Giriş
SORU: 53 yaşında emekli olarak 6 yıldır bir firmada çalışıyorum. İş yüküm ağır olduğu için çalışmak istemiyorum. Ama içeride 6 yıl gibi bir tazminat hakkım var. Kendim istifa edip tazminat hakkımı nasıl alabilirim? Emin KİRAZ
CEVAP: Emekli haklı bir neden yokken kendi isteği ile işinden ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz. Emekli ya işverenin haksız yere işine son vermesi halinde, ya da kendi haklı bir nedenle işinden ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir. Yıllık izin kullandırılmaması, mobbing (psikolojik taciz), aldığı ücretle SGK’ya bildirilen ücretin farklı olması, fazla çalışma ücretinin ödenmemesi vb. haller işçinin işten ayrılması için haklı nedenlerdir.
55 YAŞINDA EMEKLİLİK
SORU: 10 Ağustos 1982 SSK girişimle 2390 gün prim ödemem var. 3600 gün primle 55 yaştan emekli olabilir miyim? Mustafa EKİCİ
CEVAP: 55 yaşla emekli olmak 8 Eylül 1999 öncesinde kalan bir uygulama. Yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 1210 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
ANAYASA’YA AYKIRI BULUNMADI
SORU: 23 Kasım 1971 doğumlu erkek sigortalıyım. Staj sigorta başlangıcım 1 Ocak 1987, uzun vade sigorta başlangıcım 1 Şubat 1991 olup 8657 gün prim ile EYT kapsamında SSK’dan 1 Nisan 2023 itibarıyla emekli oldum. EYT kanunu çıkmasaydı 23 Kasım 2023’te zaten emekliydim. Kanunun geç çıkmasından dolayı 1 Şubat 2016 ile 1 Nisan 2023 arası 86 aylık emekli maaşından mahrum kaldım. 8657 gün ortalamada 4 asgari ücret üzerinden prim ödedim. Bugün itibarıyla 14 bin 835 TL emekli maaşı alıyorum. Zaten aylık bağlama oranının düşümesiyle büyük maaş kaybına uğradım ve ayrıca 86 ay da maaş alamadım. 3600 veya 5000-5900 gün asgariden prim ödeyen 7 bin 500 TL alırken, 8657 günx4 asgari ücretten prim ödeyenin 14 bin 835 TL alması akla mantığa sığmıyor. 86 aylık hak kaybım için nasıl bir yol izlemeliyim? Dava açmalı mıyım? M.MNSL.
CEVAP: Şikayetlerinizde haklısınız. Maalesef adil, eşit ve içinde yaşanabilir bir sosyal güvenlik sistemimizin olduğundan söz etmek mümkün değil. 1999’dan beri yapılan yasal düzenlemelerle, sizde olduğu gibi sigortalılara bağlanan aylık tutarı düşürüldü ve sigortalılar hak kaybına uğradı. 8 Eylül 1999’da yürürlüğe konan ve 86 ay kaybınıza yol açan 4447 sayılı yasanın iptali için açılan davada, Anayasa Mahkemesi; sosyal güvenlikte emekliliği henüz hak etmemiş sigortalılar için, kazanılmış hak yoktur, beklenen hak vardır, beklenen hak da her zaman değiştirilebilir gerekçesiyle açılan iptal davasını reddetti. Başka bir ifade ile sigortalıların emekli olacağı tarihin uzatılması, emekliliğin zorlaştırılmasını Anayasa’ya aykırı bulmadı (sadece bu tür kanun çıktığında emekliliği hak etmiş sigortalıların şartları değiştirilemiyor). Bu nedenle maalesef dava açarak bir hak elde edemezsiniz.
ÇIRAK SİGORTASI İŞİME YARAR MI?
SORU: 23 Nisan 1982 doğumluyum. Çırak sigortası girişim 27 Ekim 1999, 4/A hizmete başlama tarihim 1 Haziran 2006 olup 4909 gün primim var. Çıraklık ve stajı başlangıç sayan kanun çıkarsa emekli olabilir miyim? Ümit YURTÇU
CEVAP: İlk kez 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar EYT kapsamında. Çırak sigortasını başlangıç sayan kanun çıksa bile maalesef EYT kapsamına giremiyorsunuz. Emekli olmak için; 7000 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. 2091 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 4500 günden fazla priminiz olduğunuzdan, bundan sonra prim ödemeseniz de, 60 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün (25 yıl sigorta süresi, 4500 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabi olarak).
