Giriş
Geçen hafta, ‘Gaslighting’ uygulayan bir kişinin kullandığı cümleleri yazmıştım (okumayanlar posta.com.tr internet adresinde bulabilir). Birkaç örnek verecek olursam, “Hayal dünyasında yaşıyorsun, kendi kafanda büyütüyorsun, aşırı hassas davranıyorsun, her şeyi dram haline getiriyorsun” gibi cümleler sevgiliniz tarafından sıklıkla söyleniyorsa, büyük olasılıkla ‘gaslighting’e uğruyorsunuz demektir. Tekrar hatırlatayım, bu terim 1944 yapımı bir film olan ‘Gaslight’ın adından türetilmiştir. Filmde erkek, karısını deli olduğunu düşünmesi için manipüle eder. Kısacası psikolojik tacizdir. Bunu uygulayan kişinin amacı, sevgilisinin kendine olan güvenini yıkarak kendisine bağımlı hale getirmektir. Bu yazıda ‘gaslighting’ tekniklerini anlatmaya çalıştım. Böylece ifadelerin ardından hangi davranışların bu psikolojik tacizi gösterdiğini anlayacaksınız.
1- İNKAR VE ÇELİŞKİ
Geçmişte söylediği ya da yaptığı bir şeyi hatırlattığınızda şiddetle inkar eder ve bunu sanki siz uydurmuşsunuz gibi davranır. Ayrıca söylediği şeyler genellikle birbiriyle çelişir. Çelişkiyi yakaladığınızda da yine inkar yoluna başvurur.
2- BİLGİ SAKLAMAK
Hayatın olağan akışı içerisinde bilmeniz gereken şeyleri kendisi bildiği halde söylemiyorsa, hatta çevrenizdeki herkes biliyor ve en son siz öğreniyorsanız sevgiliniz tarafından büyük olasılıkla bu tacize uğruyorsunuz demektir.
3- ASLA SUÇ ÜSTLENMEMEK
Bir ‘gaslighter’, asla eylemlerinin sorumluluğunu almaz. Ortada bir sorun varsa, bu her zaman başkasının hatasıdır. Hatta çoğunlukla sizin hatanızdır. Kendinizi doğru argümanlarla savunsanız bile ona suçlu olduğunu itiraf ettiremezsiniz.
4- KÜÇÜMSEME DAVRANIŞI
Kendi duyguları her zaman başkalarınınkinden daha önemlidir. Sizin duygularınızı küçümser. Hatta duygularınızı ifade etme şeklinizle alay eder. Bu alaycılık ve küçümseme tavrının altında yatan asıl gerçek ise ‘aşağılama’ davranışıdır.
5- KAFA KARIŞIKLIĞI
Tacizci, kendisiyle ilgili asıl gerçeğin ortaya çıkmasını engellemek için sürekli kafanızı karıştıracak şeyler söyler ve sizde şüphe uyandırır. Böylece dengeniz bozulur. Siz şüphe içinde kıvranırken gerçeği bulmanız neredeyse imkansızdır.
6- AŞIRI KONTROLCÜLÜK
Her hareketinizi izlerler. Evden ne zaman çıkabileceğinizden, kiminle konuşabileceğinize ve ne yiyeceğinize kadar her şeyi kontrol ederler. Ayrıca sizi izole ederler. Çünkü görüştüğünüz kişilere onun davranışlarını anlatmanızdan korkarlar.
7- ZAYIFLIKTAN FAYDALANMA
Her insanın zayıf noktaları vardır. Gaslighting uygulayan kişi, zayıf noktalarınızı bulur ve bu yönlerinizi istismar eder. Kendisinin de zayıf noktaaları vardır. Ancak bunu asla ortaya çıkarmazlar. Aksine, bunu direkt olarak size yansıtırlar.
8- İMKANSIZ TALEPLER
Sizden tüm sevdiklerini hayatınızdan çıkarmak ve onları bir daha asla görmemek gibi saçma, gerçekçi olmayan taleplerde bulunabilirler. Bunu kabul etmediğinizde de hemen kurban rolüne bürünüp kendinizi suçlu hissetmenize neden olurlar.
9- DESTEK EKSİKLİĞİ
İnsanın zor zamanlar geçirirken sevdikleri tarafından teselli edilmesi çok önemlidir. Ancak bir ‘gaslighter’ bunu yapmaz. Hiçbir zaman sizin tarafınızda değildir. Yaşadıklarınızın aptalca veya yanlış olduğunu kabul ettirmeye çalışır.
10- ÖRNEKLEME TAKTİĞİ
Yaşadığınız kötü bir olaydan sizi sorumlu tuttuğu gibi başkalarından örnekler vererek sizi iyice yalnızlaştırır. Örneğin ortak bir tanıdığınızdan söz edip, “Seninle aynı şeyi yaşadı ama hiç senin gibi davranmadı” diyerek sizi suçlar.
BAŞA ÇIKMANIN YOLLARI...
1- İŞARETLERİ TANIYIN
‘Gaslighting’ uygulayan kişinin özgüveninizi yıkmak, sizi izole etmek, kendisine olan bağımşılığınızı artırmak için uğraştığını unutmayın. Söylediği şeyler size aykırı geliyorsa, bilin ki psikolojik tacize uğruyorsunuz.
2- MUTLAKA DESTEK ALIN
Sevgiliniz sizi arkadaşlarınızdan ve ailenizden izole etmiş olsa bile, onlara yeniden ulaşmayı deneyin. Onlardan destek almanız önemlidir. Ya da bir terapiste başvurun. Size verdiği duygusal ve psikolojik zararı aşmanın en iyi yolu budur.
3- SINIRLAR KOYUN
Kendinizi açıkça ifade etmez ve kişisel sınırlar koymazsanız, onun sizi taciz etmeyi bırakması mümkün değildir. Başta bunu yapmak zor gelecektir. Ancak sınırlarınızı ne kadar keskin belirlerseniz kendinizi o kadar iyi hissedersiniz.
4- YENİDEN ÖZGÜVEN
Özsaygınızı ve özgüveninizi yeniden inşa etmek zorundasınız. Sizi gerçekten seven insanlarla vakit geçirin, kişisel gelişim kitapları okuyun. Özsaygınızı yeniden inşa ettiğinizde, artık taciz edici davranışlara tahammül etmeyeceksiniz.
