Giriş
Türkiye’nin gözbebeği, İzmir’in incisi Çeşme. Turkuaz denizi, kadifemsi ve altın renkli kumsalları, akvaryumu andıran koyları, şifa dağıtan kaplıcaları, hayranlık uyandıran su altı dünyası, adrenalin tutkunlarının gözdesi spor aktivitelerine elverişli yapısı, dünyaca ünlü sörf merkezi Alaçatı ve eğlence hayatıyla da ün yapan Çeşme, İzmir’in turizmde yüz akı. Osmanlı İmparatorluğu’nun Viyana kapılarına dayandığı 16. yüzyılda Çeşme, tarihi İpek Yolu’nun Asya Kıtası’nın en batısındaki son çıkış durağıydı ve beldede ticari açıdan oldukça görkemli günler yaşanıyordu. Kervanların taşıdığı tarım ürünleri, baharat ve dokumaların ihraç edildiği bir liman olarak işlev gören Çeşme, yüzyıllar boyunca liman, su ikmal merkezi ve Osmanlı Donanması’nın bakım ve kışlama üssü olma özelliğini yitirmedi. Tüccarlar sıklıkla kervanlarıyla birlikte Çeşme’ye gelip gittikçe güzelliklerinden etkilendi. Zamanla Ilıca’yı, kaplıca banyolarında şifa bulacakları bir sayfiye beldesi olarak düşünmeye başladılar. 19. yy. ortalarından sonra İzmir, ticaret merkezi ve ihracat limanı özelliklerini kazanırken Çeşme, insanların dinlenerek sağlıklarına kavuşabilecekleri sayfiye beldesi olarak gelişti. Bu durum beldede turizm etkinliklerinin başlamasına neden oldu.
TURİZMİN ÖNCÜSÜ
İlk modern ve sayfiye amaçlı yerleşim, İzmirli Levantenlerin yazlık evler yaptırmalarıyla başladı. Cumhuriyet’in ilk yıllarına gelindiğinde Ilıca’da üç büyük otel vardı. Atatürk’ün, 30 Haziran 1926’da Ilıca’ya gelmesi de yörenin turizmine katkıda bulundu. II. Dünya Savaşı’ndan sonra, İzmir, Manisa ve Aydın’ın kırsal kesimlerinden gelen insanlar, kaplıca ve içmeler turizmini canlandırdı. Turizmin gelişmesine önemli bir katkı da Plaj Evleri Kooperatifi’nin 400 villasının 1956’da yerleşime açılmasıyla oldu. Kayda değer ilk turistik tesisler, 1960’ların ortalarında kuruldu. Sertifikalı ev pansiyonculuğu kursları düzenlenerek yerli halka turizmin nimetleri anlatıldı. 1968’de Ilıca Plajı üzerinde Turban Çeşme Oteli’nin açılması, Çeşme’nin kitlesel dış turizmle tanışmasını sağlarken, beldeye olağanüstü canlılık getirdi. 1974’te de o dönemin Türkiye’deki ilk ve en büyük tesisi olan Altın Yunus Tatil Köyü’nün hizmete girmesiyle ilçenin turistik yatak kapasitesi iki katına çıktı. Çeşme’de disko, yüzme havuzu, turistik çarşı, marina gibi yeni turistik kavramlar duyulmaya başlandı. Böylece, şimdiki canlı ticari yaşamının temelleri atılmış oldu. 1980’lerin ortalarından sonra yerli ve yabancı turizmciler atağa kalkarak, onlarca otel inşa etti ve bir asır kadar önce Ilıca’da başlayan turizmi Çeşme’nin çevresine yaydı. Şimdilerde ise birbirinden güzel sayısız otel ve pansiyonlarıyla on binlerce turistik yatak kapasitesiyle, restoranlarında Ege ve Akdeniz mutfağının çeşitli yemekleriyle, turistik dükkânlar ve ören yerleriyle Çeşme, Türkiye’de turizmin öncüsü diyebiliriz.
