Giriş
Hükümet, SSK ve Bağkur emekli zamlarında iyileştirme yapılmasına yönelik çalışmada sona geldi. Ek zamla ilgili düzenlemede yılbaşı ve temmuz birlikte değerlendirecek. Kabine Toplantısı’nda çalışmanın nihai şekli verilecek. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, emekliye zam farkı, 7 bin 500 liralık en düşük maaşın artırılması, staj sigortası olanların EYT kapsamına alınıp alınmayacağı, kademeli emeklilik, kıdem tazminatı fonu ve kira artışı sınırı gibi milyonlarca vatandaşın merak ettiği konulara ilişkin soruları yanıtladı.
Milyonlarca SSK ve Bağkur emeklisinin en önemli gündem maddesi ek zam. Hatırlanacağı üzere Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Ocak’ta yüzde 64.77 olarak açıklanan 2023 yılı enflasyon rakamıyla memur ve emeklilerin maaş artış oranı da netleşmişti. Buna göre; memur ve memur emeklisinin yüzde 49.25’lik maaş artışına karşın, işçi (SSK) ve Bağkur emeklisinin zam oranının 37.57’de kalması (arada 12 puanlık fark oluştu) kamuoyunda beklentilere yol açmıştı.
KABİNE’DE DEĞERLENDİRİLECEK
Beklentiler üzerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik ile Hazine ve Maliye bakanlıkları, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz koordinasyonunda çalışma başlattı. 7 bin 500 lira olarak uygulanan en düşük emekli aylığının yükseltilmesi de çalışma kapsamında bulunuyor. Dün İstanbul’da Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde ekonomi basınıyla bir araya gelen Yılmaz, bu konuda yapılacak zamların önümüzdeki Kabine Toplantısı’nda değerlendirileceğini söyledi.
BU AYKI MAAŞA YETİŞMEYEBİLİR
Yılmaz, konunun kabinede ele alınmasından sonra yasal düzenleme yapılacağına işaret etti. SSK ve Bağkur emeklilerine her ayın 17-28’i arasında maaş ödeniyor. Dolayısıyla yasal düzenlemenin bu ayki maaşlara yetişmeyebileceği ifade ediliyor. Tabii oluşan farklar sonraki ayda maaşlara yansıtılacak. Peki SSK ve Bağkur emeklisine ne kadar fark verilecek? Cevdet Yılmaz, bu noktada Temmuz 2024’te oluşabilecek zam ve enflasyon farkına dikkat çekti.
YIL BAZINDA DENGE ARANACAK
Emeklilerin ocak ve temmuzda zam aldığını hatırlatan Yılmaz, şöyle devam etti: “Yıl ortasında artış hesaplanırken toplu sözleşme ve enflasyon farkları dikkate alınarak hesaplamalar yapılıyor. Temmuz ayında SSK ve Bağkur emeklileri, memur emeklilerine göre daha yüksek oranda zam alacaklar. Bu farklar, uygulanan sistemin sonuçları. Şu anda yapılacak ek zam için de bu dengeye bakılacak. Yani yılbaşı ve temmuz artışlarını birlikte değerlendirip ikisini yıl bazında aşağı yukarı aynı seviyeye, dengeye getirmeyi planlıyoruz. Temel yaklaşımımız bu şekilde.”
7 BİN 500 LİRALIK TABAN MAAŞTA SOSYAL ADALET MESAJI!
En düşük emekli maaşı geçen yıl 7 bin 500 liraya çıkarılmıştı. Yani 5 bin lira veya 6 bin lira kök maaşı olanlara en az 7 bin 500 lira ödeniyor. Bu maaşın hangi seviyeye geleceği büyük merak konusu. Sosyal dengenin sağlanması için bu anlamda bir düzenleme yapılacağına işaret eden Cevdet Yılmaz, şu bilgileri paylaştı: “Taban maaş uygulaması ilk defa kanuni düzenlemeyle 2019’da hukukumuza girdi. O tarihten bu yana da çeşitli zamanlarda artışlar yapılarak bugün işte 7 bin 500 gibi bir kanuni ücret söz konusu. Ne kadar çok prim, ne kadar uzun süre prim öderseniz maaşınızın o kadar yüksek olması gerekiyor, sistemin mantığı bu. Ama bazı emekli aylıkları şu veya bu sebeple (düşük prim ödeme, az çalışma süresi gibi) düşük kalıyor. Kök ücret düşük kaldığı için bir sonraki oransal artışlarda sorun yaşanabiliyor. Burada bir sosyal adaleti sağlama, daha düşük gelirli olanları destekleme politikası söz konusu. Bu yaklaşımımız devam ediyor elbette, en düşük emekli alanlara dönük olarak da ne yapabiliriz diye çalışıyoruz. Bunlar kabinede tartışılacak. Ardından da Meclis’imizin takdirine sunulacak. Çalışma Bakanlığımızın bir paketi var. Bu paketle birleştirilerek Meclis’imizin gündemine gelir diye düşünüyorum. Emeklileri enflasyona ezdirmeme prensibimizden uzaklaşmış değiliz ve tüm gayreti sarf ediyoruz. Dolayısıyla bugüne kadar nasıl çalışanların, emeklilerin yanında olduysak bundan sonra da olmaya devam edeceğiz.” Kamuoyunda taban maaşın 10-12 bin lira arasında belirleneceği konuşuluyor. Ama henüz rakam belli değil.
