Giriş
Kalp krizi ve ani kalp durma vakalarının artması ülke gündemini sarsmaya devam ediyor. Sanatçı Metin Arolat’ın acısı henüz tazeyken, Volkan Konak’ın da sahnede kalp krizi sonucu vefat etmesi tartışmaların boyutunu iyice alevlendirdi. Uzmanlar, bu vakaların artışında stres, sağlıksız yaşam tarzı, genetik faktörler ve çevresel etkenler gibi birçok nedenin etkili olabileceğine dikkat çekerken, erken uyarı veren yeni nesil teknolojilerin kullanımının hayati önemde olduğuna vurgu yapıyor.
İLK YARDIM BİLMİYORUZ
Çalışmalarında yapay zekadan sürekli faydalanan Uzman Kardiyolog Doç. Dr. Muhammed Keskin, ani kalp durmalarında ilk 3-5 dakikada müdahale edilmezse hayatta kalma şansının yüzde 10’un altına düştüğüne dikkat çekti. Keskin, “Ancak olay yerinde ve zaman kaybetmeden yapılan CPR (kalp masajı) bu oranı yüzde 30-40’lara kadar çıkarabilir. Fakat ne yazık ki ülkemizde ilk yardım bilenlerin oranı yüzde 15’in altında. Avrupa’da bu oran yüzde 50-60 arasında” dedi.
ÖNCE NABZA BAKILMALI
Böyle durumlarda hemen nabız kontrolünün yapılması gerektiğini kaydeden Keskin, “Kalp durmuşsa kalp masajına hemen başlanmalı. Dakikada 100-120 kez ve göğüs kafesine 5 cm baskı uygulayarak yapacağınız kalp masajı ile bir insanı hayata döndürebilirsiniz. Çevrede ilk yardım bilen ve/ veya bu cesareti gösterecek kimse olmadığı için ölenlerin sayısı oldukça yüksek. Toplumun temel yaşam desteği eğitimi alması hayati önem taşıyor” diye konuştu. Keskin, günümüzde kalp sorunlarını önceden öngörebilen ve bu alanda devrim yaratan önemli teknolojileri ise şöyle sıraladı:
DÜZENLİ EKG ÇEKİYORLAR
* Giyilebilir cihazlar: Kalp krizi, ani kalp durmaları ve ritim bozuklukları hiç umulmadık zamanlarda yaşanabiliyor. Akıllı saatler, bileklikler ve biyosensörler riski önceden öngörüyor ve kişileri uyarabiliyor. Bu cihazlar özellikle kalp ve damar hastalıkları riski taşıyanlar (hipertansiyon, diyabet, yüksek kolesterol, metabolik sendrom gibi) için düzenli takip sağlayarak ve anormal durumlarda erken uyarı vererek hayat kurtarıcı olabilir. Ancak bu cihazların aktif olarak rutin kullanımı hekimin önerisine göre değerlendirilmelidir.
* Mobil uygulamalar: Yapay zeka destekli mobil uygulamalar, düzenli veri izleme özelliği ile kalp sağlığını değerlendirmek için oldukça önemli. Bazı uygulamalar evde EKG çekimi, tansiyon ölçümü yapabiliyor, bazıları ise nabız ölçümü ve aritmi dediğimiz anormal ritimleri analiz edebiliyor. Önerdiğim uygulamalar arasında: KardiaMobile, Apple ECG (Apple Watch üzerinden EKG çekimi), Huawei Health (Huawei Watch üzerinden EKG çekimi ve Tansiyon ölçümü), Qardio ve Welltory (HRV, stres düzeyi, kalp ritmi analizi) yer alıyor. Bu mobil uygulamalar sayesinde bazı hastalarımız, henüz hastalık semptomları gelişmeden bizlere başvurabiliyor.
BU CİHAZ HER YERDE OLMALI
* Defibrilatör: Yakın zamanda kıymetli sanatçılarımızı kaybettik ve bu elim kayıplar lüks otellerde, kalabalığın fazla olduğu yerlerde gerçekleşti. Otomatik ek sternal defibrilatör (OED) cihazı kalp krizine bağlı ani ritim bozukluğunda ritmi düzelten cihazdır ve hayat kurtarıcıdır. Mutlaka her konser alanında, fuarda, AVM’de ve bir çok kalabalık alanda olması gereken elzem bir cihazdır. Bunun dışında, ilk yardım çantası (CPR maskesi, turnike, eldiven vs.), taşınabilir oksijen tüpü kritik önem taşıyor.
* Sanal anjiyo: Bu da vücuda düşük dozda radyoaktif madde verilerek kan dolaşımını ve damarların fonksiyonel durumunu değerlendiren yapay zekalı bir görüntüleme yöntemidir. Bu sistemle kalp krizine neden olabilecek damar tıkanıklıkları ya da tıkanıklığa bağlı hasarlar tespit edilebiliyor. Cerrahi gerektirmeyen bu yöntem, günümüzde tanı ve risk değerlendirmede önemli yere sahip.
* EECP: Yeni nesil doğal bypass tedavisi olan EECP teknolojisi, damarlarda gelişen daralma durumunda, stent veya bypass yapılamayan ya da ameliyat istemeyen hastalar için muazzam etkileri olan bir tedavi. Üstelik ameliyat yok, kesi yok, ağrı yok. Bacaklara takılan özel manşonlar kalp atımlarına uyumlu şekilde şişip inerek, kalbinize giden kan akımını iyileştiriyor. Bu sayede vücudunuz yeni damar ağları (kol lateral damarlar) oluşturmaya başlıyor.
* Küçük kalp pilleri: Bilim insanları bir pirinç tanesinden daha küçük boyutta bir kalp pili geliştirdiler. Bu piller ameliyatsız, kablosuz ve vücutta kendiliğinden çözünebiliyor. Özellikle kalp ameliyatı sonrası geçici kalp pili ihtiyacı olan hastalar için geliştirilen bu cihaz, kalp ritmini düzenlemek için vücut sıvılarını kullanarak elektrik üretiyor. Cilt üzerine yerleştiriliyor ve kalpte düzensizlik olduğunda devreye giriyor.
* 3 boyutlu vektör (Cardisio): Yapay zeka temelli bu yöntem, koşmaya gerek olmadan yalnızca 4 dakikada kalbin yapısal, fonksiyonel veya ritim bozuklukları yönünden riskli olup olmadığını değerlendirebiliyor. Ağrısız, hızlı ve risksiz olan bu test, manuel EKG’nin gözden kaçırabileceği durumlarda bile erken uyarı verebiliyor.
