Giriş
Bugün en büyük bayramımız. Cumhuriyet’in ilanının 97’nci yılını kutluyoruz… Ne mutlu bize, böyle güzel bir vatanın evlatlarıyız… Gelin 29 Ekim’de 29 maddeyle paramızı yönetelim, finansal özgürlüğümüzü kazanalım.
1. HEDEF: Hedefi kutup yıldızı, deniz feneri gibi düşünün. Belirlediğiniz hedef size yol gösterecek ve finansal anlamda yürümeniz gereken yolu belirleyecek. Örnek: 30 bin TL borç kapatmak.
2. BÜTÇE: Paranızın nereden gelip nerelere gittiğini bilmek için bütçe yapmak şart. Bütçe aynı zamanda finansal hedeflerimize ulaşmamızı sağlayan bir araç.
3. 60/10/30 KURALI:
- Gelirinizin yüzde 60’ını aylık kira, faturalar, sigorta, borç ödemeleri gibi sabit giderlere,
- Yüzde 10’unu bireysel emeklilik, ev peşinatı, düğün gibi hedefli birikimlere,
- Yüzde 30’unu da dışarıda yemek, kişisel bakım, tatil, sinema, eğlence gibi değişken giderler için ayırabilirsiniz.
4. İSTEK Mİ, İHTİYAÇ MI?: İhtiyaçlar sizin olmazsa olmaz harcamalarınızdır. Kira, faturalar, temel gıda harcamaları… İstek harcamalarınız ise olmamaları durumunda hayatınızda eksiklik hissettirmeyecek olanlar… İsteklerinize de harcayın tabii ama ayaklar yorgandan çıkmadan…
5. KREDİ RAPORU: Kredi notu finansal durumunuzun önemli bir göstergesi. Kredi kartı, bireysel kredi ve kredili mevduat hesabınız varsa ya da kefil olduysanız sizin de kredi notunuz var, tebrik ederim… Bu not 1 ile 1900 arasında değişir. 1 en fazla risk taşıyan, 1900 ise en az riskli puan. Yani notunuz ne kadar yüksekse, o kadar iyi. Hadi öğrenin bakalım, sizin kredi notunuz kaç?
6-EKSTREYE DİKKAT EDİN!
- Kredi kartınızla yaptığınız harcamaları inceleyin.
- Yanlarına istek/ihtiyaç yazın.
- İade, iptal ya da size ait olmayan harcamalar var mı kontrol edin.
- Ödemelerinizi geciktirmeyin.
7. BUNLARI BİLİYOR MUSUN?: Kredi kartınızın; limit, faiz oranı, hesap kesim ve son ödeme tarihini biliyor musunuz? Cevabınız hayırsa hemen kredi kartı ekstrenizi açın bakın.
8. 10 SANİYE KURALI: AVM’de kasaya gitmeden veya alışveriş sitesinde sepete eklemeden önce 10 saniye durun. O alışveriş istek mi ihtiyaç mı, istekse, bütçenizde ona yer var mı? Düşünün, cevaba göre bırakın veya alın.
9. İDEAL BORÇLANMA ORANI: l Ev kredisi ödüyorsanız; kişisel aylık borçlanma oranınız yüzde 40 olabilir. Tüm borçlarınızın toplamı gelirinizin yüzde 40’ını geçmesin. l Ev kredisi yoksa kişisel aylık borçlanma oranınız yüzde 25 olmalı.
10. EŞLER ARASI PARA:
- Zor durum varsa suçlamak boşa giden enerjidir, soruna değil çözüme odaklanın.
- Birbirinize alan verin 3 hesap olsun: Ben, sen, biz...
- Bakmakla yükümlü olduğunuz kişiler konusunda net olun.
- Hiçbir borç gizli kalmaz, samimiyetle açılın.
- Ortak hedef koyulan evliliklerin ekonomisi daha iyi oluyor.
11. BORÇ: Değeri artan şeyler için borçlanın.
12. BORÇ LİSTEM: Nereye, ne kadar borcunuz var? Faize göre listeleyin.
13. DUYGULAR: Para harcarken yüzde 95 duygularımızla hareket ediyoruz. Bazen sevgi eksiğini, bazen aidiyet duygusunu, bazen neşeyi ‘şeylerde’ arıyoruz. Duygularınıza kulak verin. Onlar bir ağaç ise sulamayı unutmayın.
