Karbon ayak izi daha çok iklim değişikliği ile mücadele sırasında kullanan terimlerden biri. Sadece insanların değil tüm canlıların yuvası olan dünyada salınan sera gazı iklim değişikliğine neden olurken, bir yandan yaşanan tufanlar ve seller yıkımlara ve can kayıplarına neden oluyor, diğer yandan milyonlarca canlı susuzluk tehdidi ile karşı karşıya yaşamaya devam ediyor. Bu kapsamda ‘Karbon ayak izi nedir?’ ‘Karbon ayak izinin yüksek olması ne ifade eder?’ ‘Karbon ayak izini azaltmak için ne yapılır?’ soruları da sık sık gündemde yer alıyor…

KARBON AYAK İZİ NEDİR?

Sera gazlarının karbondioksit türünden karşılığı da karbon ayak izi olarak ifade ediliyor. Karbon ayak izi, bir kişinin günlük yaşamı içinde beslenme, giyinme, ulaşım, enerji gibi her türlü tüketiminin neticesinde atmosfere salınmasına yol açtığı karbon miktarını ifade eder.

Birincil karbon ayak izi, evsel enerji tüketimi ve ulaşım (söz gelimi araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının, ikincil ayak izi ise kullandığımız ürünlerin tüm yaşamın döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.

Karbon ayak izinin kişiden kişiye değişmesi ise çoğunlukla bireylerin yaşam şekillerine bağlıdır. Gıda tüketiminde doğal beslenmeyi tercih eden, kısa mesafe araç kullanmak yerine yürümeyi tercih eden veya şahsi araç yerine toplu taşıma araçlarını tercih eden ya da kıyafetlerini uzun süre kullanan ve ihtiyaç dışı alışveriş yapmayan bir kişi ile tam tersini uygulayan kişinin karbon ayak izi aynı olmayacaktır.

Aynı zamanda karbon ayak izi sadece kişisel bir ölçüm değil, kurum, şirket veya ülke ve birlik politikasına bağlı olarak yapılabilen bir ölçümdür. Yine gelişmiş bir ülke ile henüz gelişmeye başlayan bir ülkenin de karbon ayak izi, şehirlerde faaliyet gösteren fabrikalardan, sokaklardaki araçlara, kişilerin beslenme alışkanlıklarından yaşam tarzlarına kadar pek çok konu o ülkenin karbon ayak izinde farklılığa neden olur.

KARBON AYAK İZİNİ AZALTMAK İÇİN NE YAPILIR?

• Elektrik için yenilenebilir enerji kullanmak, tasarruflu ampuller, buzdolapları, klima cihazlarını tercih etmek.
• Araba düşük güçlü (küçük) olmalı, yürüyerek gidilebilecek mesafeler yürünerek, uygun şartlar varsa bisiklet kullanılarak kat edilmelidir. Arabayla işe gitmek mecburiyeti varsa araba paylaşılmalıdır. Aracını uygun hızda kullanılarak ve takip mesafesi korunarak gaz-fren olayından kaçınmak, önemli miktarda yakıt tasarrufu sağlar.
• Doğal gaz yerine ısınmak için Güneş enerjisi kullanmak. Bu yolla doğal gaz faturalarındaki meblağ yılda yüzde 70 oranında azalabilir. Kaloriferlerin petek ısıları en alt düzeyde tutulmalı, binalar yeteri kadar havalandırılmalıdır. Buralarda yapılacak iyi bir ısı yalıtımı doğal gaz faturaları meblağını ve karbon ayak izini küçültmede önemli bir rol oynar.
• Atıkların azaltılması, imalatçıların gereksiz ve tabiatta bozulmayan ambalaj malzemeleri kullanmamaları, ambalajsız tüketilebilecek ürünlerin ambalaj kullanmadan tüketilmesi, karbon ayak izini küçültür. Bitkisel ve hayvansal artıkların çöpe atılması yerine bahçede ya da belde parklarında tabii gübre olarak kullanılması, geriye dönüşüm konusuna özen gösterilmesi, gerekli olmadıkça çok küçük miktarlarda ambalajlanmış gıda ürünlerinim tüketilmemesi yine pozitif etki eder.
• Seyahatlere mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarıyla çıkmak, tatillere uçakla gitmek. Yerel otobüs, tren hizmetleri kısa mesafeler için kullanılmalıdır.