Giriş
Hilm nedir? Hilm sahibi kişiye ne denir? Kur-an'ı Kerim'de Hilm kavramı...
Hilm ile zıt anlamlı olan sözcükler şunlardır:
1- Gilzet - İlk anlamı kalın, ikinci anlamı kabalıktır. Kelimenin sıfat hali "galiz" şeklinde yazılır.
2- Huşunet - Sert ve katı olmak manasına gelir.
3- Ham ervah - Dilimize tasavvuf vasıtasıyla giren ham ervah, henüz olgunluğa erişmemiş ve incelikten nasibini almamış kişiler için kullanılan kalıp ifadelerden biridir.
HİLM NEDİR?
Kişinin ikili ilişkilerinde hoşgörülü olmasına hilm denir. Hilm sahibi olmak için, öncelikli olarak kimseyi yargılamamalı, herkesin düşüncesine saygı duyulmalıdır. Bu nedenle sadece empati yeteneği gelişmiş olan kişiler "Hilmi" olarak nitelendirilebilir. Herkesin kendisi gibi olmasını ve düşünmesini isteyenler ise, despotça davranırlar. Başkalarının düşüncelerine saygı duymadıkları gibi, onları anlamaya da çalışmazlar.
HİLM SAHİBİ KİŞİYE NE DENİR?
Hilm sahibi kişilere Hilmi denir. Hilmi ile eş anlamlı sözcükler şunlardır:
1- Nazik: Nezaket kelimesinden türetilmiştir. Her zaman, her ortamda karşısındaki insanı rencide etmeyecek şekilde davranan kişilere nazik denir.
2- Kibar: Kaba ve hırçın davranışlardan uzak duran kişiler kibar olarak adlandırılır.
3- Latif: Latif kelimesi ince ve güzel anlamına gelir. "Latife latif gerek." sözü Osmanlı'dan beri kullanılmaktadır. Bu söz, yapılan şakalar bile ince olmalıdır anlamına gelir.
4- Naif: Hem erkekler hem de kadınlar için kullanılan naif kelimesi ince, narin ve nazik demektir.
KUR-AN'I KERİM'DE HİLM KAVRAMI
Kuran'ı Kerim'de Müslümanların kendileriyle alay eden kafirlere karşı bile nazik olmaları emredilir. Bu hilm kavramının sadece bir yönüdür. Bir diğer yönü ise peygamberlerin kıssalarında karşımıza çıkar. Hz. Muhammed, kendisini ölümle tehdit eden, yüzüne kum fırlatan ve kendisini taşlayan müşriklere bile hoşgörülü davranmış; onları Allah'a havale etmiştir. Hz. Yusuf, kendisini kuyuya atan kardeşlerini affetmiş; Hz. Musa, kendisiyle alay eden Firavun'a karşı yumuşak başlı olmuştur.
Furkan Suresi'nin 63. ayetinde, müminlerin kendilerine laf atıp sataşan kafirlere selam deyip yanlarından uzaklaştıklarını bildirir. Bu davranış şekli "hilm" kavramının özeti niteliğindedir. Hilm sahibi kişiler, kendilerine yapılan tüm kötülüklere ve kabalıklara karşı sabrederler, düşmanlarına karşı bile nezaketi elden bırakmazlar.
