Giriş
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dış politikadaki gelişmeleri CNN TÜRK canlı yayınında Ahmet Hakan ile Tarafsız bölge programında değerlendirdi. Bakan Çavuşoğlu, ''Putin- Zelenski her an görüşebilir'' dedi.
Bakan Çavuşoğlu'nun açıklamaları şöyle:
Düzenli düzensiz göçmen sayısı 5 milyona yakın. Bu işi siyasete alet etmemek gerekiyor. Göçmenlerin işlediği suç oranına baktığınız zaman siyasilerin abarttığı düzeyde mi? Buna bakmak gerekiyor. Kovid döneminde bir sağlık problemi yaşadık mı? Sağlık sistemimizde ciddi bir sorun yaratmadı. Dönmek isteyen ve şartlar oluştuğu zaman, insanların ülkelerine dönmesini de sağlamak lazım. Güvenli gönüllü onurlu bir geri dönüş olmalı. 'Ben iktidara gelince hepsini denize dökeceğim demek insan haklarına uygun değil. Bizim orada yaptığımız İdlib'teki evler sayesinde 2 milyon insan Türkiye'ye gelmekten vazgeçti.
"ÖNCE CAN GÜVENLİKLERİNİ GARANTİ ALTINA ALMAK GEREKİYOR"
İnsanları can güvenliği konusunda garanti altına almak lazım. İnsanlar ülkesine döndükten sonra temel ihtiyaçlarını karşılamak gerekiyor. Rejim af ilan ettiğini söylüyor, herkes dönsün diyor ancak bölgede sıkıntılar var. En önemlisi can güvenliği. Döndükten sonra temel ihtiyaçlarının da karşılanacağından emin olmaları lazım.
Biz Türkiye olarak göçmenleri göndermeye devam ediyoruz. Bu sene gönderilen göçmen sayısı ilk 3 ayda 21 bin. Avrupa Birliği Türkiye'nin aldığı tedbirleri desteklemeye devam ediyor. 127 bin göçmen engellendi.
Esad rejimi ile aramız iyi değil diye terör örgütünün yaptıklarını görmeyecek değiliz. Göçmen sorunu uluslararası bir sorun olduğu için BM'nin bu konuda angajmana girmesi lazım. Suriye rejiminin de bazı taahhütlerde bulunması lazım.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
Bu savaş devam etsin isteyen ülkeler var. Neden Rusya zayıflasın isteyen ülkeler var. Rusya'nın yaptıkları kabul edilemez o ayrı bir konu. Bu savaşı meşrulaştırmaz. Müzakere ettikleri konuların içinde zor konular var. Biz bu kadar süreceğini tahmin etmiyorduk. Cumhurbaşkanımızın ifade ettiği İstanbul müzakerelerinde söylenenlere bakınca umutlarımız artmıştı. İki taraf da hala müzakerelere devam ediyor. Teknik ve arka planda görüşmeler sürüyor.
"ZELENSKİY GÜÇLÜ BİR LİDERLİK SERGİLEDİ"
Zelenskiy savaş başladıktan sonra güçlü bir liderlik sergiledi. Dışardan yardıma muhtaç oldu ya da talep etti diye onlara güdümlü bir lider demek yanlış olmaz. Zelenskiy savaş başlamadan önce de Sayın Putin ile görüşmek istiyordu. Bunu daha sonra da dile getirdi.
PUTİN VE ZELENSKİY İSTANBUL'A GELECEK Mİ?
Her ikisi de bir araya gelme konusunda olumlu şeyler söylüyor. Türkiye'de bir araya gelme planı hala masada. Şartlar oluşursa bir araya gelecekler. Her iki taraf için en zor konu Donbas ve Kırım'ın statüsü. Sonuçta iki liderin bir araya gelmesi hala masada soru ise ne zaman gelecekleri. Her an olabilir, çok uzun da sürebilir. Cumhurbaşkanımız Erdoğan iki liderle de sürekli olarak temas halinde.
