklerde eşit sıklıkta görülüyor. Fakat kadınlarda daha erken yaşlarda başlıyor. Sedef hastalığı en sık 15-35 yaş arasını etkiliyor. Tabii bebekler ve yaşlılar da dahil sedefin her yaş grubunu etkileyeceği akılda tutulmalı. Tahminlere göre, sedef tüm dünyada 125 milyon kişiyi etkiliyor. Ülkemizdeki görülme sıklığı ise yüzde 1-3 arasında. TÜM SEDEFLER BİRBİRİNE BEZER Mİ?Hayır, sedefin değişik şekilleri var. Klasik sedef hastalığında, üzeri beyaz kepekli kırmızımtırak yaralar olur. Küçük sivilce benzeri ya da yaygın kırmızı deri tipleri de var. Bazen sadece avuç içi veya ayak tabanlarında yaralar tarzında ortaya çıkabilir. Hastalık seyri gereği hafif, orta ve ciddi olabilir.Hafif hastalıkta genellikle yaşamı büyük oranda etkilemeyecek kadar deri tutulumu olur. Ciddi hastalıkta hareketi ve sosyal yaşamı etkileyecek derecede büyük yaralar, eklem, tırnak, saçlı deri ve genital bölge tutulumu görülür.Hastaların yüzde 75’inde sedef hafif formdadır.Farklı yaş gruplarında sedef farklı seyreder. Çocuklarda küçük, kırmızı, üzerinde kepekler olan döküntüler şeklindeyken, yetişkinlerde aynı döküntünün daha büyük ve geniş varyantları görülür. Yaşlılarda ise deri kalınlaşması daha belirginken, atak dönemi dışında genellikle kepeklenme görülmez. Evet, sadece el ve ayak tırnaklarını tutabilir. Bu tutuluma yüzde 10-78 arasında rastlanır. Tırnak tutulumu değişik şekillerde olabilir:Tırnak yüzeyinde küçük noktasal çukurcuklar (yüksük tırnak),Sarı-kahverengi renk değişimi,Tırnakta kalınlaşma, l Yatay veya uzunlamasına çizgilenmeler ve dalgalanmalar,Tırnakta ufalanma, dökülme, hatta tırnağın tamamının yatağından ayrılması.Tırnak sedefi, deride görülen sedef döküntüleriyle beraber olabileceği gibi tek başına da ortaya çıkabilir. Tırnak sedefinin tedavisi daha zordur. Güçlü tedaviler uygulamak gerekebilir. SAÇ DÖKER Mİ?Sedef hastalığı saçlı deride de gümüş renginde plaklara, kabuklanma ve kepeklenmeye yol açar. Saçlı deride şiddetli kaşıntıya neden olur. Bunların dışında saçlı deride yoğun kuruluğa, yanma ve ağrıya neden olabilir. Hastalığın kendisi saç dökülmesine yol açmaz. Ancak hastalığa bağlı görülen plakları sökmeye çalışırken veya kaşırken o bölgede bulunan saçlar da etkilenebilir, dökülebilir. Ama bu dökülme kalıcı değil. Sedef yaraları iyileştikten sonra tekrar saçlar çıkar. Bunların yanında saçlı derideki sedefi tedavi eden bazı ağızdan alınan ilaçlar da saçta geçici bir dökülmeye neden olabilir. Sedef hastalığında genetik yatkınlık çok önemli. Bunun yanında vücudun bağışıklık sistemi de hastalığı tetikleyebilir. Yine stres, alkol, sigara, bazı ilaçlar, travma, viral veya bakteriyel enfeksiyonlar sedef hastalığını başlatabilir. Hastalık genellikle iyileşme ve alevlenme dönemleriyle karakterizedir. Bu dönemlerin şiddeti ve süresi kişiden kişiye değişir. SAĞLIĞI NASIL BOZAR? Son yıllarda yapılan çalışmalara göre, sedef kronik sistemik inflamasyon dediğimiz bir sürece bağlı sağlığımızı bozuyor. Sedef romatizması, obezite, şeker hastalığı, hipertansiyon, kolesterol ve kan lipit yükseklikleri, otoimmün hastalıklar, kalp hastalıkları, akciğer hastalıkları, karaciğer yağlanması, uyku apnesi... Bütün bu hastalıklar da sistemik inflamasyon dediğimiz sürece bağlı ortaya çıkıyor. Saydığımız bu hastalıklar sedefi olan kişilerde daha sık. SEDEF ROMATİZMASI NEDİR?Sedef hastalığı olan kişilerde görülen el, ayak, diz, dirsek ve omurgayı tutabilen, bu eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açan iltihaplı bir romatizma türüdür. Eklem ağrıları ve tutukluğu genellikle sabah görülür. Çoğu zaman deri bulgularından sonra sedef romatizması ortaya çıkar. Bazen hastalıkla eş zamanlı bazen de deri bulgularından önce görülebilir. Sedef hastalarının yüzde 20-40’ında sedef romatizması bulunur. Sedef romatizması kadınlarda daha sıktır. KLASİK SEDEF, SAĞLIĞI BOZAN SEDEF TÜRÜNE DÖNÜŞEBİLİR Mİ?Klasik sedef dediğimiz hastalık deride kırmızı bir zeminde kepeklenme gösteren döküntülere neden olur. Sıklıkla dirsek, diz üstü, saçlı deri ve bel bölgesinde görülür. Daha nadir olarak kıvrım bölgelerini, ciddi formlarında tüm vücudu tutabilir. Sedef hastalığı genellikle hafif formda seyreder ve sadece deri bulguları görülür. Çoğu hastada birkaç adet yara tarzında ortaya çıkar ve devam eder. Hastalık ilerleyen dönemlerde eklem tutulumuna yol açarak sedef romatizmasına neden olabilir. Bunun dışında hastalık deriyi yaygın olarak tutarsa vücuttan su ve protein kaybına yol açarak genel durum bozukluğu, ateş ve enfeksiyonile sonuçlanabilir. Tüm vücutta yaygın akne benzeri küçük yaralar çıkabilir. Genel durumu bozulmuş hastaları mutlaka hastaneye yatırarak tedavi etmek gerekir.