ÇEŞME ÇOK YÖNLÜ BİR DEĞER
İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Özgener de Çeşme’nin İzmir için ticari, turizm, gastronomi ve denizcilik açısından önemine ilişkin şu ifadelere yer veriyor:
“Çeşme’nin ticari önemini ve turizmde nasıl bir cazibe merkezi olduğunu, son yıllarda yaşadığı nüfus artışından da net olarak görebiliyoruz. Eskiden sadece tatil yapılmak için gelinen ve kısa süreli konaklamalar yapılan Çeşme, bugün pek çok kişinin yaz-kış yaşamını sürdürmek için tercih ettiği bir lokasyon. İzmir’in nüfusu son 10 yılda yaklaşık 460 bin kişi arttı ve 4 buçuk milyona yaklaştı. En çok nüfus artışı yaşanan dördüncü ilçemiz ise yüzde 4 oranındaki artış ile Çeşme. Ayrıca; T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca yapılan 2022 yılı Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Araştırmasına göre, Çeşme Türkiye genelinde en gelişmiş ilçeler arasında 45’inci sırada yer alıyor. Çeşme’nin İzmir’in en gelişmiş 7’nci ilçesi olmasında İzmir-Çeşme Otoyolu, İzmir Çeşme Limanı’nın uluslararası bağlantıları ve İzmir-İstanbul Otoyolu’nun tamamlanması büyük rol oynuyor.
ÜLKE TİCARETİNE KATKI
Türkiye limanlarından dünyanın dört bir yanına ro-ro ile nakledilen taşıtların yüzde 9.4’ü, Çeşme Limanı’ndan kalkan gemiler ile taşınıyor. Sadece Avrupa’ya ro-ro ile taşınan araçlarda ise Çeşme’nin payı yüzde 14.5. Limanımızdan İtalya Trieste ve Sakız Adası’na da seferler yapılıyor. Karşılıklı seferlerde taşınan araç sayısı 2021 itibariyle yaklaşık 63 bin. Bu rakamlar, Çeşme’nin sadece kentimizin ticareti için değil, ülkemizin ticareti için de öneminin büyüklüğünü ortaya koyuyor. Çeşme ayrıca, marina, deniz faaliyetleri, su sporları, gastronomi ile de ön plana çıkıyor. Sörf okulları, kite sörf, yelken ve plaj voleybolu gibi aktiviteleri ile Çeşme son derece renkli. Her yıl düzenlenen Alaçatı Balıkçılık Festivali, Alaçatı Ot Festivali de son derece prestijli etkinlikler olarak ziyaretçilerin ilçeye gelişini destekleyen organizasyonlar. Çeşme tarihsel anlamda da önemli bir İon kenti. Erythrai, Çeşme için çok önemli bir değer ve dünyadan ziyaretçileri çekmesi de önemli. Yanı sıra, Çeşme Kalesi, diğer yakın bölgelerle birlikte Kuşadası, Çeşme, Foça, Çandarlı, Amasra, Sinop Kaleleri için The One Vakfı ve Kültür Turizm Bakanlığı UNESCO Ceneviz Ticaret Yolu ve Kaleler başlığı ile bir dosya başvurusu yapacak. Bunun da sonucunu heyecanla bekliyoruz. Öte yandan Çeşme’nin enginar, damla sakızı, Çeşme kavunu, Çeşme kumrusu gibi ürünleri de Urla ve Karaburun ile birlikte İzmir ekonomisine ciddi katkı veriyor. Bu ürünlerin markalaşması, ülkemiz çapında ve uluslararası anlamda ticari kazancının artırılması için yapılan çalışmaların gelecek yıllarda ilçemizi daha da geliştireceğini düşünüyorum.”
