Giriş
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Aslı Doğruk Ünal anlatıyor.
NODÜLER GUATR NEDİR?
Tiroid nodülü, tiroid bezinin içinde yuvarlak veya oval şekilli oluşumlardır. Tiroid bezinin nodül oluşarak büyümesine nodüler guatr adı veriliyor. Genellikle tiroid nodülleri zararlı değil. Eğer nodül, kanser nedeniyle oluşmuşsa bunun diğer zararsız nodüllerden ayırt edilmesi önemli. Tiroid nodülleri genellikle tiroid hormon düzeyini değiştirmez. Fakat bazen nodüllerden bir veya birden fazlası bağımsızlığını ilan ederek aşırı tiroid hormon salgılayarak hipertiroidi yaratabilir.
TİROİD NODÜLÜ SIK GÖRÜLEN BİR SORUN MU?
Evet, oldukça... İyot eksikliği ve yaşla birlikte görülme sıklığı artıyor. Özellikle boyun görüntüleme yöntemlerinin daha sık kullanılmasıyla tespit edilme sıklığı arttı. Genel olarak toplumun yüzde 30-70’inde en az bir tiroid nodülü var.
BELİRTİLERİ NELER?
Genellikle belirti vermez, rastlantısal bir şekilde yapılan görüntüleme sonucunda saptanır. Boynun alt ön kısmında ani şişlik, ağrı veya yutkunmada takılma, seste gittikçe çatallanma gibi şikayetler yapabilir.
SICAK VEYA SOĞUK NODÜL NE DEMEK?
Hastalar tarafından soğuk nodül, kötü huylu nodülle eş anlamlı kullanılır. Aslında sıcak nodül ve soğuk nodül tanımı sintigrafide nodülün radyoaktif iyot tutabilme kapasitesine göre yapılan bir tanımlama. Radyoaktif iyot tutulumu olan nodül sıcak, otonom veya toksik nodül olarak isimlendirilir, çoğunlukla sıcak nodül iyi huyludur. Radyoaktif iyot tutulumu olmayan nodül ise soğuk nodül olarak isimlendirilir ve yüzde 5’inin kanserli olma ihtimali var.
KISTIK VE SOLID NODÜL NEDIR?
Kistik tiroid nodülleri genellikle içleri sıvı ile dolu iyi huylu nodüllerdir. İçlerindeki sıvı çekildiğinde bu nodüller küçülürler. Genellikle kistik nodüllere bir şey yapılmaz, sadece ultrasonografi ile takip edilir. Solid nodül ise içinde sıvı içermeyen katı nodül anlamına gelir. Bu nodüllerin yaklaşık yüzde 5 kadarı kötü huyludur.
TEK NODÜL VEYA ÇOK NODÜL NE ANLAMA GELIYOR?
Tiroid bezinde tek bir nodül varsa tek nodül, birden fazla nodül varsa çoklu nodülden söz ederiz. Genellikle hastalarda ‘Tek nodül kötü huyludur, çoklu nodül masumdur’ gibi bir algı var. Fakat bu bilgi doğru değil. Her nodülün riski kendinedir, çoklu nodüllerde her bir nodülün ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. Yani tek nodül temiz olabileceği gibi, çoklu nodüllerden bir veya birden fazlası kötü huylu olabilir.
IYI HUYLU NODÜLLERIN ÖZELLIKLERI NELER?
Yapılan biyopsilerin yaklaşık yüzde 65’i iyi huylu çıkar ve çoğunlukla kolloidal nodüllerdir. İyi huylu nodüllerde sadece takip yeterli. Eğer nodül boyutunda veya iç özeliklerinde değişim olursa tekrar biyopsi planlanmalı.
HER NODÜLE BIYOPSI YAPILMALI MI?
Hayır, tüm nodüllere biyopsi gerekmez. Tiroid nodülünün boyutuna, ultrasonografik özelliklerine göre doktor biyopsiye karar verir. Biyopsinin tam adı ‘ince iğne aspirasyon biyopsisi’sidir. Tiroid biyopsisi muayenehane ortamında gerçekleştirilebilen, genel anestezi gerektirmeyen hatta birçok merkezde lokal anestezi bile yapılmadan gerçekleştirilen bir işlem. Biyopsi işlemini şöyle özetleyebiliriz: Boyun bölgesi antiseptikle temizlenir. Tercihen ultrason eşliğinde nodülün içinden bir miktar kan çekilir. Bu kanın içindeki hücre grupları incelenir. İşlem sırasında hasta bir miktar boğazında hafif baskı veya rahatsızlık hissedebilir. Genel olarak ağrılı bir işlem değil.
NODÜLÜ OLAN BIR HASTADAN HANGI TETKIKLER ISTENIR?
Nodülü olan bir hastada tiroid fonksiyon bozukluğu olup olmadığını anlamak için ilk olarak istenecek laboratuvar tahlili TSH’dir. Eğer TSH değeri düşükse o zaman T4 ve T3 hormonları istenmeli. Nodüllü guatr hastalığının diğer bir olmazsa olmaz tetkiki tiroid ultrasonografisidir. Tiroid ultrasonu görüntüleri eğer Hashimoto hastalığını düşündürüyorsa kanda tiroid antikorları da istenebilir. Çoğu hastada gerekmemekle beraber özellikle TSH değeri düşük hastalarda tiroid sintigrafisi çekilebilir.
IYI HUYLU NODÜL KANSERE DÖNÜŞEBILIR MI? İyi huylu bir nodülün aniden kötü huyluya dönmesi beklenmez. Ama şu nokta unutulmamalı: Tiroid nodül sıklığı yüzde 5’tir, bu nodüllerin yüzde 4-5’inde kanser gelişebilir. Amaç bu yüzde 4-5’i tespit etmek olduğundan hayat boyu takip gerekli.
NASIL TEDAVI EDILIR?
Tiroid nodülü için uygun tedavi nodülün tipine göre seçilir. Tedavi seçenekleri şunlar:
- Sadece nodül takibi,
- İlaç tedavisi,
- Radyoaktif iyot tedavisi,
- Cerrahi.
- İyi huylu tiroid nodülleri genellikle belli bir büyüklüğe ulaşmazsa, bası şikayeti yapmıyorsa cerrahi önerilmez. Bu nodüllerin belli aralıklarla tiroid ultrasonografisi ile takip edilmesi önerilir.
- Tiroid fonksiyon testleri normal olan nodüllerde ilaç tedavisi işe yaramadığı gibi, uzun vadede hastada kemik erimesi ve kalpte ritim problemleri yaratabilir. Bu nedenle ilaç tedavisi sadece tiroid fonksiyonları bozulduğunda başlanır.
- Eğer hastada tiroid kanseri mevcutsa hiç tereddütsüz cerrahi önerilir. Doktor en uygun şekilde cerrahinin biçimine, cerrahi sonrası radyoaktif iyot tedavisi gerekip gerekmediğine ve ilaç tedavisinin dozuna karar verir.
- Yine tiroid kanser şüphesi olan nodüllere de cerrahi önerilir.
İLAÇ TEDAVİSİ NE KADAR SÜRER?
Eğer hastada nodül dışında hipotiroidi mevcutsa hipotiroidi tedavisi hayat boyu sürer. Çok çalışan bir nodül için tedavi tiroid testleri normale gelinceye kadar devam eder, tiroid testleri normale geldikten sonra kalıcı tedavi planı dediğimiz radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi planlanır.
