Giriş
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Tarafsız Bölge’de Ahmet Hakan'ın sorularını yanıtladı. Bakan Pakdemirli konuşmasına, "Cumhuriyet tarihinde görüşmemiş bir yangınla karşılaştık." sözleri ile başladı. Pakdemirli envantere 5 tane yangın söndürme uçağının dahil edileceğinin bilgisini verdi.
Orman yangınlarından, uçak tartışmasına, sellerden kuraklık için alınacak yeni tedbirlere, tarım ve hayvancılıktaki üretimden gıda fiyatlarına merak edilen başlıkları Ahmet Hakan soruyor, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli yanıtlıyor.
Bakan Pakdemirli'nin açıklamaları şu şekilde;
Cumhuriyet tarihinde görüşmemiş bir yangınla karşılaştık. Bakanlığımın en zor günlerini yaşadım diyebilirim. Aynı anda 16 tane birden yangınla karşılaştık ve hepsi de büyük yangınlardı.
Cumhuriyet tarihinde görülmemişin aslı şudur; Orman idaremiz senede yaklaşık 3 bin yangın ile uğraşır. Bunun birçoğundan kamunun haberi olmaz bunlar küçüktür ve hemen söndürülür. Ama bu 3 bin yangının da her yıl önemli yangınları vardır içinde. Önemli yangınlardan mesela iki sene önce İzmir yangını geçen yıl Hatay’da çıkan yangınlar. Önemli yangınlardan kasıt; büyüme potansiyeli çok alan yangınlardır. Büyük diyebileceğimiz 4 yangın çıktı geçen yıl. Bugün 16 tane büyük yangın çıktı aynı gün içerisinde.
Günlerce süren yangınlar oldu, Muğla Antalya yangınları gibi. Burada çok ciddi bir şekilde AKUT ve teşkilatı da derinden sarsacak bir durumla karşılaştı Türkiye.
ORMAN YANGINLARI NEDEN ÇIKTI?
Orman yangınlarının neden çıktığının hepsi tespit edilemiyor. Çeşitli kurallar var. 40 ve 20 kuralı var. 40-20-40 kuralında şu vardır; asla ve asla yangınla mücadele etme. 40 derece sıcaklıklık varsa, 20 nemin altında ise durum, yangın ile mücadele etme, yerleşim yerlerini boşaltın ve meteorolojik gelişmeleri takip edin diyorlar. Bu tip durumlarda bu rüzgar ve sıcakta Amerikalılar diyor ki 40 derece sıcaklık ve 40 km rüzgar hızı varken mücadele etmeyin. Biz bundan çok daha fazlasını gördük.
Yangınların büyümesini tetikleyecek durumlar vardı. Genel bir istatistik verecek olursak biz her 2 yangından bir tanesini tespit edemiyoruz. Antalya’da bir tane balicinin çıkardığı yangın var. Bir tanesi piromani hastası. Bir küçük çocuğun çıkardığı yangın var bir de Gündoğmuş’ta rüzgardan sebep çıkan yangın var. Asıl ateşlendiği noktada hangi meteorolojik koşullardasınız o çok önemli. Bizim 30 kuralımız var. 30 km saatte esen rüzgar, 30 derecenin üzeri. Bu 30 kuralı varsa bizim için alarm var demektir.
Verilen mücadele ve kazanılan savaşa baktığımız zaman çok önemli bir savaş kazanıldı. En olumsuz koşullarda önemli bir savaş verdik ve kazandık. Türkiye orman teşkilatının başarısı için tarihsel olaylardan bir tanesidir. Eksik eleştirilecek yerler elbet vardır.
Meteorolojik koşullar ve birden fazla büyük yangınla mücadele ediyor olmamız. Biz yangını hep metafor yaparız. Süper bir güç olabilirsiniz, iki ülkeyle savaşırsınız ama 16 ülkeyle savaştığınız zaman burada netice almanız biraz zaman alabilir. Her büyük yangını bir büyük ülkeyle savaşmak gibi düşünün. 16 tane yangını görüyorsunuz bin hektarın üzerinde 16 tane yangın çıkmış. 2019’da 1 adet 2017’de 4 adet 2014 ve yılara baktığınız zaman 500 hektarın üzerinde yangın yok. Hektar büyüdüğü zaman yangının etkilediği alan artıyor. Afetlerle karşı karşıya olduğumuz bir yıl. Meteorolojik koşullar bu yangınlarda netice almamızı zorlaştırmıştır.
