Giriş
M.Ö. 2000’lerde; Akalar’dan kaçan Giritlilerin kurduğu Karyalıların kenti Seferihisar; 12 İyon Kenti’nden biri olduğu için oldukça etkileyici tarihe sahip. Tarihinin dışında, doğası ve sakin atmosferi ile Türkiye’nin ilk ‘cittaslow’ şehri ünvanını alan Seferihisar’ın bereketli topraklarında sayısız tarım ürünü de yetişiyor. Bereketli toprakları böylece ekonomisine katkı sağlarken turizmi ve gastronomisi de öne çıkıyor. Ünlü mandalinası, büyük güneş ve rüzgar enerjisi kaynakları, pırıl pırıl kumsalları, arkeolojik sit alanları, doğal güzellikleri ve yöresel mutfağı ile adını dünyaya duyuruyor.
Doğaya saygılı kalınarak, yerel değerlerine, esnafına, yemeklerine sahip çıkılarak da gelişilebileceğini kanıtlayan Cittaslow felsefesi, uzun yıllardır Seferihisar’ın yol haritası haline geliyor. İlçe deniz turizmi açısından da önemli bir destinasyon ve mavi bayraklı plajları ile de ünlü. Zeytin, enginar, lavanta, ekinezya, karakılçık buğdayı gibi birçok ürün binlerce çiftçinin geçim kaynağı. Belediyenin Tarımsal Hizmetler Müdürlüğü öncülüğünde yıllardır gerçekleştirilen mandalina, tohum takas, lavanta, karakılçık, armola, enginar, ekinezya festivalleri tarıma ilgiyi de canlı tutuyor. Seferihisar Belediye Başkanı İsmail Yetişkin ile biz de daha çok tarım projelerini konuşuyoruz.
YAŞADIĞIN YERDE DOYMAK İÇİN
Yerelde çiftçiyi güçlendiren, bilimsel ve sürdürülebilirlik öncelikli uygulamalarla Türkiye’ye örnek projeler geliştirdiklerini aktaran Başkan Yetişkin sözlerine şöyle başlıyor: “Ülkemizin her karış toprağı, binbir çeşit güzelliklerini bizlere sunmakta. Bereketin vücut bulduğu topraklarımız verimi ile bizlere kendini her fırsatta hatırlatıyor. Gerçekleştirdiğimiz projeler ile köyden kente göçün aksine, tarımsal üretim yapmak için kentten, Seferihisar’ın köylerine yerleşen bir nüfus oluştu. Bizler doğduğumuz ve yaşadığımız yerde doymak için tarım politikalarımızı her şeyin üzerinde tutuyoruz. Üretmeye, toprağı işlemeye devam edeceğiz.”
TURUNCU BAYRAM: MANDALİNA ŞENLİĞİ
Seferihisar, mandalina bahçelerinin yurdu ve mandalinası ile de biliniyor. İlçe, her yıl binlerce kişinin katıldığı Mandalina Şenliği’ne ev sahipliği yapıyor. Başkan İsmail Yetişkin, “Mandalina Şenliği ile verimli topraklarımıza sahip çıkmayı, üretmeyi, ülkemizin geleceği için tarımdan vazgeçmeyişimizi kutluyoruz. Bir araya geldiğimizde birbirimize güç ve neşe verişimizi kutluyoruz. Toprağı korumak vatanı korumaktır. İşte bu yüzden attığınız her çapa, diktiğiniz her fidan Cumhuriyet’in yüzlerce yıl yaşaması demek. 2018’den bu yana Seferihisar’da bulunan LÖSEV’in 285 dönümlük mandalina bahçesinden mandalina topladık. Toplanan mandalinalar, şenlikte düzenlenen mezatta satıldı ve gelirinin tamamı LÖSEV’e bağışlandı” diye anlatıyor.
YÜZYILLARIN ÜRÜNÜ: ATA EKMEĞİ VE ARMOLA PAZARI
Seferihisar’ın atalık buğdayı topan karakılçıktan yapılan Ata Ekmeği, TÜBİTAK 4006 projesi arasına girmiş. Seferihisar Belediyesi; Ata Ekmeği’ni liselerde tanıtarak geleneksel tarım ürününü yeni nesiller arasında yaşatmayı hedefliyor. Yüzyıllardır süregelen yerel lezzetler Ata Ekmeği ve Armola Peyniri, Ulamış Köyü’nde düzenlenen Ata Ekmeği Şenliği ve Armola Pazarı’nda yaşatılıyor. Seferihisar’ın markası haline gelen Topan Karakılçık Buğdayı’nın da coğrafi işaret aldığına dikkat çeken Başkan Yetişkin, “Bundan yıllar önce Karakılçık Buğdayı ile Seferihisar’a bereket getirdik. Hastalara şifa olduk. Toprağı özü ile buluşturduk. Seferihisar’ın Karakılçık Buğdayı’na coğrafi işaret alarak tescilledik” diyor.
