Uruguay, Brezilya, Ekvador, Kolombiya, Panama ve Venezuela…Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu bir haftada 6 ülkeyi ziyaret ettiği Latin Amerika seyahatini tamamladı ve önceki gün Türkiye’ye döndü. Çavuşoğlu bir rekor niteliğinde olan resmi ziyaretlerinin ardından Venezuela’dan Türkiye’ye dönüşte, özel uçak TC-İST’te gezisini izleyen aralarında Posta gazetesi yazarı Murat Çelik’in de bulunduğu gazetecilerin dış politika gündemine ilişkin sorularını yanıtladı.

BOLSONARO ERDOĞAN’DAN MOSKOVA ZİYARETİ İSTEDİ

 Ziyaret ettiğiniz ülkelerde Rusya – Ukrayna savaşı nasıl gündeme geldi?

 Bizim oynadığımız rolü büyük bir takdirle izlediklerini ve Türkiye’den başka kimsenin de bunu yapamayacağını dile getirdiler. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bunu yapabildiğini söylediler. Brezilya ve Venezuela’nın, biliyorsunuz, Rusya ile arası iyi. Buna rağmen iki ülke de savaşın durması gerektiğini söyledi. Brezilya Cumhurbaşkanı Bolsonaro, eğer Cumhurbaşkanı Erdoğan da yarar görürse bazı önemli ülke liderleriyle beraber Moskova’ya ortak bir ziyaret düzenlemeye hazır olduğunu söyledi. Biz de sizin çabalarınıza katkı sağlamak isteriz dedi. Biz de bir çalışma yapıp kendilerine döneceğimizi söyledik.

 SAVAŞ VE MÜZAKERELER

 Kiev’in bombalanması, süreci olumsuz etkiledi mi?

 Savaş devam ettiği sürece böyle şeylerin olabileceğini düşüyoruz. Cumhurbaşkanımız iki liderle de görüşüyor. Cumhurbaşkanımızın tek gayesi savaşı durdurmak ve iki lideri bir araya getirmek. Çabalarımızı samimi olarak sürdürüyoruz. Cumhurbaşkanımız gerektiğinde onları arıyor. Onlar da arıyorlar.

  Görüşmelerin seyri nasıl?

 Bir ateşkes anlaşması için müzakere ettikleri metne baktığımız zaman bazen ilerleme, bazen gerileme oluyor. O yüzden orada fazla umutlu olamıyoruz. Ama arka kapı diplomasisine baktığımız zaman orada umutlu hale geliyoruz. Savaşın bitmesini istemeyenlerin olduğunu herkes görüyor. Artık zaten o ülkeler de neredeyse kendilerini gizlemeyi bile bıraktılar.

 NATO’nın Baltık sınırına sevkiyatları var…

NATO’nun tutumu net. Ukrayna’daki savaşa girmeyeceğiz ama herhangi bir müttefike en ufak bir saldırı olursa gerekli cevabı vereceğiz.

 URUGUAY’DAKİ BOZKURT İŞARETİ

 Uruguay’da, Ermeni protestoculara yaptığınız bozkurt işareti çok konuşuldu. Uruguay yönetimi de bu konuda reaksiyon gösterdi. Sonrasındaki gelişmeler nedir?

 Bizim Uruguay ile herhangi bir sıkıntımız yok. Bizimle ilişkileri canlandırmak istiyorlar. Ziyaretimiz de bu çerçevede gerçekleşti. Bu ziyaret marjında bir anıta çelenk bırakmamız öngörülüyordu. Uruguay makamları, olası bir gösteri ihtimaline karşı “Bu programı iptal ederseniz seviniriz” dediler. Biz de iptal ettik. Büyükelçilik binamızın açılışı sırasında, o grubun (Ermeni protestocular) binaya yaklaştırılmayacağı konusunda büyükelçimize teminat verdiler. Söz verdikleri halde, grubu oraya yaklaştırmaları bir hataydı. Nitekim göstericiler çirkin tavırlar sergilediler. Kabul edilemez bu çirkin tavırlardan sonra biz de gereken cevabımızı verdik. Bizim yaptığımız hareket ne Uruguay makamlarına, ne Uruguay halkına, ne de göstericilere bir hakarettir. Bundan dolayı bizi suçlamaları da yersiz. İkili ilişkilerde geleceğe bakmamız gerektiğini söyledik kendilerine.