"ERKEN UYARI SİSTEMİMİZ VAR"
Erken uyarı sistemimiz var. Bu sistem riskli bölgeleri belirliyor. Riskli bölgelere yakın ekiplere haber veriyoruz. Ekiplerimiz araçlarını çalıştırıp ormana doğru gidip hazır bekliyorlar. Herhangi bir yangın durumunda hızlı şekilde müdahale edebilsinler. 28 Temmuz itibariyle biz hazırdık. Bu hazırlıklar olmasa yangınların önünün alamayız. Biz günde yaklaşık 30 yangın ile mücadele ediyoruz. Ana hedefimiz şudur. Yangının amiyane tabirle yılanın başını küçükken ezeceksin. 20’nin üzerinde söndürülen yangınlar da var o gün.
YANGIN SÖNDÜRME UÇAĞI TARTIŞMALARI
Orman teşkilatı yaklaşık 35 senedir, mücadele yapar. Havadan da karadan da mücadelesini eder. 35 senelik her iktidarın olduğu dönemde bütün hizmetini dışarıdan satın almıştır. Kiralama yöntemiyle. Yazın dışındaki aylarda bu uçakların bakımın yapmak çok maliyetli. Orman teşkilatı hep kiralama yöntemiyle yapmış. Kötü niyetli kullanılmaya çalışıldı bu. Bu sene biz sezona 53 hava aracıyla girdik. Helikopterler ve uçaklar aynı ringde çalışamıyor. Dalaman'a bir uçuş merkezi kurduk. Burada uçak ve helikopterler uçtu.
Biz son 2 senedir zaten çalışıyorduk bu çalışmaları hızlandırdık. Envantere uçak kazandırmak ile alakalı gerekli bütçe tesis edildi. İleride kiralamakta sıkıntı yaşama durumu olması durumu için 5 tane uçak temin edeceğiz.
Ormandan geçimlerini sağlayan orman köylüleri asla ormanların yanmasına müsaade etmiyor. Soğutma faaliyetlerinde bize yardımcı oldular. Ateş sönmek üzere, sen burada bekle burası tütmesin'
Uçak tedarikinin zamanını tabii tedarikçiler belirleyecek. Ama bie şöyle şart koyacağız, uçaklar bize verilene kadar bize uçak temin edin.
"THK İLE BİR SORUNUM OLAMAZ"
Benim Türk Hava Kurumu ile bir sorunum olamaz. Ben aktif uçan bir pilotum. Çocukluğumun geçtiği bir yer. Ne benim ne de kurumumun bir kavgası olamaz.
THK'nın bizimle alakası yoktur. Bu kurumun yangınla söndürme ile de alakası yoktur. Kamuda daha farklı algılanmıştır. THK'nın başında şu an bir kayyum var ve burası derlenip toplanmaya çalışıyor. Biz eski ayakkabıları çıkardık, yenileri giydik.
THK'ya her sene denmiş ki; siz bunların bakımlarını yapın, istediğimiz verimi alamıyoruz. Yapmamışlar. Bu uçakların faal olmadığını bilmeyenler neden uçurmuyorsunuz diye sormamalılar. Uçabilirlik sertifikaları yok çünkü bakımları yapılmamış. 130 milyon lira para ödemişim. Bu paralarla bakım yapılabilirdi, bu uçaklar yenilenebilirdi. Bu uçakların bir pilot olarak söylüyorum, röntgeninin yapılması lazım. Pilotlar bu uçaklara binmek istemiyor. Hatta şunu diyorlar; bizi memuriyetten atın ama bu uçaklara bindirmeyin.
"BÖYLE ZAMANLARDA ATEŞE BENZİN DÖKMEMEK GEREK"
Biz bu akut dönemi yaşadığımız dönemde kimin elinde uçak varsa gönderin biz uçuralım dedik. Kılıçdaroğlu'na 'bilgi istiyorsanız biz verebilirdik' dedim. Önemli olan böyle bir dönemde muhalefete ateşe benzin dökmemek gerek. Ateşe benzin dökenleri bu millet affetmeyecek.
Yangın bir afettir ülkelerin bununla ilgili başarılı veyahut başarısız addedilmesi oralarda siyasi münazara olmuyor. Biz bu ülkelerin mücadele etmediği koşullarda mücadele edip bitmesi gerekenden çok kısa sürede bitirdik yangını.
Eğer mesele uçak meselesi olsaydı ABD uçak üreticisi bir ülke. Bizim atladığımız konu var. Orman kahramanlarımız bizim orman teşkilatımızın dünyada eşi benzeri yoktur. Kalabalık bir teşkilattır. Bizim kara gücümüz gibi vurucu bir güç birçok ülkede yok. Eşi benzeri olmamasının sebebi bu.
Orman teşkilatı, ordu ve polis teşkilatının ardından en çok şehit veren kurumdur. Bir savaşa girdiğiniz zaman karşınızda insan var sizden korkuyor ama yangın ile mücadele ettiğiniz zaman karşınızda insan yok sizden korkmuyor ve üzerinize geliyor. 500 metre alev topları gördük sahada rüzgarın etkisiyle. Milas yangınında çok büyük alev toplarıyla karşılaştık.