FARK NASIL OLUŞUYOR İLK 6 AY BEKLENTİSİ NE?
TOPLU SÖZLEŞME BELİRLEYİCİ
Memur ve memur emeklileri sözleşme zammına ek olarak enflasyon farkına hak kazanıyor. Toplu sözleşme gereği memur ve memur emeklileri ocak itibarıyla haziran sonuna kadar geçerli olmak üzere yüzde 15 zam aldı. Buna ek olarak önceki 6 aydan yüzde 29.78’lik enflasyon farkına hak kazandılar. Bu da kümülatif olarak yüzde 49.25 zam anlamına geliyor. SSK ve Bağkur emeklisi ise ocak ve temmuzda enflasyon ne kadar çıktıysa o kadar zam alıyor. O da ocak itibarıyla yüzde 37.57 olmuştu. Şimdi temmuzda memur emeklisi toplu sözleşme gereği yüzde 10 zam alacak. İlk 6 aylık enflasyon, yüzde 15’lik toplu sözleşme zammını aşarsa fark yansıtılacak.
TEMMUZ TAHMİNİNE GÖRE HESAP
Yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 36. İlk 6 ayda ise enflasyonun yüzde 24 seviyesinde olacağı hesaplanıyor. Bu durumda temmuz ayında memur ve memur emeklisi maaşı yüzde 19 oranında zamlanacak. Emekli işçi, çiftçi ve esnaf aylıkları ise 6 aylık enflasyona paralel yüzde 24 oranında zamlanacak. Emekliler arasında yaklaşık 6 puan fark olacak. Şu anda 12 puanlık (49.25-37.57) fark bulunuyor. Öngörülen farka göre bir ek zam yapılacaksa bu zammın 6-7 puan olabileceği hesaplanıyor. Yani SSK ve Bağkur emeklisinin zammı ek zam düzenlemesiyle yüzde 45 seviyesine yaklaşabilir. Böylece Cevdet Yılmaz’ın dikkat çektiği maaş artışları arasında denge sağlanmış olacak.
STAJ SİGORTASI VE KADEMELİ EMEKLİLİKLE İLGİLİ ÇALIŞMA YOK!
8 Eylül 1999’dan önce sigorta girişi olan yaklaşık 5 milyon vatandaş EYT kapsamında erken emeklilik hakkı kazanmıştı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, 5 milyon vatandaşın 2 milyonunun emekli olduğunu söyledi ve geri kalan 3 milyon kişinin de peyderpey emekli olacağına dikkat çekti. 8 Eylül 1999’dan sonra sigorta girişi olanlar aynı yaş ve prime sahip olsalar da 15-16 yıl sonra emekli olacaklar. Bu kapsamdaki kişiler kademeli emeklilik taleplerini her fırsatta dile getiriyor. Ayrıca, 8 Eylül 1999’dan önce staj ve çıraklık sigortası olanlar EYT’den yararlanamamıştı. Bu konudaki sorular üzerine Yılmaz, şunları söyledi: “Staj ve çırak sigortası sadece iş güvenliği ve sağlık için yapıldı. Bu, emeklilik sigortası değil. Birbirine karıştırılmamalı. Staj ve çıraklık sigortası ve kademeli emeklilikle ilgili şu anda bir çalışma yok. Bu, sosyal güvenlikte gelecekte çalışma olmayacak anlamına gelmiyor. Reform gerekiyorsa farklı taleplerin bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekiyor. O da daha orta vadeli...”
KIDEM TAZMİNATI FONU GÜNDEMDE DEĞİL
Tamamlayıcı emeklilik sistemi ve kıdem tazminatının fona devredilmesi konusu zaman zaman gündeme geliyor. Cevdet Yılmaz, kıdem tazminatı konusunda net mesaj verdi: “İşçi, işveren ve kamu kesimi uzlaşırsa hareket edebiliriz. Aksi takdirde tek taraflı bir girişimimiz olmaz. Ama bu tamamlayıcı emeklilik dediğimiz sistem, her zaman üzerinde durduğumuz, geliştirmeye çalıştığımız konular.”
KİRADA YÜZDE 25 SINIRI KALKACAK MI?
Konut kiralarında 10 Haziran 2022 itibarıyla tavan uygulamasına geçilmişti. Buna göre yenilenecek sözleşmelerde artış, bir önceki yılın kirasının yüzde 25’ini geçemiyor. Yüzde 25 tavan uygulaması, 2 Temmuz 2024’e kadar devam edecek. Bu sınırın kaldırılıp kaldırılmayacağına ilişkin soru üzerine Cevdet Yılmaz, şöyle dedi: “Bunu zaman zaman tartışıyoruz. Burada aslolan, enflasyonu düşürmek. Enflasyonu düşürürseniz bu tür konulara da çok fazla ihtiyacınız kalmaz. 2024 de bir dezenflasyon yılı, özellikle yıl ortasında belirgin bir düşüş bekliyoruz. Yüzde 25’in kalkması için henüz karar verilmedi.”
