Giriş
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de tarımsal üretimin ve kırsal kalkınmanın temelinde kadınlar yer alıyor; tarım büyük ölçüde kadınların emeği üzerinde yükseliyor. Ekonominin büyümesi, üretimin çeşitlendirilmesi, sağlıklı ve güvenli gıda temini için alın teri dökerek tarladan soframıza en güzel ürünü gönderen tarımsal iş gücünün en önemli kaynağını kadınlar oluşturuyor. Toprağın bereketinin üretime, üretimin ise zenginliğe dönüşmesi için bin bir emekle çalışan kadınlarımız; tarım, hayvancılık, arıcılık ve balıkçılık gibi farklı alanlarda önemli rol üstleniyor. Kadın çiftçiler, tohumdan hasada, gıda işlemeden pazarlamaya kadar tarımsal sürecin her aşamasında etkin rol oynarken bu alandaki bilgileri ve becerileri, toplumların gıda güvenliği ve beslenme ihtiyaçlarının karşılanmasında hayati önem taşıyor. Kadınların tarımdaki rolü, sadece üretimle sınırlı kalmayıp aynı zamanda tarım topluluklarının sosyal ve ekonomik yapılarını güçlendirmede de kritik bir etkiye sahip.
BAKANLIKTAN KOOPERATİFLEŞME DESTEĞİ
Bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığı da kadın çiftçilere proje, eğitim-yayım çalışmaları, kooperatifçilik, girdi temini, girişimcilik, tarımsal yenilikler gibi konularda destek veriyor. Kadın çiftçiler İl Özel İdare Projeleri ile desteklenerek, bölgesel kalkınmaya katkıda bulunmalarınra imkan tanınıyor. “Kadın Çiftçiler Tarımsal Yayım Projesi” ile yeniliklerden haberdar olmaları sağlanıyor. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı’nda girişimci kadınlara pozitif ayrımcılık yapılıyor, ayrıca örgütlenerek kooperatifleşmeleri için de destekler veriliyor.
BİNLERCE KADIN ÇİFTÇİYE MİLYONLUK HİBE
Özellikle son yıllarda kadınların emeğini üretime çeviren kadın kooperatifleri, kooperatifçilik destekleniyor. Türkiye’de halihazırda 161 tarımsal faaliyet yapan kadın koopertifi bulunuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı verdiği desteklerde bu kooperatiflere ayrıcalık uyguluyor ve çeşitli avantajlar sağlıyor. Bu sene uygulamaya geçen hayvancılık ve su ürünleri sektörlerinde desteklemelerinde kadınlara ilave olarak destek verilecek. Kırsal kalkınma anlamında önemli programlardan TKDK-IPARD projelerinde de kadınlara pozitif ayrımcılık yapılıyor. 2011’den itibaren IPARD-I ve II kapsamında; 318 kooperatif projesine toplam 747.1 milyon lira hibe desteği verildi, bu kapsamda 1.5 milyar lira tutarında yatırım kazandırıldı. Kooperatifleri destekleyen önemli bir proje de ‘Anadoludakiler’… 2023’te yola çıkan proje bir sürdürülebilirlik örneği aynı zamanda…
İPEKBÖCEKÇİLİĞİNDEN BESİCİLİĞE
Tarım ve Orman Bakanlığı rakamlarına göre; 8 bin 97 kadın üreticimize çoban, tiftik, düve alımı, ipekböcekçiliği ve arıcılık alanında 103 milyon 35 bin 147 TL tutarında destekleme ödemesi yapılmış. Geçen yıl başlatılan Tarımsal Üretim Planlaması ve Yeni Destekleme Modeli kapsamında kadın üreticilerimize arılı kovan, büyükbaş, küçükbaş, ipekböceği, çiğ süt, besilik sığır ve tiftik desteklemeleri hayata geçirilmiş. IPARD Programı kapsamında 6 bin 585 projeye 520 milyon euro, Uzman Eller Projesi kapsamında 808 projeye 142 milyon TL, Genç Çiftçi Projesi kapsamında 28 bin 783 projeye 863.4 milyon TL, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında bin 507 kadın yatırımcı projesine 231 milyon TL hibe sağlanmış. Devlet ve bakanlık desteklerinin dışında belediyeler, ticaret borsaları, sanayi odaları ve organize sanayi bölgeleri, bazı tarım stk’ları da kadın çiftçi projelerini destekliyor.
ALIN TERİ KARŞILIKSIZ KALMIYOR
Balıkesir’in verimli topraklarına alın terini akıtan kadın çiftçinin emeğinin karşılığı için Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin desteklediği projeler var. Tarımın ve kırsal yaşamın temel taşını oluşturan kadın çiftçileri, alım garantili sözleşmeli tarım projesinde öncelikli olarak desteklediklerini anlatan Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Akın, “Ekimden hasada kadar zirai danışmanlık ve toprak analizi desteği sağlıyoruz. Ayrıca bitkisel üretim, hayvancılık ve gıda konularında hibe destekli proje başvurularında kadınlara danışmanlık hizmeti desteği veriyoruz. Tarımsal kalkınmayı kadın çiftçilerimiz olmadan gerçekleştiremeyiz. Kadının elinin değdiği her şey güzelleşiyor” diyor.
