Türkiye’nin mültecilere kapıları açması, Avrupa Birliği (AB) ile 18 Mart 2016’da yapılan ve uygulanamayan mutabakatı da yeniden gündeme getirdi. Türkiye’nin 28 Şubat itibarıyla fiilen askıya aldığı mutabakat için AB, sonunda harekete geçti. İşte Kıvanç El'in haberi...

AB yetkililerinin, “Blöf yapıyorlar” diyerek pek şans vermediği adımı atarak Türkiye’nin sınır kapılarını açmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, birçok AB lideri ve AB yetkilisi ile hem yüz yüze hem de telefonla görüşme gerçekleştirdi. AB liderleri, Erdoğan’ın arasının iyi olduğu Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov’dan arabulucu olmasını istedi. Borisov’un pazartesi ani Ankara ziyaretinden 1 gün sonra da AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Türkiye’ye geldi. Erdoğan, Michel’e de Türkiye’nin tavrını net olarak iletti ve mutlaka AB’nin adım atılması gerektiğini vurguladı. Rusya ile İdlib konusunda yapılan anlaşmanın ardından da AB’ye yeni mülteci politikasında değişikliğe gidilmeyeceği mesajı verildi. Bunun üzerine hızlı temas trafiği işledi ve yeni bir zirve kararı çıktı.

Varna formatı

Erdoğan’ın Brüksel ziyaretinde toplanacak zirve, daha önceki Türkiye-AB Zirvesi’nin gerçekleştiği, Varna formatına benzer olacak, ancak yine de yeni formatta gerçekleşecek. Erdoğan, AB Konsey Başkanı Michel, AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile zirveyi gerçekleştirecek. Varna’daki zirveye AB Dönem Başkanı da katılmıştı. Şu an dönem başkanı olan Hırvatistan Başbakanı Plenkovic’in zirveye katılmayacağı ifade edildi. “Üçlü format” olarak ilk defa yapılacak zirvede yeni kararlar da alınması bekleniyor. Zirvede Türkiye, 18 Mart 2016’daki mülteci anlaşmasının uygulanabilmesi için AB’nin sözlerini tutmasını isteyecek ve bu mutabakatın gözden geçirilmesini gündeme getirecek. Türkiye AB’den vize serbestisi, Gümrük Birliği güncellenmesi, külfet paylaşımı, Suriye’nin kuzeyinde kurulacak şehrin inşasını içeren 4 konu başlığında adım bekliyor. Michel, 2 gündür başta Almanya ve Fransa olmak üzere AB liderleri ile temasların ardından Türk tarafına bu konularda adım atılabileceği mesajını iletince, Erdoğan’ın da Brüksel’e gitme kararı verdiği öğrenildi.

Vize serbestisi

AB cephesinde, Gümrük Birliği anlaşmasının güncellenmesi için komisyon kurulmasına onay verileceği, bu komisyona çalışmaları için belirli bir süre konulması konusunda görüş birliği olduğu ifade ediliyor. 6 milyar euro’ya ek 1 milyar euro daha önerildiği, bu rakamın artabileceği, ancak paranın aktarılmasındaki sorunların giderilmesi için AB’nin yeni bir sistem taahhüdünde bulunmasının da Türkiye’nin beklentisi olduğu vurgulanıyor. Suriye’nin kuzeyinde inşa edilecek güvenli bölgenin yeniden inşası konusunda Almanya’nın öncülüğünde AB’nin tam destek vereceği, zirveden bu yönde bir mesajın çıkacağı kaydediliyor. 18 Mart 2016’da imzalanan mülteci anlaşması çerçevesinde vize serbestisi de gündeme getirilmiş ve “2016 Haziran sonuna kadar tüm kıstasların karşılanması şartıyla Türkiye lehine vize kolaylığı ve vize muafiyeti hususları değerlendirilecek, hız verilecek” denilmişti. AB’nin bu konuda Türkiye’den 72 talebi bulunurken, bunlardan 66’sı çözüldü. Türkiye’nin altı talebin tamamını çözme iradesi bulunurken, sadece “Terörle Mücadele Kanunu” noktasında endişeler bulunuyor. Yarınki zirvede AB tarafının Türkiye’nin terörle mücadele sürecine atıfta bulunarak burada, “daha esnek” bir modeli kabul edebileceği ifade ediliyor.

Erdoğan, altı kriterin hızla giderilmesi için 18 Eylül 2019’da yayımladığı genelgeyi de AB’ye hatırlatacak. Fransa ve Avusturya’nın bu konuda tavrının sert olduğu, ancak yürütülen diplomasi ile vize serbestisi konusundaki itirazlarını çektikleri kaydedildi.

Yunanistan’ın tavrı

Erdoğan’ın zirvede özellikle Yunanistan’ın mültecilere yönelik tavrını sert sözlerle eleştirmesi bekleniyor. Yunanistan Başbakanı Miçotakis’in yaptığı açıklamalara da değinecek olan Erdoğan’ın, “Mülteci sorununu çözmek istiyorsanız Türkiye ile çalışmak zorundasınız” mesajını net bir dille vereceği ifade edildi.

Altı madde

Türk vatandaşları için vize serbestisi sağlamak için gerekli altı madde hâlâ güncelliğini koruyor. Söz konusu altı kriter “Terörle mücadele mevzuatında değişiklik”, “Europol anlaşması”, “Yolsuzluğa karşı GRECO tavsiyeleri”, “Üye ülkelerle adli iş birliği yapılması”, “Kişisel verilerin korunması”, “Geri Kabul Anlaşması’nın uygulanması” konularından oluşuyor. Bu konuda altı ayrı çalışma grubu bulunuyor. Altı kriterin tamamının da, “teknik olarak” ve “hızlıca” yerine getirilmesinin mümkün olduğu vurgulanıyor. Özellikle terörle mücadele kanunu başlığında AB’nin, “esnetilebilir” kararı vermesiyle Türkiye’nin de hemen adım atabileceği vurgulanıyor.

Vizesiz Avrupa 1 Eylül 2020

AB’nin zirvede bu kriterlerin hemen yapılması halinde gündeme getireceği, “vizesiz Avrupa” tarihinin ise 1 Eylül 2020 olabileceği ya da taahhütlere göre bunun 1 Haziran 2020’ye çekilebileceği ifade ediliyor.