Bilimsel adı "Tetrao mlokosiewiczi" olan dağ horozunun, Doğu Karadeniz'de Trabzon, Rize ve Artvin'in bir bölümü ile Ardahan'da 2 bin ile 3 bin rakımda yaşadığı belirtiliyor. Dağ horozu, özellikle Rize'de Kaçkar Dağları Milli Parkı'nda ve İkizdere Vadisi'ndeki Sivrikaya Yaylası'nda kuş gözlemcileri tarafından gözlemlenebiliyor. Kuş gözlemcileri ve ziyaretçiler, sabahın erken saatlerinde hem Kaçkar Dağları'nın güzelliklerini izleyebiliyor hem de dağ horozu gözlemleme şansı buluyor. Bazı ziyaretçiler ise çoğu zaman saatlerce beklemelerine rağmen dağ horozunu göremeden geri dönüyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı 12. Bölge Trabzon Şube Müdürlüğü ekipleri de nesli tehlike altında olan dağ horozunun Doğu Karadeniz'de korunması ve sayılarının artırılması için "Dağ Horozu Tür Koruma Eylem Planı" yürütüyor.

Dünyada ve Türkiye'de nesli tehlike altında olan ve yayılış gösterdiği bütün ülkelerde tamamen koruma altında bulunan dağ horozunun, Tür Koruma Eylem Planları ile 2024 yılı sonuna kadar yaşam alanlarının genişletilmesi hedefleniyor.

Eylem planı ile Türkiye'de yaban hayatında yaşayan tek paçalı tavuk türü olma özelliğini taşıyan dağ horozunun popülasyonunun azalması ve yok olmasına sebebiyet verebilecek faktörlerin önlenmesi için tedbirler alınacak.

Veteriner hekim ve kuş gözlemcisi Birol Hatinoğlu, mesleği itibarıyla uzun yıllardır doğada gezdiğini, kuş gözlemciliği yapmaya başlamadan önce türlerin birçoğunu tanıdığını söyledi.

Son 10 yıldır kuş gözlemciliği yaptığını ve fotoğrafçılık merakının oluştuğunu belirten Hatinoğlu, belli bir gözleme ulaştıktan sonra bilgi birikimlerini insanlarla paylaşmak, doğa bilincine alıştırmak, bu tür kuşların bölgede yaşadığını topluma anlatmak, onları tanıtıp korumak için "Doğu Karadeniz Kuşları" kitabını, Doğa Koruma ve Milli Parklar Bölge Müdürlüğünün desteği ve iki arkadaşı ile hazırladıklarını ifade etti.

Aynı zamanda yazar olan Hatinoğlu, Kaçkar Dağları ve Doğu Karadeniz Bölgesinin 1500 metrenin üzerindeki alanların birçok kuş türü için önemli yaşam, göç, üreme ve beslenme alanı oluşturduğunu vurguladı.

Hatinoğlu, Doğu Karadeniz'de tür sayısını kitap çıktığında 338 olarak tespit ettiklerini kaydederek, "Bu sayıyı 4 yıl sonunda 365'e çıkardık. Bölge için Rize, Trabzon, Artvin ana hattımız üç il için 365 kuş türünün görülmesi güzel bir rakam. Bölge göç yolu üzerinde bir alan. Göç yolu üzerinde olduğumuz için ciddi farklı türler gözlemleyebiliyoruz." dedi.

İkizdere Vadisi'nde Kafkasya endemiği türlerinin yaşadığına dikkati çeken Hatinoğlu, şu değerlendirmede bulundu:

"Gözlemlediğimiz dağ horozları, Kafkasya endemiği türü. Türkiye'de Trabzon'un birkaç ilçesi, Rize, Artvin ve Ardahan Posof'un bir bölümünde görülüyor, bu bölgede yaşıyorlar. Bu türler yaklaşık 2 bin metre rakımın üzerinde yaşıyor. Yaz, kış alanı terk etmeyen sabit yaşayan bir tür. İklim şartlarında dahi yaşadıkları alanı terk etmiyor. Yaşadıkları alandan 500 metre aşağı bile inmiyorlar. Bulundukları alanda kışın 2-3 metre kar oluyor ama kuşlar burada kar dokusunun altında bir şekilde yaşıyorlar. Alanlarında değerli bir tür. Kuş gözlemleyen ornitologlar, kuş gözlemcileri dünyada bu türü fotoğraflamak ve görmek istiyorlarsa Kafkas ekosistemine gelmek zorundalar."

Hatinoğlu, geçmiş yıllarda bölgenin çok daha fazla ilgi gördüğünü vurgulayarak, "Son yıllarda sahada yabancı gözlemcilere çok fazla rastlamıyoruz. Artık Gürcistan'ı kullanıyorlar. Gürcistan'da altyapı daha gelişti. Bu tür arazide insanlara destek verecek arazi rehberleri var. İnsanları gezdirip gösteriyor ve türleri koruyorlar. Popülasyonları daha sağlıklı." diye konuştu.

"KAÇAK AV BASKISI VAR"

Dağ horozu dar bir alanda yaşadığı için av baskısına dayanamadığının altını çizen Hatinoğlu, "Normalde av yasağı olmasına rağmen kaçak av baskısı var. Çok dar bir alanda yaşadığı için hayvanı avlamak kolay. Avlandığı zaman, bulunduğu alanda bir sonraki yıl bir veya iki tane görebilme şansınız olabilir. Popülasyon belli alanlara sıkışmış ve av baskısı onları kötü etkiliyor." ifadelerini kullandı.

Hatinoğlu, dağ horozunun bölge için önemli bir tür olduğunu yineleyerek, "Bununla birlikte ur kekliği var. Ekoturizm ve kuş gözlemciliği için bölge önemli. Türkiye ve dünya için önemli." dedi.

Bölgenin kuş gözlemcileri, doğa fotoğrafçıları ve kuşlar üzerinde çalışma yapan akademisyenler için özel alan olduğunu dile getiren Hatinoğlu, alanın, yeterli rehberlik ve tanıtım hizmeti verilmesi halinde bölge turizmine tam anlamıyla kazandırılabileceğini vurguladı.

Hatinoğlu, dünyada her yıl yaklaşık 40 milyon kişinin kuş gözlemi yapmak için çeşitli ülkeleri gezdiğini, böylece o ülkelere milyonlarca dolarlık katma değer sağladıklarını da sözlerine ekledi.

AA