"HER İKİ TARAF DA TÜRKİYE'YE GÜVENİYOR"
Taraflarlarla görüşmelerde müzakerelerdeki son durumları ele alıyoruz. Bizim gemilerimiz var mayından dolayı çıkamayan. Daha önce sipariş verdiğimiz yüklü gemilerimiz var. Ayçiçek, mısır gibi ürünlerin olduğu. 22 gemimiz var. Bir kısmı geldi. Mayınlardan dolayı ya da güvenli bir koridor açılmamasından dolayı. Ukrayna'nın istediği bazı talepler var. Garanti talep ediyor. Taraflar içerikleri metinleri paylaşıyorlar. Her iki taraf da Türkiye'ye güveniyor. Zaten metinlerin içindeki konular belli.
Ruslar hiçbir şekilde saldırmayacağız dedi, ABD ise saldıracaklar dedi. Birçok Avrupa ülkesi de inanmadı. Biz Rusya'nın sadece Donbas üzerinden saldıracağını düşünüyorduk. Rusya'nın Kiev'e saldırması tüm dünya için beklenmedik bir durum. Savaş başladığına ben Kazakistan'daydım. Cumhurbaşkanımız tüm bakanları topladı. Bakanlıkta bir kriz merkezi kurduk.
Türkiye pozisyonunu ilk günden belirledi. Biz ateşkes için çalışacağız dedi. İlkeli bir tutum sergiledik. Biz herkesten önce bu bir savaştır, Montrö'yü devreye sokuyoruz dedik. İki tarafla da ilişkilerimizi devam ettirmemiz takdir topladı. Şeffaf ve ilkeli bir tutum sergiledik.
RUSYA'YA YAPTIRIM UYGULAMAMA KARARI
Arabulu rolündeyken bu doğru olur mu? Bu şartlarda yaptırımlara katılmak doğru olmaz. Türkiye'den başka bu rolü oynayabilen bir ülke var mı şu anda? Yok. Batı bizim yaptırımlara katılmamamızı anlıyor. Montrö'yü uygulamaya başladık hemen. Rusya ilk başta 'savaş' dememize biraz bozuldu çünkü onlar farklı isimlendiriyor.
RUS OLİGARKLAR MESELESİ
Rus oligarkların Türkiye'ye akın akın geldiği üzerine yapılan habere ilişkin konuşan Çavuşoğlu, "Bu kasıtlı yapılmış bir haber. Böyle bir akış söz konusu değil." dedi.
Çin'den Avrupa'ya gidecek çok sayıda proje Rusya'dan geçiyor. Şimdi bu rota değişiyor. Türkiye bu işin merkezinde.
TURİZM
Ruslar gelecekler ama burada tabii sıkıntı ne? Uçak. Aeroflot uluslararası uçuşlarını durdurdu. Rus uçaklarına karşı yaptırımlar var. Bu çerçevede Rus uçaklarına şirketlerin servis vermesi de mümkün değil. THY ile bunu telafi etmeye çalışıyoruz. ABD'lilere de söyledik. THY'yi kullanarak bir kısmını telafi etmeye çalışacağız.
Pandemi zamanındaki rakama yine ulaşırız. 7 milyon bekliyorduk. 3.5 milyon turistin gelmesini planlıyor bakanlık. Ukrayna'dan ne kadar turist geleceği belli değil. Güzel olan bir şey, Rusya ile uçak düşürme hadisesinde bir kriz yaşadık. Sonrasında Türkiye turist gelen ülkeler bakımından çeşitlendirme konusunda önemli adımlar attık. Polonyalılar da kimlikle Türkiye'ye gelecek. İngiltere'den bu sene artış var. Avrupa, Almanya'dan bekliyoruz, Orta Asya'da, İskandinav ülkelerinden, Balkanlar'dan yine bekliyoruz.
Ukrayna'dan düşüş olacağını, Rusya'dan da yarıya yakın bir kayıp olacağını düşünüyoruz. Bu kayıplar benim şehrim Antalya için önemli. Diğer şehirleri telafi edebiliyoruz. Bu savaş ortamında Turizm sektörünün en az şekilde etkilenmesi için çaba sarf ediyoruz.
UKRAYNA'NIN GRANTÖR ÜLKE TALEBİ
Ukrayna "Ben tarafsızlığı kabul ediyorum, NATO'ya üye olmuyorum ama benim güvenliğimiz garanti altında olmasını istiyorum" diyor. Bu öneriyi herhangi bir ülke kabul etmiyor. Garantinin ne olduğu belli olmadan garantörlük olmaz.