TÜRKİYE’DE İLK CITTASLOW
Cittaslow, ‘Sakin Şehir’ anlamına geliyor ve şehirlerin yaşam kalitesini artırmayı, yerel kültürü ve çevreyi korumayı amaçlayan uluslararası bir hareketten oluşuyor. Cittaslow, kentlerin hızlı şehir yaşamından uzaklaşarak, sakin, huzurlu ve sürdürülebilir bir yaşam sunmasını hedefliyor. Hareket, 1999’da İtalya’da başlıyor ve daha sonra dünya genelinde birçok şehir bu ağa katılıyor. Seferihisar’ın Cittaslow ağına dahil olması, şehrin yaşam kalitesini artırma ve sürdürülebilirliği teşvik etme konusundaki taahhüdünü simgeliyor. 2009’da Cittaslow hareketine katılarak bu uluslararası ağın bir parçası olması Seferihisar’ın çevre koruma, sürdürülebilir yaşam, yerel kültür ve toplumsal katılım konularında belirli standartları ve kriterleri benimsemesi anlamına geliyor.
LAVANTA MUCİZESİ
2015’ten beri düzenlenen, yerel tarıma ve üreticilere kazanç kapısı olan lavanta da festivallerle şehre, ülkeye ve dünyaya açılıyor. Başkan Yetişkin, şunları söylüyor: “9 yıldır bir mucizeye tanıklık ediyoruz. Bu mucizenin adı Lavanta! Yıllar önce atalarımız Seferihisar’a mandalina diktikten sonra tüm Seferihisar bir mandalina cennetine dönüştü. İşte lavanta da yıllar sonra aynı şekilde değerlenecek, buraya gelenler ‘mis kokulu Seferihisar’a geldik’ diyecekler. 2015’te 3 dönüm ile başladığımız hikayenin bugün yüzlerce dönüme yayılması muhteşem bir başarı. Bu başarıda bize ev sahipliği yapan Turgut Köyü halkının emeği çok büyük.”
855 BİN ZEYTİN AĞACI İLE ÜRETİM
İlçe genelinde bin 734 üretici, 15 bin dekarlık alanda, 595 bin narenciye ağacı, bin 900 üretici 56 bin 600 dekarlık alanda 855 bin zeytin ağacı ile üretim yaparken, 20 üretici 10 dekarlık alanda enginar, 150 dönümde 100 bin lavanta ve ekinezya fidesi, 350 dönümlük alanda da karakılçık buğdayı üretimi gerçekleştiriyor. Bu ürünlerin yanı sıra domates, incir, biber, bamya, üzüm gibi onlarca ürün de yüzlerce dönüm tarım arazisinde üretilip tüketiciyle buluşuyor.
ANTİK DÖNEMİN İSYANKAR ŞEHRİ TEOS
Seferihisar’daki Teos Antik Kenti, uluslararası arkeoloji literatürü içerisinde çok değinilen, hakkında ulusal ve uluslararası yayın bulunan sayılı antik kentlerden biri. Kurucusu Dioysos’un oğlu Athames olarak biliniyor. Teos’un antik dönemde mimari alan ve ticarette önemli bir yeri var. Teos, bir dönem İyon şehrinden huzursuzluk yarattıkları ileri sürülerek kovulan sanatçılara kapılarını açmış, tarihte ilk kez Sanatçılar Birliği’nin kurulduğu bir kent olmuş. Teos Antik Kenti’nde görülmesi gerekenler yerler arasında; Helenistik ve Roma dönemi kalıntıları, Dionysos Tapınağı, agora, tiyatro, Odeaon, surlar, Teos Antik Liman öne çıkıyor.
TARIMA BAĞLILIĞIN SİMGESİ: CAN YÜCEL TOHUM MERKEZİ
Can Yücel Tohum Merkezi, 2009’da ‘Başka Bir Tarım Mümkün’ anlayışıyla yola çıkıyor. İklim değişikliği, yoksulluk ve kuraklık ile mücadele etmek amacıyla yerel tohumların gün yüzüne çıkarılması için üretim merkezlerinin oluşturulup çeşitlerin çoğaltılmasını hedefleyip çalışmalara başlıyor. Merkezde tarım atölyeleri, seminerler ve çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Yerel tohumların korunması ve yaygınlaştırılması, bölgedeki tarımsal üretkenliği artırırken, çiftçilere ekonomik fayda sağlıyor. Ünlü Türk şairi ve yazar Can Yücel’in köy hayatı ile tarım konularına duyduğu ilgi dolayısıyla onun adını taşıyan merkez, hem tarıma olan bağlılığı hem de yerel değerlerin korunmasını simgeliyor.
