Giriş
Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkilerinin bozulmasına paralel olarak vize konusu da eskisinden daha büyük bir soruna dönüştü. Siyasi sorunların ve gerilimin bedelini yurttaşların ödediğini görüyoruz. Tabii vizelerin zorlaşması sadece siyasi ilişkilerdeki gerginlikle de açıklanamaz, birçok etken söz konusu.
En çok ihracatı da ithalatı da Avrupa’yla yapıyoruz. Birçok ham maddeyi Batı dünyasından temin ediyoruz. AB’ye üyelik müzakerelerinin başladığı dönemi hatırlayalım: Türkiye dünyada 17. ekonomiydi ve daha da yükselmesi umudu vardı. Türk lirasının Avrupa’daki alım gücü yüksekti. Avrupa’ya kaçak olarak geçmeye çalışan kişi sayısı yüksek değildi. Tüm vizeler (AB, İngiltere, ABD vb.) şimdikinden daha kolay alınıyordu. Avrupa, Türklerin “iltica” ettiği bir yer olmaktan çok, turist olarak gittiği bir yerdi.
Türkiye değişti, ekonomiler değişti, işler bozuldu. Karşılıklı zıtlaşmalar, durumu sertleştirdi.
Schengen Statistics'in 2022 verilerine göre, Almanya, Türkiye'den gelen vize başvurularının yüzde 40'ını reddetti. Alman diplomatik temsilciliklerine gelen 120 bin 876 vize başvurusunu inceleyen Almanya, 48 bini aşkın talebi geri çevirdi. Türklere en çok ret veren ülke oldu.
Sorunu çözmek amacıyla oluşturulduğu söylenen aracı kurumlar, işe yaramıyor. Aracı kurumda belgelerinizde en ufak eksiklik görülmesi durumunda, başvuru yapamıyorsunuz ve belgeleriniz konsolosluğa iletilmiyor. Vize randevusunu ancak aylar sonrasına alabilen ve bu yüzden planladığı yolculuğu iptal edenler de çoğaldı. Tabii bunlar resmi verilerde yok.
Resmi verilere göre Türkiye'den Avrupa ülkelerine Şengen vize başvurularının yüzde 21.4'ü geçen yıl reddedildi.
En çok ret veren, Almanya. Almanya'dan sonra Türklerden en çok vize başvurusu alan ülke olan Yunanistan'ın da 164 bin 829 başvurudan yaklaşık 16 binini reddettiği kaydedildi. Fransa ve Hollanda'nın da 30 bine yakın başvuruyu reddettiği açıklandı. Komşu Yunanistan, en çok başvuru alan 4 ülke arasında. Yüzde 9.6 oranla, en az vize reddeden ülke oldu.
Toplamda vize başvurularına en olumlu karşılık veren ülkeler yüzde 7.6 ret oranıyla Lüksemburg ve 7.93 oranıyla İtalya. Bu rakamların içinde aracı kurumda başvurusu eksik belge gerekçesiyle en baştan geri çevrilen insanların yüzdesi yok.
2023 yılında eğilim “daha çok vize başvurusunun reddi” yönünde devam ediyor. TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya, 2022'de yüzde 15 olan ret oranının, 2023'te yüzde 50 civarına yükseldiğini belirtti. Bağlıkaya, yurt dışına tur düzenleyen seyahat acentelerinin de çok ciddi iş kaybına uğradığını vurguladı: “Daha önce 1 hafta, 10 gün sonrasına alınan randevu süreleri kotalardaki daraltma nedeniyle çok ileri tarihlere atıyor.”
Vize, ciddi bir seyahat özgürlüğü meselesine dönüşmüş durumda. Son olarak da Avrupa Parlamentosu’nun “Türkiye ile üyelik müzakereleri bu koşullarda yürütülemez” şeklindeki yıllık raporu, iyice kritik bir noktaya gelindiğini gösteriyor.
Türkiye, yeni hükümetle, yeni bir anlayışla, yeni bir hamle yapabilir mi?