Farklı günlerde farklı şehitler verdik 8 şehidimiz var sonra uçağımız düştü. Maalesef ben teşkilatım adına çok üzgünüm. Bu konuda gerçekten kamuoyunun sağduyulu olmasını beklerdim. Ben de isterdim ki onları alkışlayalım. Ben de isterdim ki küreğini yastık yapan 5-10 dakika dinlenerek kardeşlerimizin yanında olayım. Halkımızın önemli kısmı destek oldu ama önemli bir kısmı da bundan imtina etti. İnsan unsur çok önemli.
DÜŞEN RUS UÇAĞI
Şu anda onların vefatları üzerinden bir konuşma yapmak istemiyorum kaza kırım raporunun bize gelmesini bekliyorum. Pilot veyahut pilotaj veyahut mekanik arıza ilk emareler bir pilotaj hatasının olduğunu gösteriyor.
"HELİKOPTERLE DAHA ÇOK SU ATILIYOR"
Orman idaresi 86 yılında toplandı ve bundan sonraki orman yangınlarında nasıl mücadele edileceğine dair bir karar alındı ve çalışma yapıldı. Orman teşkilatı olarak helikopterci mi uçakçı mı bir kurum mu olunması lazım. 1986 yılında helikopterci bir kurum olunmaya karar verilmiş. Ormanın asıl yörüngesi helikopterdir. Uçaklar deniz kenarından hızlı bir şekilde alıp gelebiliyorlar ama yangınlar deniz kenarında olmuyor genelde. Bir suyu alıp tekrar gelmesi 40-45 dakika sürüyor. Helikopter suyu alıyor, ormandaki yapay havuzdan su alıyor. 4 binin üzerinde böyle havuzumuz var. Helikopter daha etkili çünkü önemli olan yere ne kadar su attığınız. Belli bir zaman içerisinde kaç ton yere su attınız bu önemli. Helikopterle daha çok su atılıyor. Coğrafya eğer düze uçaklarla atışlar da yapılabilir
Toplamda 38 tane helikopterimiz var. Her an her saniye hazır. Bunların hepsi kiralık her yıl kiralıyoruz. Bunların tedarikinde Türkiye’nin herhangi bir sorunu yok. İleride olabilirse elimizde ekonomik olmamasına rağmen uçak alacağız. Envantere kayıtlı 5 uçağımız olacak. Türkiye’de Gök-Bey adlı bir helikopter çalışması var. Bunun su atmasına yönelik çalışmalar da var.
Gece görüşüyle alakalı olarak bizim çok arzu ettiğimiz bir konu senelerdir takip ettiğimiz ve yüzümüzü batıya döndüğümüz bir konu. Gece uçuşlarında kaza kırımlar var. Bunlarla ilgili aktif bir şey yok. Ukrayna helikopterleri uçuruyorlar içerisinde gece görüş ekipmanları var. Bir de takmış oldukları sepet ve ışıklandırma sistemleri gece görüşüne yakın. Gündüzden biri keşif yapıp oluşturulan rotada operasyon yapabildiler.
İHA’LAR YANGINDA NASIL KULLANILDI?
İHA’ların hikayesine geleyim. Orman teşkilatımız başarılı 2019 yangınında orman teşkilatımız yangınla ilgili çalışmaların yürütürken çeşitli gözlemler yaptım. Stratejik ve vizyoner bir yaklaşım beklemek lazım. Olmayan buraya katkı sunulabilecek ne varı düşünerek yola çıktım. Bölge müdürümüz yönetim helikopteri ile yukarı çıkıyoruz. Yangına bakıyoruz. Elimizde telsiz aşağıdaki araçtakilerle konuşuyoruz. Buradaki yangın büyüme odağında gibi. Konvansiyonel yöntem. Bizim helikopterlerimiz gece iniyor. Karar ekipleri gece mücadeleye devam ediyor. Büyük bakış açısını gece kaybettiğimizden dolayı termal gözlerle bize yukarıdan bakacak bir şey lazım. Sonra benim aklıma geldi neden İHA’ları kullanmıyoruz. Geçen yıl 1 İHA ile deneme olarak başladık. İHA’ların 700’ün üzerinde orman kulemiz var buradan ormanları gözetliyoruz. Gece bize aynen gündüzmüş gibi sevk ve idare kabiliyeti veriyor. Karargah merkezimizle biz diyoruz ki şurada alevler var. Odakları İHA’!dan işaretliyoruz. Bizim sabit olarak sürekli olarak hizmet adlığımız 4 tane İHA’mız var. Ana amaç şu; bütüncül resmi gece boyunca da takip etmek. Yangınlar genelde öğleden sonra başlıyor. Eğer büyüyecek bir yangınsa yangının etrafını sarmanız hepsi zaman alıyor. Geceye döndükten sonra kara ekipleri gördüğünün ötesinde bir mücadele vermesi gerekiyor.
