Giriş
Amerika Birleşik Devletleri’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake ile başkentteki konutunda özel bir röportaj gerçekleştirdim.
Flake, Türkiye’ye gelmeden önce ABD Kongresi’nin iki kanadından biri olan Senato’da Cumhuriyetçi Parti’den Arizona Senatörü olarak görev yapıyordu. ABD Kongresi’ndeki görev süresince Türkiye ilgili karar tasarılarında olumlu ve yapıcı bir tutum sergileyen Flake Ankara’daki görev süresinde üçüncü yılını tamamlarken, Ankara siyasetinde ve iş dünyasında ciddi ve saygın bir profil olarak öne çıktı.
Flake ile bir dizi konuda gelinen son durumu konuştuk. Washington ile Türkiye arasında ekonomi başta olmak üzere bir dizi alanda son derece verimli gelişen başlıklar olduğu gibi özellikle terörle mücadelenin şekli, kullanılan kavramlar ve izlenen politikalar konusunda görüş ayrılıkları sürüyor.
Flake’e, F-16 ve F-35 uçaklarıyla ilgili durumu, ABD’nin Suriye’nin kuzeyindeki seçimlere bakışını sordum. Ayrıca bazı çevrelerde Türkiye’ye dönük bir kuşatma hamlesi olarak tarif edilen Yunanistan’ın Dedeağaç şehrindeki ABD askeri yığınağını, Ukrayna ve Ortadoğu’daki endişe verici gelişmeleri de gündeme getirdim.
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake sorularıma şu yanıtları verdi:
* STRATEJİK ORTAKLIK
Stratejik ortaklığımızın her zamankinden daha güçlü olduğunu düşünüyorum ve bugün içinde bulunduğumuz durumu buraya gelmeden önce Senato’da onay oturumlarına katıldığım dönemle kıyasladığımda arada çok büyük bir fark olduğunu görüyorum. Bunun büyük bir kısmı Türkiye’nin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline verdiği tepki ve bu tepki de gerçek bir NATO müttefiki gibi davranıp davranmadığı ile ilgiliydi. Bu bizim için çok şey ifade ediyor.
* AVRUPA SEÇİMLERİ
Sonuç bizi endişelendiriyor. Bu seçimlerde neler olduğunu kontrol edemiyoruz ancak gelen liderleri kabul ediyoruz. AB üyesi değiliz ancak aşırı sağın yükselişi endişe verici, zaman içinde durumun düzeleceğini düşünüyorum.
* F-16 ve F-35
Açıkçası ocak ayında varılan anlaşma, yönetimin satış niyetini Kongre’ye bildirmesi yönündeydi. Kongre bunu onayladı ve en son olarak da Türkiye, yeni uçakları üretecek ve daha sonra Türkiye ile birlikte eski modelleri yenileyecek olan Lockheed Martin ile anlaşma mektubu olarak adlandırılan bir anlaşma imzaladı. Dolayısıyla Blok 70, teknolojik açıdan en gelişmiş F-16 ve Türkiye’nin NATO ortaklarıyla birlikte çalışabilir durumda kalması çok önemli. O yüzden bu büyük bir adım. Türkiye’nin F-35 programında yer almasına engel olan S-400 sorununun çözümü ile ilgili atılan her adımı olumlu karşılıyoruz. Bu konuda ilerleme kaydedilirse Türkiye ile yeniden görüşmeleri memnuniyetle karşılarız. Ortak üretime dönülmesi zor bir nokta ama bu konuda kararı ortaklara bırakıyorum. Ancak satın alınabilir.
* İSRAİL-HAMAS SAVAŞI
Başkan Joe Biden bu konuda birçok kez konuştu, İsrail’i dikkatli olmaya çağırdı. Kamuoyu ve özelde söylenenler çok önemli. İsrail’den sivilleri koruması için her türlü tedbiri alması istendi. Netanyahu, ABD kongresine gelse de gelmese de başkanımızla görüşmeye devam ediyor. Hamas’a karşı kendilerini savunurken sivilleri korumaları için baskı yapıyoruz ancak ABD müttefiki İsrail’in yanında duruyoruz. Gazze’ye saldırıların sona ermesini istiyoruz, ateşkes girişimimizin nedeni de bu.