Bazı olumsuz baktıkları alanlar olumluya da dönüştü. Baktığınızda SİHA'larımız Karabağ'da katilken Ukrayna'da meleğe dönüştü. Türkiye'nin savaşta oynadığı rolü herkes gördü ve takdirle karşıladı.
Avrupa'yla gümrük birliği müzakerelerinin başlaması, Türkiye'nin daha yakın ilişki içinde olma arzusu... Sonuçta AB liderlerinin Cumhurbaşkanımızla görüşmesi, liderlerin Türkiye'ye gelmesi ve geleceğe yönelik somut adımlar konuşmaya başlaması. Üyelik müzakereleri konusunda... "Ukrayna'yı destek vermek lazım üye yapabiliriz diyorlar. Genişleme konusunda bölündük diyorlar. " Bunu da biz görebiliyoruz." Vize serbesti ve gümrük konusunda biz adımlar görmek istiyoruz. Yüksek düzeyli temasları hemen başlattılar. Avrupa'yı ABD'den daha kuvvetli. ABD'nin adım atması birçok açıdan daha kolay. Ama Avrupa adım atarken konsensus lazım. Son Rum Kesimi'ne saklanabilirler?
F-16 VE F-35 SÜRECİ
Aslında bazı Kongre üyelerinin Türkiye'ye yeni nesil F-16 ve modernizasyonu için verdikleri mektuba cevaptır. Bu cevabi bir mektup. Ama önemli bir cevap. "Vermemiz lazım" diyor. "NATO için önemli. Biz bunları Türkiye'ye sağlamamız lazım" diyor. Bir çözüm yolu bulmaya çalışıyoruz. Biden'la Cumhurbaşkanımızın görüşmesinde Biden'ın yüksek stratejik mekanizması kuruldu. Stratejik mekanizmanın amacı var olan sorunları çözmek ve işbirliği yapabileceğimiz alanlarda hangi adımları atabiliriz, bunları görüşmek değerlendirmek. Bu yaklaşım devam ederse şimdi olmasa bile önümüzdeki süreçte F-35 konusunun gündeme geleceğine inanıyorum.
İSRAİL İLE İLİŞKİLER
İsrail ile ilişki içinde olmamız Filistin davasından vazgeçtiğimiz anlamına gelmez. Sayın Cumhurbaşkanımız Herzog ile görüşmelerinde de bu konudaki hassasiyetimizi dile getiriyor. İsrail sularında çok ciddi rezervler var. Ve bunları taşımadaki en ekonomik güzergah Türkiye. Bu doğrultuda bazı projeler gerçekleştirilebilir.
YUNANİSTAN TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
Yunanistan bizim komşumuz ama bizim çözemediğimiz konular var. Bu sorunlar Lozan'dan beri devam ediyor. Barış yapıldı ama bundan sonra çözülemeyen sorunlar olduğu için yer yer gerginliğe sebep olabiliyor. Doğu Akdeniz'de yaptıkları hamleye karşı biz bir hamle yaptık. Gerginlik devam ediyor. Ege'de anlaşmazlıklarımız var. Bir görüşmede sorunlar çözülmez. İstişari görüşmelere tekrar başladık. Ayrıca Dendias'ın geçen sene Ankara'ya gelişinde 25 maddelik yapılacak işler var. Bunların hepsi de Türkiye-Yunanistan arasında ekonomiyi geliştirecek önemli konular var.
Güçlü liderlik ülkelerin kendi istikrarı için önemli. Türkiye dünyada önemli bir aktör haline geldi. Ama içeriye bakıyorsunuz "yok" diyorlar. Tek başına bir ülkenin liderliği tüm sorunların çözümü için yeterli değil. Dünyadaki ve bölgemizdeki sorunların çözülmesi için uluslararası sistemin güçlü olması lazım. Türkiye, savunma sanayi alanında parmakla gösterilen ülkelerden biri oldu. Kendi ihtiyacının %70'ini karşılayacak duruma geldi. Ülkelerin savunma sanayisini güçlü olması lazım. Türkiye insani konularda da dünyanın tepesinde olan ülkelerden birisi. Sorunları çözmeye beklersek insani konular konusunda, dünyadaki liderlik pozisyonunuz pekişmez sizin. Bunların hepsinin bir arada gitmesi lazım.