7/24 uçan 4 tane İHA var. Eğer bu sistemlerimiz olmasaydı bu dönemde savaşma ihtimalimiz çok daha düşük olacaktı.
Bizim için ekimin sonuna kadar alarm bitmez. Bizim için başarı yangının çıkmamasıdır. Ne kadar az yangın çıkarsa o kadar iyidir. Hala riskli bir dönemdeyiz ama asıl riskli dönemi geride bırakıyoruz diyebiliriz. Mevsim itibariyle sıcak nemin düşük olduğu rüzgarın hızlı olduğu dönemi geride bıraktığımız söyleyebilirim. Orman idaresinde rahatlama ancak sezonun sonunda olur. Gün geçtikçe şartlar biraz daha iyiye doğru gider. Dönem 1 Temmuz’da başlar, Ekim ayına kadar takip etmek lazım.
“YANAN ALANLARDA YAPILAŞMA OLMAYACAK”
150 bin hektarlık alanda herhangi bir yapılaşma asla olmayacak. Anayasanın 169. maddesi ormanlık alanlar daraltılamaz. Anayasa bunu garanti altına almış.
Bir otel tahsisi için yangının çıkması otel tahsisine faydası yoktur aksine bu işin karşısındadır. Tahsisi engeller. Anayasadan kaynaklı anayasa garantisi altındadır. Asla yanmış bir yer turizm yeri olmaz. 150 bin hektarlık alanda herhangi bir yapılaşmaya asla müsaade edilmeyecek. Bir yönetim değişse bile asla yapamaz. Mesele siyasi iktidar meselesi değildir. Anayasa değişmediği sürece bu böyledir.
TÜRKİYE'DE SEL FELAKETİ
Yapılması gereken şu. Taşkın yatağı olmadığı yere dere gelebilir. Bununla ilgili hiçbir istatistik de olayabilir. Böyle zamanlarda vatandaşın teyakkuzda olması önemli. Biz aynı yangında olduğu gibi buralarda da gerekeni yapacağız. Böyle debiler için hazırlık yapıp, yukarı havzalarda bu suları tutmak.
TOMRUKLARIN SELE ETKİSİ NE OLDU?
2013 yılında bu depo açılıyor, 2017'de bunun kaldırılması konuşuluyor. Fakat orman köylüleri ekmeklerini buradan kazandıkları için çok büyük bir itiraz çıkıyor ve bu deponun kaldırılmamasına karar veriliyor. Ben böyle bir hata ikinci defa yaşanmasın dedim. Ama orada siyasi itirazların geldiğini gördük. Emniyetli bir çözüm bulunmadığı sürece burası taşınacak.
Bu itirazlarda şu var. Biraz çabuk unutuyoruz. Arhavi'de caddeler sokaklar pırıl pırıl yapıldı. Bir uyarı daha yapıldı, yağış gelecek diye. Dedik ki 'Değerli belediye başkanı, derenin üstü kapalı. Açtırmamız gerekiyor.' 'Aman' dedi 'Oraya dokunmayalım.' Ertesi gün yine o temizlenen yerlere su bastı o zaman ikna oldu.
Yerel yönetimler bazen böyle düşünebiliyor.
Her şeyi de yapsak, önce kendimizi korumamız gerekiyor. Beklenmedik her an her saniye gelebilir. Candan daha kıymetli bir şey yok.
HES'LERLE İLGİLİ İDDİALAR
Delice akan bir su yerine seviye seviye akan bir su var. HES'ler regüle eder. Bartın'da 98 yılında bir sel felaketi yaşanıyor. Fakat daha sonraki senede 2 baraj ve bir sel kapanın etkisi ile Bartın'da hiçbir şey olmuyor.
Kastamonu Bozkurt'ta regülatörlü HES var. Onlar da sadece sadece bu taşkında zarar görmüşler. Artıları ve eksileri olmuş diyemeyiz.
Mühendislik olarak her şeyin çözümü var. Beklediğiniz felaketlerle ilgili çözümü ortaya koyuyoruz. Beklediğiniz miktarda bir su geldiğinde sorun olmuyor. Burada iklim değişikliği ile beraber gelen beklemediğiniz miktarlar.
ORMAN YASAKLARI
İçişleri Bakanlığımız ile konuşup yangına hassas olan illerimizi ileteceğiz. Bu illerde yasakların biraz daha uzatılmasını isteyeceğiz. Buradaki ufak bir hata yangına sebebiyet verebilir. En azından Ekim ayına kadar, bunun tekrarı ile ilgili bir konuyu gündeme getireceğiz.