14. BANKANIZI SEÇERKEN:
- Müşteri odaklı yaklaşımı
- Masraf ve kesintiler
- Faiz oranları
- ATM yaygınlığı
- İstediğinizde ulaşabileceğiniz müşteri temsilcisi imkanı
- Sorularınıza cevap
- Bankacılık ürünleriyle ilgili yeterli bilgi
- Online ve mobil ürün kullanım kolaylığı gibi kriterleriniz olsun.
15. KAKTÜS MODU: Borçlardan tamamen kurtulmak için bir süre ‘Kaktüs Modu’na geçin. Sadece temel ihtiyaçlarınıza odaklanıp her harcamanızı borcunuza yöneltin.
16. ACİL DURUM FONU: Ani olaylara karşı hazırlık mısınız? ‘Acil Durum Fonu’, beklenmedik bir duruma karşı hazır duran paradır. Finansal güvence için aylık zorunlu giderlerinizin en az üç katı kadar para biriktirin.
17. ZOR KARAR ANI: Hayatınızda ‘büyük değişim’ yapma zamanı gelmiş olabilir. Ya bir şey ‘satın’ ailenizin yanına taşının ya da bir şeylerden feragat edin. Hareket, aksiyon en önemli ‘karar’.
18. BORÇLUYSAN:
- Korkabilirsiniz ama kaçmayın telefonlara çıkın.
- Borca değil, borcu nasıl kapatacağınıza odaklanın.
- Alacaklıyla konuşun, bir plan dahilinde uzun döneme yaymaya çalışın.
- Unutmayın kimse sizin canınızi istemiyor.
- Stres bağışıklık sistemini olumsuz etkiler, bu dönem en önemli şey sağlığınız.
19. NE VAR NE YOK?: Varlık ve borçlarınızın listesini çıkarın. Borçlarınız varlıklarınızdan fazlaysa, ilk hedefiniz borç kapama planı yapmak olsun. Varlıklarınız fazlaysa, tebrikler, aynen devam.
20. BİRİKİM: Harcamalarınızı gözden geçirin, tasarruf yöntemlerinizi arttırın. Ne yapın edin, hedefiniz için biriktirin.
21. OTOMATİK: Gelirinizi elinize dahi almadan, bankanıza otomatik talimat vererek birikim hesabınıza aktarın.
22. ÇALIŞKAN PARA: Yatırım yapmak için illa büyük paralar gerekmiyor. Yatırıma 1 lirayla bile başlayabilirsiniz.
23. SEPET: Bir sürü yumurta aldınız ve hepsini bir yere koydunuz, sepet elinizden düştü mü hepsi kırılır. Değişik sepetlere dağıtırsanız biraz altın, biraz hisse, biraz fon… Biri düşerken diğeri çıkarsa, sizin de tansiyonunuz düşmez.
24. TÜYO ALAN YANAR! Yatırım için tüyo almayın. Tüyo veren olursa söyleyin tavsiyelerini gidip kendileri uygulasınlar.
25. BUGÜN BAŞLA: ‘Bir gün başlarım’ demeyin. Paranın katlanarak büyümesi için güldür güldür akan zamanın gücünden faydalanın. Hemen başlayın yatırıma.
26. SABIR: Yatırım yaparken ancak sabrederseniz bileşik getiriden (katlanarak büyüme) faydalanabilirsiniz. Piyasadaki dalgalanmaları sakin kalarak ve sabırlı davranarak lehinize çevirin.
27. EMEKLİLİK: Ömür uzadı, istekler, ihtiyaçlar arttı. Harcamalar anlık mutluluk getirebilir ama ya sonra? Hayatınızın en değerli dönemi olan emeklilik döneminizde ‘keşke’ demek yerine bugünden biriktirin. ‘Daha çok var’ demeyin.
28. TANSİYON ÖLÇME: Yatırım yapınca, tansiyon ölçer gibi her dakika yatırıma bakmayın. Örneğin, bir hisse senedini alıp sürekli takip etmek yerine, güveneceğiniz hisse senedini alın, unutun ve ne zaman satacağınıza önceden karar verin.
29. KURUŞUN KIYMETİ: Orada, burada unuttuğumuz, önemsemeyip bir kenara attığımız her kuruş, Kazandığımız, elimizdeki her kuruşun kıymetini bilelim. Unutmayalım, bu ülke kuruşlarına sahip çıkarak bu günlere geldi.