YÜZDE 70 DOLULUK ORANINA ULAŞTIK
Çeşme Turistik Otelciler Birliği Başkanı Yakup Demir ise şu değerlendirmelerde bulunuyor:
“Deniz kenarındaki oteller, temmuz-ağustos için erken rezervasyonla yüzde 70 doluluk oranına yaklaştı. 28 bin yatağımızın 9-10 bini deniz kenarında, diğerleri de butik ve küçük oteller konseptinde çalışıyor. Son yıllarda gurbetçilerimiz turizmimize önemli katkılar sağladı, ekonomimize destek oldu. Pandemi nedeniyle Avrupa’nın gitmeyin demesine rağmen onlar koşarak geldi. Bu alışkanlık bu yıl da devam ederken, Irak, İran, Fas, Azerbaycan’dan gelenler oldukça fazla. Farklı ülkelerin insanlarını Çeşme’de ağırlayabiliyoruz. Biz bu sezon 2019’daki hedeflerimizin üzerine çıkarız ümitleriyle elimizden gelen mücadeleyi veriyoruz. 2019’da konaklama gecelememiz 1 milyon 700 binin üzerine çıkmıştı, bu yıl geceleme olarak 2 milyonu yakalarız. Üzüldüğümüz bir konu var, Türkiye’den rezervasyonlarımız çok fazla değil, yerli turistte düşüş var ama bunu yabancılar şu anda telafi ediyor.”
YERYÜZÜNDEKİ CENNET
Pandemi sonrasında normalleşen hayat koşullarının ardından milyonların yaz tatilini yine Çeşme’de geçireceğini dile getiren Çeşme Belediye Başkanı M. Ekrem Oran, “Yeryüzündeki cennet Çeşme’ye tüm vatandaşlarımızı bekliyoruz. Yazın en güzel anlarını yaşayacağınız ilçemizde denizimizle, güneşimizle, eğlencemizle sizleri ağırlamaya hazırız. Plajlarımızla, yenilenen Cumhuriyet meydanımızla, festivallerimizle, Alaçatı’nın otantik sokaklarıyla yurt içinden ve yurt dışından gelecek milyonları ağırlayacak olmanın heyecanını yaşıyoruz” diyor.
FESTİVALLER MİLYONLARI AĞIRLIYOR
Pandemiden sonra bu yıl 11’incisini düzenledikleri Alaçatı Ot Festivali’nde yine milyonları ağırladıklarını söyleyen Oran, “Ege’nin enfes otları ve onlarla yapılan birbirinden güzel yemeklerin yer aldığı stantlarımız oldukça beğenildi. Baharın gelişi festivalle karşılandı. 25 yıl aradan sonra 2019’da müzik ve kültür etkinlikleriyle gerçekleştirdiğimiz Çeşme Festivali’ni bu yıl yeniden yapacağız. 14 yaşında gönüllü olarak Lara Fabian, Georges Moustaki gibi sanatçılara Çeşme’de eşlik ettiğim, 22 yaşında festival koordinatörü olarak görev aldığım bu tarihi festivalin ikincisini, eylülde ‘Balkan’ temasıyla gerçekleştireceğiz” diye konuşuyor.
İKAMETLERİ ALALIM
Çeşme’de nüfus kayıtlarına göre 48 bin 167 kişinin ikamet ettiğini fakat yaz aylarında ve pandemi sonrasında nüfusun 1 milyonu aştığına dikkati çeken Oran, “Birinci ikameti Çeşme’ye taşıyoruz” diyerek bir kampanya başlattıklarını söylüyor. Çeşme’de turizm sektörünü geliştirmeyi amaçlayan Oran, yılın birçok zamanını Çeşme’de geçiren vatandaşlardan ikamet kayıtlarını Çeşme’ye almalarını istiyor ve bu sayede ilçe nüfusunu artırarak hizmet için gelirini de arttırmayı hedefliyor.
POSTA ÇEŞME YENİDEN
POSTA ÇEŞME eki, bu yıl da gözde mekanlardan popüler otel ve plajlara, gece-gündüz hayatına Çeşme’nin nabzını tutacak. 2 Temmuz’dan itibaren her cumartesi İzmir’de sizlerle olmanın heyecanını yaşıyoruz.
Antik çağda ‘Cyssus’ adıyla bilinen Çeşme, İzmir’in batısında, kendi adını taşıyan yarımadanın en ucunda bulunan ve tarih boyunca gemiciler tarafından “Küçük Liman” diye adlandırılan bölgede yer alır. İsmini bölgede zamanla çoğalan ve buz gibi suların aktığı, denizcilerin su temin ettikleri “çeşme’lerden alır.
