Giriş
İzleyiciyi senaryonun içine dahil eden, filmin akışına izleyicinin karar vermesini mümkün kılan ‘interaktif sinema’nın yükselişine hazır olun.
Dijital yayın platformu netflix’in yeni yapımı black mirror: bandersnatch, izleyicinin tercihine göre beş farklı senaryo sunuyor. İnteraktif sinema bir devrim mi, yoksa üzerimizde yapılan bir sosyal deney mi? buyurun sohbete…
Çoğumuz film izlerken karakterlerin bazı seçimlerine sinirlenerek tepki gösteririz. O karanlık bodrum katına el feneriyle inmeye başladığında biliriz ki el feneri bozulacak ve karanlıkta mutlaka başına bir şey gelecek. İnteraktif sinema bize o film karakterine istediğimizi yaptırmak gibi bir vaatle geliyor.
Elbette yine önceden hazırlanmış belirli akışlar üzerinden, kumanda üzerinden vereceğimiz direktiflerle tercihlerde bulunarak bunu yapacağız. Film ve dizileri televizyondan çok, bilgisayarda izleyenlerin sayısı giderek artıyor. İnternete bağlı akıllı televizyonların yaygınlaşması da izleyicinin istediği zaman istediği yapımı seyretme konforunu yaşamasını mümkün kılıyor. Hal böyle olunca şirketlerin yatırımları bu yönde ilerliyor.
Netflix’in artık kült haline gelmiş olan dizi serisi Black Mirror’ın yeni sezonu (dizi değil film demek daha doğru olur) interaktif sinema konusunda iddialı bir giriş yaptı.
BİRDEN ÇOK SON
‘Black Mirror: Bandersnatch’, 1984'te genç bir programcının, karanlık bir romanı bilgisayar oyununa uyarlarken gerçekliği sorgulamaya başlaması üzerine, düşüncelerimizin sınırlarını zorlayacak biçimde kurgulanmış birden çok sona sahip bir film. İzleyicinin bazen basit, bazen önemli bazı tercihlerde bulunmasıyla hikâye ilerliyor. Tüm senaryoların toplamı 5 saat sürüyor fakat tercihlere göre ilerlendiğinde genellikle 1,5 saatte bitiriliyor. Farklı sonlar için tercihlerinizi değiştirerek filmi defalarca izleyip farklı sonlar görebilirsiniz.
Netflix, şimdiye kadar çocuklar için hazırladığı dört animasyon filminde interaktif akışı kullandı. ‘Bandersnatch’ ise yetişkinler için bu türün ilk örneği. Yapılan açıklamara göre, Netflix şimdiden pek çok interaktif filmin hazırlığını sürdürüyor.
ASLINDA YENİ BİR FİKİR DEĞİL
İnteraktif film deneyimi bir devrim gibi görünse de aslında fikir olarak 70’lere kadar dayanıyor. Ülkemizde de 90’larda bazı çocuk eserlerinde karşımıza çıkan “Kendi Maceranı Kendin Seç" kitaplarında, okuyucunun seçimine göre hikaye ilerliyordu. Yaptığı tercihe göre okuyucu belirli bir sayfadan devam ediyordu.
Bunun farkında olan interaktif çocuk kitabı serisinin yayıncısı Chooseco, kendilerine ait lisansın ihlal edildiğini öne sürdü ve Netflix’e 25 milyon dolarlık bir dava açtı. Netflix’in interaktif sinema yaklaşımı, Amerikan tabiriyle ‘game changer’ olur mu bilemeyiz. İzleyicinin ilgisi ve şirketlerin azmi bunu belirleyecek.
NETFLIX SOSYAL DENEY Mİ YAPIYOR?
Her yazının şanındandır, içine bir komplo teorisi ekmek. Üstelik konu teknolojiyle ilgiliyse işkillenmek kaçınılmaz. Netflix’in milyonlarca insandan toplayacağı tercih verileri, birleştiğinde ne gibi bir güç yaratabilir?
Ticari ve politik yansımaları olur mu? Facebook’un davalara konu olan sosyal deneyleri ve Amerika’daki seçim döneminde karıştığı faaliyetleri düşününce şüphe duymamak elde değil. Film senaryolarının hazırlanmasında, belirli psikolojik tekniklerle insanların tercihlerine müdahale fikri fazla hayalci mi sizce?
REKLAM HARİKASI YARATABİLİR
Netflix’in izleyici davranışlarını, tercihlerini ve alışkanlıklarını milyarlarca farklı veri halinde toplaması, hiçbir yerden alınamayacak bir pazarlama verisi ortaya çıkaracaktır.
Elde edilecek veri elbette yine Netflix yapımlarının içinde reklam biçimiyle karşımızda olacak. Ana karakterin masadaki içecek veya yiyeceklerden hangisini almasına izleyici karar veriyorsa, bunun arkasında mutlaka pazarlama beklentisi aramalıyız.
Muhtemelen sonraki interaktif yapımlarda daha fazla marka göreceğiz ve akışa göre Netflix bize belli markaları gönüllüce tercih etmemizi sağlayacak.
ASIL DEVRİM YAPAY ZEKA İLE OLUR
90’larda son olarak popülarite kazanan kitap serisinde olduğu gibi, izleyici sınırlı müdahalesinin olduğu interaktif filmden sıkılacaktır diye düşünüyorum.
Düşük seviyede bir irade sebebiyle insanların film akışından kopacağına inanıyorum. Senaryo üzerinde izleyicinin iradesini ne kadar artarsa, gerçek anlamda interaktif bir filmden söz edebiliriz. Böyle bir şey için de toplamda beş saat değil, 500 saatlik çekimlerin yapılması gerekir ki ticari olarak pek gerçekleştirilebilir değil. Bu noktada yapay zeka devreye girecektir.
Gerçeğine çok yakın animasyonların yapay zeka ile oluşturulması, izleyicinin isterse kendi karakteri ve görünümüyle hikayede yer alabilmesi gibi imkanlar, sinemaya asıl büyük devrimi yaşatacaktır.
