Giriş
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şentop’un Macaristan’ın başkenti Budapeşte’ye gerçekleştirdiği ziyareti ben de takip ettim, görüşmelerini izledim, Macar yetkililer ve basın mensuplarıyla bir araya geldim. TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un Macaristan ziyaretine AK Parti Kocaeli Milletvekili Cemil Yaman, CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, MHP İstanbul Milletvekili Hayati Arkaz ve İYİ Parti Mersin Milletvekili Behiç Çelik de katıldı.
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, dönüş yolunda uçakta güncel gelişmelerle ilgili sorularımı şöyle yanıtladı:
Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmalar farklı bir boyuta doğru ilerliyor. Türkiye ambargolara katılmayan tek NATO üyesi. Avrupa ve Batı’nın genel yaklaşımını ve Ankara’nın pozisyonuna getirilen eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ben şöyle düşünüyorum; Rusya’ya yönelik olarak atılan ambargo adımları eğer size daha fazla zarar verir hale gelmişse bunun savunulacak pek bir yanı olamaz. AB’nin önde gelen zengin ülkeleri, sahadaki gelişmeleri yeterince iyi okuyamadı. Dünya kamuoyu “ateşkes olsun” diye niyet beyan ederken bazı ülkelerin tavrı çatışmaların sona ermesini istemiyor nitelikte. Kendi planları doğrultusunda bu çatışmaların belli sonuçları verebileceğini düşünüyorlar. Sonuçta en büyük zararı Avrupa görecek. 2014’te Rusya’nın Kırım’ı işgaline kararlı bir tepki vermiş olsalardı bugün bu aşamaya gelinmeyebilirdi.
Sayın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın gayretleri nasıl değerlendiriliyor?
Tahıl anlaşması ve esir değişimi bu yolla başarıldı. Bunu herkes gördü. Cumhurbaşkanımız, savaşın durması için en fazla çaba harcayan dünya lideri konumunda. Türkiye her düzeyde yardımcı olmaya, kolaylaştırıcı role devam edecek. Ancak bu kadar katkı sağlayan Türkiye gibi bir ülkeyi de ambargo kapsamına alma gayretleri kabul edilemez. Tahıl koridoru açıldı diye sevinç duyacaksınız, bunu sağlayan şartları eleştireceksiniz. Bu tuhaf bir durum.
Rusya’ya yönelik ambargoların dayanakları nedir?
Batı genel olarak demokrasi ve hukukun üstünlüğü konusunda eleştiriler getiren bir yapı. Fakat bu son olayda her iki başlıkta da çuvalladılar. Kendi ülkelerindeki bazı Rus yatırımları ve Rus vatandaşlarıyla ilgili mallara el koyma vb. gibi kararlar aldılar. Bunların hukuki temeli var mı? Hukuki düzenlemesi olmadan alınan idari kararlar bana göre tartışmalı.
Rusya-Ukrayna krizinin ulaştığı noktada nükleer çatışma ihtimalinden çok söz ediliyor. Siz ne düşünüyorsunuz?
Dünya, bölge ve bu silahı kullananlar bakımından felaket olur. Nükleerin gücü, kullanılmasında değil kullanılmamasındadır. Böyle bir noktaya varılmayacağını ümit ediyorum. Diğer taraftan bu tartışmaya nereden gelindiğine de bakmak gerekir. Uluslararası hukukun sürekli çiğnendiği bir süreçten geçiyoruz. ABD’nin Afganistan’ı işgal sürecinde neler yaşandığını iyi hatırlıyoruz. Washington Irak’ı da “kimyasal silahları bulunduğu” iddiasıyla işgal etmişti. Ülke tanınmaz hale geldi.
Yunanistan ile çatışma riski artıyor mu?
Eskiden beri şımartılan bir ülke. Türkiye karşıtı tutumlarını uzun yıllardır biliyoruz. Türkiye’nin dengi, muhatabı olabilecek bir ülke değil. Adalar deniziyle ilgili ve adalarla ilgili uluslararası hukuk tarafından verilen statüler var: Lozan ve Paris anlaşmaları. Takipçisi olduk, olacağız. Türkiye açık bir tehdit gördüğünde bertaraf edecek kapasiteye sahip.
ABD ve Türkiye, NATO’nun en büyük iki gücü. Buna uygun davranışları beklemek gerekir. Özellikle Atina’nın silahlandırılmasıyla ilgili tutumlar/davranışlar ABD açısından yanlıştır. Yunanistan Türkiye’ye karşı düşmanca bir tutum içinde. Dostluklar da düşmanlıklar da ülkelerin potansiyeli dikkate alınarak değerlendirilir.
Fransa, neden Ege ve Akdeniz’deki tartışmalı Yunanistan’la birlikte hareket ediyor?
Türkiye’ye karşı duyulan mesafe ve rahatsızlık Fransa yönetiminin kompleksli tavrından kaynaklanıyor. Ardında, Türkiye’nin güçlenmesi de var. Ülkemizin tesir alanı genişledi, ilişkileri gelişti. Kurduğumuz dostluk ve ittifaklar Fransa’yı rahatsız ediyor. Türkiye’nin çok iyi ilişkiler kurduğu Afrika kıtasında Fransa 100 yıldır büyük vahşet ve sömürge politikalarıyla anılıyor. Artık dünya değişti. Fransa, Afrika’da istenmeyen bir ülke haline geldi.
ABD Türkiye’nin F-16 talebine olumlu yanıt verecek mi?
F-16 konusunda Joe Biden yönetiminin açıklamalarının olumlu olduğunu görüyoruz, beklentimiz ve temennimiz ABD Kongresi’nin de bu yönde karar almasıdır. ABD yönetim çevrelerinde Kore Savaşı’ndan beri Türkiye’yi iyi tanıyan bir kuşak vardı. Bunlar siyaset dünyasından çekilmeye başladı, yeni dönemin siyasetçileri ve liderleri ise Türkiye’yi doğru değerlendiremiyor.
HDP’li Semra Güzel ile ilgili nasıl bir süreç işleyecek?
Meclis tatile girdiği için iç tüzüğe göre süreç tamamlanmadı. TBMM’nin yeni dönem açılışıyla birlikte konu bütün boyutlarıyla ele alınacak ve bir karar verilecek.