HADİ GEL KÖYÜMÜZE DESTEK VERELİM
Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin ‘Hadi Gel Köyümüze Destek Verelim’ projesi, kırsalda yaşayan kadınların ekonomik kalkınmasına destek oluyor. Proje kapsamında bugüne kadar 156 kadın yetiştiriciye küçükbaş hayvan ve yem desteği sağlanmış. Büyükşehir’in destekleri ile kalkınan diğer kadınlar gibi “doğduğu yerde doyan” kadınlardan biri de Toroslar’da yaşayan Şaheste Karagöz. Geçim sıkıntısı yaşadığı için hayvancılığı bırakmak zorunda kaldığını anlatan Karagöz, toplam 25 küçükbaş hayvanın kendisine hibe edilmesi ile tekrar yetiştiriciliğe dönmüş.
DENİZİN ÜRETEN KADINLARI
İzmir Ticaret Borsası (İTB) Eğitim, Kültür ve Sosyal Entegrasyon Vakfı tarafından, Sabancı Vakfı’nın “Geleceğini Kuran Genç Kadınlar Projesi” kapsamında desteklenen Denizin Üreten Kadınları Projesi’nde su ürünleri işlemeciliği kursu düzenlendi. 12 ay süren proje sonunda 23 kadın su ürünleri işlemelerinde istihdam edildi. Sürdürülebilir arıcılık, zeytin budama kursları gibi birbirinden farklı eğitim çalışmaları gerçekleştirdiklerini belirten İTB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, “Kadın istihdamının artırılması büyük önem taşıyor” bilgisini veriyor.
BEREKETLİ TOPRAKLAR ONLARA EMANET
Aydın’ın Efeler Belediyesi’nin arazilerinde yetiştirilen tarım ürünleri Kadın Emeği Tarımsal Ürün Fabrikası’nda yine kadın çalışanlar tarafından işleniyor. Tarlada özenle yetiştirildikten sonra hasat edilen lahana ve karnabaharlar, vatandaşların beğenisine sunuluyor. 290 dönüm ekili dikili alanda 150 bin fide, bin 400 kg tohumun toprakla buluştuğunu belirten Belediye Başkanı Anıl Yetişkin, “Efelerimizin bereketli toprakları kadınlarımıza emanet” diyor.
KINALI ELLER ÇİLEK KOKUYOR
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin de kadınların üretimde daha fazla rol almasına katkı sağlamak amacıyla çok sayıda projeyi hayata geçiriyor. Bunlardan biri “Kınalı Eller Çilek Kokuyor Projesi”. Bu kapsamda çilek yetiştiriciliğine teşvik edilen kadınlara eğitimlerin ardından fide, mazot, malzeme, sulama sistemleri ve gübre desteği de sağlanmış. Eko turizme kazandırılması planlanan Huzurlu Yaylası’nda yayla çileği hasadında toplanan ilk ürünler ile kadınlar aile bütçelerine katkı koymaya başlamış. Bir başka önemli girişim ise “Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma İçin; Tarıma Değer, Kadına Değer, Topluma Değer Projesi”. Bu kapsamda kadınların tarım ve gıda alanında teorik ve uygulamalı eğitim alabilecekleri Tarım Okulu kurulmuş. Oğuzeli Ezogelin Kadın Kooperatifi ile de dondurarak kurutma tesisinde üretim yapmalarına olanak sağlanmış.
ATA TOHUMLARINDAN ÜRETİM
Tarımıyla öne çıkan Aydın’da özellikle tarimsal üretimde nitelikli ürüne yönelmek isteyen kadinlara destek veriliyor. 2015’den bu yana Ata tohumlarından elde edilen tohumlar ve fideleri vatandaslarla buluşturarak yok olmalarının önüne geçen Aydın Büyükşehir Belediyesi, bir taraftan da bu tohumlarla nitelikli ürün üretmek isteyen kadin üreticilerin yolunu aydınlatıyor. Daha önce de Kadın Üreticiye Arı Kovanı Desteği Projesi’ni hayata geçiren Başkan Özlem Çerçioğlu, “Üretmek isteyen ve bununla ilgili projesi olan tüm kadınlarımıza kapımız daima açık. Ürettikçe varız; üretmeye devam edelim” diye ekliyor.
SERTİFİKA SEVİNCİ
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası öncülüğünde hayata geçirilen ‘Tarımda Kadın Eli’ projesi kapsamında kadın çiftçilere eğitim verildi. Turizmde ve sanayide hayata geçirilen ‘Kadın Eli’ projelerinin ardından, tarım alanında başlatılan eğitimlerle kadınların tarımsal üretimde daha fazla söz sahibi olması hedeflendi. İyi tarım uygulamaları, pazarlama, satış ve sürdürülebilir tarım gibi birçok alanda bilgilerle donatılan katılımcılara iki ay süren programın ardından sertifika da verildi. Kazandıkları bilgi ve deneyimleri üretim süreçlerinde kullacak kadınlar, tarımsal üretimde daha etkin rol sahibi olacak.
PANCAR EKİCİLERİNE KOOPERATİF DESTEĞİ
Türkiye’nin en büyük çiftçi kooperatiflerinden Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi’nin uluslararası değere sahip markası Kayseri Şeker, kadın çiftçilere eğitimlerin yanı sıra avans, mazot, gübre, tohum destekleri veriyor. Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Akay, şu bilgileri aktarıyor: “Kooperatifine bağlı kadın çiftçilerimizin oranı yüzde 17-18 civarında. Kadınlarımız şeker pancarı üretiminden çiftçi meclisine, kooperatif seçimlerine kadar pek çok alanda aktif olarak yer alıyor. Daha güçlü üretici profili oluşturmaları için çalışıyoruz.”