* KALICI ATEŞKES
Yakın gelecekte nasıl olur bilmiyorum ama ateşkes mümkün. Türkiye’nin bu konuda verdiği desteği takdir ediyoruz.
* SURİYE’DEKİ SEÇİM GİRİŞİMİ
Biz her zaman Suriye’deki herhangi bir seçimin adil, şeffaf, özgür ve kapsayıcı olması gerektiğini söyledik. Bu koşullar şu anda mevcut değil; dolayısıyla şu anki herhangi bir seçimi desteklemiyoruz.
* PKK
ABD 1997’den beri PKK’yı bir terör örgütü olarak görüyor; SDG konusunda farklılıklarımız var ancak bunun Türkiye ile birlikte çalışmamıza engel olmasına izin vermiyoruz. Daha kapsamlı işbirliği yolları arayacağız.
* DEDEAĞAÇ YIĞINAĞI
Bu iddiaların hiçbir dayanağı yok. Biz NATO müttefiklerimize değer veriyoruz. Birini diğerine tercih etmiyoruz. Dedeağaç’ta küçük bir yığınak yapıldı ancak bu Ukrayna’daki savunma çabalarını desteklemek için, buna çok ihtiyaç var. Türkiye Montrö sözleşmesini kullanarak çok yardımcı oldu; bu, müttefiklerin Ukrayna’ya ikmal yapmasını da engelliyor. Yunanistan’daki yığınak sadece ikmal çabası. Türkiye ve Yunanistan Ege’nin bir barış denizi olmasına karar verdi. Bu çok güzel.
* BEYAZ SARAY DAVETİ
Programlarımızın uyuşması durumunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Beyaz Saray’a gelmesi için açık bir davetimiz var. Bu NATO zirvesinde de olabilir. Yapabileceğimiz her türlü üst düzey görüşme için hareket halindeyiz.
* VİZE GÜÇLÜKLERİ
Vize sorunu siyasi değil. Bu talep meselesi. ABD’yi ziyaret etmek isteyen büyük bir topluluk var. Talep çok büyük. Eğitim ve iş için gitmek isteyenlere öncelik sağlamaya çalışıyoruz. Bunlar teknik nedenler, hiç siyasi değil. Ziyaretleri memnuniyetle karşılıyoruz.
CHERLY FLAKE’İN TÜRKİYE SEVGİSİ
ABD Büyükelçisi Jeff Flake’in eşi Cheryl Flake ile de sohbet ettik. Şunları anlattı: Jeff ile Brigham Young Üniversitesi’nde öğrenci olduğumuz dönemde -ne tesadüf ki- “Genç Büyükelçiler” adlı müzik, dans ve performans grubunun üyesiydim. Mısır, Ürdün ve Yunanistan’ı kapsayan bir turneye çıkmıştık ve Türkiye’de de iki buçuk hafta geçirdik! Efes Amfi Tiyatrosu’nda da performans sergiledik. Eve döndüğümde fotoğraf albümüme şunları yazmıştım: “Türkiye, en sevdiğim yer.” İstanbul’un güzelliğine ve Boğaz’a bayıldım. Bana San Francisco’yu hatırlatıyordu. Doğrusunu söylemek gerekirse eski Yunan’dan ve Roma’dan kalma ören yerlerini görmek için Yunanistan’a ve İtalya’ya gitmeye ne gerek var; bunları zaten Türkiye’de de görmek mümkün diye düşünmüşümdür hep! Türkiye’de bulunduğumuz süre içinde o nezaketi ve cömertliği gittiğimiz her yerde hissettik. Türkiye evimiz oldu.