 Ermenistan ile üçüncü görüşmeden neler bekliyorsunuz?

 Bu toplantıda da önümüzdeki süreçte atılabilecek farklı adımlar konuşulacak. Sınır tespitinin tekrar yapılması konusunda bir mutabakat vardı. Bu nasıl yapılacak? Azerbaycan ile yaptıkları gibi ortak komisyon mu kurulacak mesela? Sınır tespiti, güven artırıcı adımlar ve ekonomik açılımlar gibi başlıkları somut adımlarda göreceğiz.

 TÜRKİYE 9 FETÖ ÜYESİNİN İADESİNİ İSTEDİ

 Ziyaret ettiğiniz 6 Latin Amerika ülkesinde FETÖ ve örgüt üyeleri de gündeme geldi mi?

 Evet. FETÖ konusunda bilgiler verdik. Ne olduğunu söyledik. Anlattık. Eğitim vs diyorlar ama bu bir terörist örgüt. Türkiye’de darbe girişiminde bulundular. Çok sayıda insanı şehit ettiler. Bu terör teşkilatını ülkenizde barındırmamanız gerekir dedik. Örgüt üyelerine iltica izni verilmemesi gerektiğini hatırlattık. Özellikle Brezilya’da farklı kararlar var. Panama’da iadesini istediğimiz bir FETÖ’cü vardı. Yine Kolombiya’da da. Ekvator’da da gündeme getirdik. Dikkatli olmak lâzım dedik. Tedbir alanlara, okulları kapatanlara da, yine de dikkatli olun dedik. Başka ülkelerin istihbaratlarının bunları kullandığını, kimlerin kullandıklarını da söylüyoruz. Kendi güvenlikleri için önemli olduğunu söylüyoruz. Her ziyaretimizde olduğu gibi burada da bahsettik.

 Toplam kaç FETÖ’cü var, Türkiye’nin iadesini istediği?

 İadesini istediğimiz toplam 9 FETÖ’cü var. Brezilya’da 5, Kolombiya’da 3, Panama’da 1. Ayrıca Uruguay, Çiftlik Bank suçlularının iadesi konusunda bizimle işbirliği yaptı. Çiftlik Bank’ın içinde olan bir kişi orada suç işlediği için hâlâ hapishanede. Cezası bitince onun da Türkiye’ye iadesini gerçekleştirecekler.

 ARABİSTAN, MISIR, İSRAİL 

 Cumhurbaşkanı Erdoğan Suudi Arabistan’ı ziyaret etti. Şimdi sırada Mısır mı var?

 Mısır ile süreç daha önce başladı ama biraz daha yavaş ilerliyor. Mesela Birleşik Arap Emirlikleri ile başladı ve çok hızlı devam etti. Aynı şekilde Bahreyn ile de öyle. Suudi Arabistan ile de başlayan bir süreç vardı. Bizlerin görüşmeleri oldu. Sonuçta, bu ilişkilerimizin normalleştirme stratejimizin bir parçası. Mısır da öyle. Temaslarımızı artıracağız. Bu önce bakan yardımcısı ve bakan düzeyinde de olabilir. Şu anda uluslararası platformlarda birbirimize karşı olmama prensibini uyguluyoruz.

 Cumhurbaşkanı’nın Suudi Arabistan ziyaretinden ne tür sonuçlar bekleyebiliriz?

 Ticaret, turizm, yatırımlar, eğitim, sağlık… Hangi alanlarda iş birliğinin gelişeceğini, geziye katılan bakanlara bakarak kolayca söyleyebilirsiniz. Bütün alanlarda ilişkileri geliştirecek bir ziyaret.

 İsrail ile ilişkilerde de yeni dönem başladı. Büyükelçi atama konusunda durum nedir?

