Yaz ve kış saati uygulaması nasıl ortaya çıktı? İşte, Türkiye'de mevsime göre saat uygulaması...

Arife Kübra Zımba - Posta.com.tr Yaz ve kış saati uygulamaları kimi kesimler tarafından hala tartışılıyor. Yararı olduğu kadar zararı olduğunu ifade eden iki grup yer alırken, sistem daha çok ekvatora ve kutuplara yakın ülkelerde uygulanıyor. Türkiye'de de 2016 yılında kış saati sistemi bırakılıp yaz saati uygulaması sürekliliği kabul edildi. Gün Işığından Tasarruf Uygulaması olarak da ifade edilen yaz saati ile mevsimsel değişimler saatleri bir saat ileri ve geri alma ile yaklanmaya çalışılıyor. İşte, yaz ve kış saati uygulaması detayları...

YAZ-KIŞ SAAT UYGULAMASI NEDİR?

''Gün Işığından Tasarruf Uygulaması" olarak da bilinen Yaz Saati Uygulaması, gün ışığından daha çok yararlanmak adında uygulanmaya başlamıştır. Mevsimlere göre şekillenen bu saat sisteminde ilkbaharda saatler bir saat ileri, sonbaharda da bir saat geri alınması ile gerçekleşir. Yani, daha çok gün ışığı alan bahar aylarında saatleri 1 saat ileri almayı, daha az gün ışığı alan güz/sonbahar aylarında ise 1 saat geri almayı içerir.

Genel olarak iş saatleri ve okul saatleri 09:00 ile 17:00 arasındadır. Buna bağlı olarak da yaz ve kış mevsimlerinde erken/geç doğan güneşin doğumuna yakın zamanı yakalamak adına saat uygulaması mevsimsel olarak takip edilmeye başlamıştır.

TÜRKİYE'DE YAZ SAATİ UYGULAMASI

Çoğu ülkede aralıklı olarak uygulama sonlandırılmış ve yeniden başlatılmıştır. Türkiye'de bu uygulama 1916'da 1 sene boyunca, 1920-1922, 1924-1925, 1940-1942, 1945-1951, 1962, 1964, 1970-1983 ve 1985-2016 yılları arasında uygulamıştır. Arada kalan senelerde uygulama söz konusu olmamıştır. Öte yandan 2016 yılından bu yana kış saati uygulaması yerini sürekli yaz saati uygulamasına bırakmıştır.

YAZ-KIŞ SAATİ UYGULAMASI NASIL ORTAYA ÇIKTI?

İlk olarak 1784 yılında Amerikalı Benjamin Franklin tarafından dile getirilen saat uygulaması, The Journal of Paris isimli bir derginin editörüne yazılan mektupta yer aldı. Buna göre Franklin mektubunda, yaz döneminde erken kalkmanın mum tüketimini azaltacağını ifade etmiş ve ne kadar kâr edilebileceğini de hesaplamıştır. Ancak Benjamin Franklin'in ki bir öneri olmamıştır.

1895 yılına gelindiğinde Yeni Zelandalı böcekbilimci ve astronom George Vernon Hudson, saatleri gün doğumu ve batımına bağlı olarak her yıl bahar ve güz dönemlerinde 2 saat ileri/geri almanın ülkelere verimli ve fazla çalışma imkanı sunarak üretim payını artıracağını bildirmiştir. Astronom Hundson'a böylece böcek toplamak için daha fazla gün ışığı kalmış olacaktı. Ancak öneri çok fazla dikkate alınmamıştır.

1907 yılında İngiliz vatandaşı olan William Willett, aynı fikri hükümete sunmuştur. Ancak Willett'in emeli ise daha fazla golf oynayabileceği zaman kazanabilmesiydi. Bu ismin önerisi üzerine düşünülse de sonuç olarak reddedildi.

Öte yandan "yaz saati" fikri dünyanın farklı bölgelerinde yayılmış ve ilk olarak da 1908 yılında Kanada'nın Ontario eyaletindeki Port Arthur kentinde uygulama başlatılmıştır. 1916 yılında da Almanya İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan bu uygulamayı devreye sokmuştur. Bu sayede savaş döneminde gün ışığından daha fazla faydalanabilmek hedeflenmiştir. İlerleyen tarihlerde sistem dünya geneline yayılmıştır. Yaz-kış saati uygulamaları 1. ve 2. Dünya Savaşları ve sonrasında 1970'lerde yaşanan enerji krizi ile ön plana çıkmıştır.