Giriş
Deneme yazı türü nedir, nasıl yazılır? En bilinen deneme örnekleri nelerdir?
Belli bir konuya bağlı olarak yazarın kişisel görüşlerini anlattığı metinler deneme olarak ifade edilir. Özellikle geçmişten günümüze ulaşmış bu konuda pek çok önemli deneme eseri olduğunu söylemek mümkün. Deneme yazı türü nedir, nasıl yazılır? En bilinen deneme örnekleri nelerdir? İşte, merak edilen tüm ayrıntıları derledik.
Hem Türkiye'den hem de dünya çapında birçok önemli yazarın sunduğu denemeler bulunmaktadır. Bu denemeler birçok farklı konu üzerinden ele alınır ve yazarın görüşlerini iletir.
DENEME YAZI TÜRÜ NEDİR?
Yazarın belli bir konuya uygun şekilde duygu ve düşüncelerine aktarması deneme olarak ifade edilir. Özellikle bu konuda ilk olarak 16. yüzyılda Fransız yazar Michel De Montaign tarafından gelen yayınlar olmuştur. Aynı zamanda bugün birçok farklı ülkede okunmuş edebiyat türünün ismini de bu şekilde almıştır.
Dünyanın değişik ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de bu konuda önemli isimler yer alıyor. Bu isimler farklı konuları ele almak suretiyle duygu ve düşüncelerini kağıda dökmektedir. Böylece deneme yazıları ortaya çıkar. Bunlar hem kitap olarak hem de dergi ve benzeri gibi yayımlar üzerinden ele alınır.
DENEME YAZI TÜRÜ NASIL YAZILIR?
Denemeler belli bir plana göre oluşmayan yazı türleri içerisinde gelir. Bu konuda yazarlar denemelerini kendi duygu ve düşünceleri doğrultusunda özgür bir şekilde kağıda döker. Bu doğrultuda yazar kendisi ile konuşur gibi konuları ele alırken, aynı zamanda birçok farklı konuyu ifade edebilir. O yüzden belli bir plana bağlı olarak yazma zorunluluğu bulunmaz.
Akla gelebilecek olan her türlü konu üzerinden, yazar kendi duygu ve düşüncelerini kullanır. Tabii burada deneme yazılarının ilk girişinin etkili olması önemli bir husustur. Aynı zamanda ispat ya da kanıta gerek olmaz. Çünkü o zaman bu durum deneme yazısı olarak ele alınmamıştır. Böylece deneme yazarları durumu içten ve samimi bir şekilde ele alarak, plansız biçimde kendi duygu ve düşüncelerini aktarır.
EN BİLİNEN DENEME ÖRNEKLERİ NELERDİR?
Geçmişten günümüze ulaşmış bu konuda birçok farklı deneme örneği sunan isimler bulunmaktadır. Bu isimler hem dünya çapından hem de Türkiye'den öne çıkar.
- Michel de Fontaine
- Sir Francis Bacon
- Joseph Addison
- Salah Birsel
- Nurullah Ataç
- Ahmet Rasim
Bunların kendi dönemlerinde farklı tarihlerde yazmış olduğu yüzlerce deneme olduğunu ifade etmek mümkün. Bu denemeler hala günümüzde en önemli edebi eserler içerisinde yer almaktadır.
DENEME KONULARI NELERDİR?
Akla gelebilecek olan birçok farklı konu üzerinden deneme ele alınabilmektedir. Yazar kendi düşünce ve duygularını kağıda aktararak, plansız bir şekilde görüşlerini bildirir. Bu doğrultuda ölüm, yaşam, aşk, gurbet, sanat, din, ahlak, siyaset ve gelenek gibi topluma ilgilendiren konular deneme üzerinden ele alınır. Böylece yazarlar kendi düşünce ve duyguları ile birlikte deneyimlerini aktararak halkı bilinçlendirir.