 İsrail’e 25 Mayıs’ta gideceğiz. O ziyarette Dışişleri Bakanı ile oturup değerlendireceğiz, o zaman karar vereceğiz.

 MUHALEFETE TEPKİ

 Türkiye’de muhalefetin “Dış politika Cumhurbaşkanı’nın kişisel ajandasına göre belirleniyor” şeklinde eleştirileri var. Öyle mi gerçekten?

 Dış politikada kişisel ajanda diye bir şey olmaz. Devletin ajandası olur. Cumhurbaşkanımız da devletin başıdır. Dış politikanın da başıdır. Biz de Dışişleri Bakanlığı olarak devletin oluşturduğu dış politikayı uygulamakla yükümlüyüz. Ajandanın oluşmasına da çok büyük katkı sağlıyoruz. Başta S. Arabistan bize mesafe koymuştu. İlişkileri geliştirmek istediğinde, “Yok efendim, sen geçmişte bize soğuktun, geçmişte şöyle yapmıştın, ben bir daha senle konuşmayacağım” denir mi? Diplomaside böyle bir şey olmaz. Bunlar diplomasi nedir bilmiyorlar. Ya da biliyorlar ama hükümeti eleştirmek için kendilerini zorluyorlar. İlişkiler kötüyken “Neden iyileştirmiyorsunuz” diyorlar. Düzeltince de böyle diyorlar.

 Türkiye’nin Cemal Kaşıkçı dosyasını devretmesi de eleştiriliyor. Kanunlar, anayasalar, yasalar gayet açık. En başında S. Arabistan teklif ettiği halde sonra bizle iş birliği yapmadı. Yapsaydı, o zaman bu iş çözülecekti.

  Ukrayna – Rusya konusunda muhalefetten tebrik geldi mi?

 Muhalefetten tebrik telefonu şu ana kadar almadım. Meclis’te kapalı oturumda konuşulanlar var ama onların da içeriğini söyleyemem.

 KAVALA KARARINA GELEN TEPKİLERE YANIT

 Osman Kavala kararı nedeniyle Türkiye’ye sert tepkiler var. Özellikle de Almanya’nın tepkisi…

 Gelen tepkilerin sebebini anlıyoruz. Fonladıkları ve kullandıkları kişi hapse girdi. Türkiye’de yargı işliyor. Dünyada her ülkede yargı kararları eleştirilebilir ama neticede yargı işliyor. Türkiye’de hapse giren, çıkan çok insan var. Peki neden bu kişinin üzerinde bu kadar çok duruyorlar? Neden bir kişi bu kadar önemli? Çünkü fonladıkları ve kullandıkları bir kişi. Kullandıkları “Muhalefeti susturmak istiyorlar” argümanı da ilginç. Bu adamın siyasi partisi mi var? Türkiye’de muhalefet partileri yok mu? Bu kişinin arkasında kim var belli. Bakın, ABD’de Kongre’yi basanlara kimse özgürlük istiyor mu? Gezi olaylarında “Hedefimiz hükümeti devirmek” dediler. Suçlamalar çok ağır. Özellikle neden bu insanın üzerinde bu kadar duruyorlar?

 PENÇE KİLİT VE IRAK

 PKK’ya yönelik Pençe Kilit harekâtına Bağdat yönetiminin tepkisine yanıtınız ne olur?

 Her harekatımızda Irak bir tepki gösteriyor. Biz de karşı cevabı veriyoruz. Cevabımız da açık. Irak’ın kuzeyinde bulunan PKK, Irak için de tehdit. Aslında biz onlara da iyilik yapıyoruz. Her zaman iş birliği yaptığımız bir ülke içinde bize düşman olan bir terör örgütünün barınmasını istemeyiz. “Beraber de yapalım” dedik. Daha önce de oldu. Irak ile herhangi bir gerginliğimiz yok. İlişkilerimiz iyi. Hayata geçirecek pek çok ortak projelerimiz var. Tabii yeterli değil ama mesela Sincar bölgesi için bazı adımlar attılar.