Giriş
‘Yatırım yapıyorum doğru yolda mıyım?’ ‘Borç içindeyim ne yapsam?’ ‘Ev alsak mı?’ ‘Ben neden kredi kartı alamıyorum…’ ‘Bireysel emeklilikten çıksam mı?’ Sizden gelen soruları cevaplıyorum… Aklınızda soru, sorun kalmasın, ben buradayım.
YATIRIM ALIŞKANLIĞI
SORU: 32 yaşındayım, 10 bin TL gelire sahibim. Çalışmaya başladığım gibi evimi aldım, artık ev kredim bitmek üzere. Aylık 5 bin TL birikim yapabiliyorum. Ayırdığım parayla altın, dolar, Euro almayı planladım. Biraz da vadeli mevduata ayırayım diyorum, doğru yolda mıyım sizce? Bilal
CEVAP: Tebrik ederim, genç yaşta kendi evinin sahibi olman, güzel bir gelirinin olması, birikim yapman harika. Ben prensip olarak hangi ürünlere yatırım yapman gerektiğini söylemiyorum. Ancak planlı şekilde birikim, yatırım yaptığın ve kendi tercihlerine, risk anlayışına göre sepet oluşturduğun için doğru yolda olduğunu söyleyebiliriz. Altı ayda bir portföyünün getirisini kontrol et. Enflasyonun üzerinde getiri ise ne ala.
ÖĞRENCİYİM, BORÇLUYUM
SORU: Üniversite öğrencisiyim. Yaklaşık 5 bin TL borcum var ve borcu çevremden borç alarak kapatıyorum. Bankalar öğrenci olduğum ve kredi notum düşük olduğu için kredi vermiyor. Ne yapmalıyım? Tuğçe
CEVAP: Öncelikle sakin ol ve derin bir nefes al. Çözüm var.
Borcun banka kredisi ise bankanla görüşerek yapılandırma talep et ve daha düşük taksit seçeneklerini değerlendir.
Bu borcun tamamı arkadaş borcu ise samimiyetle konuşarak vadeyi, ödeme miktarını beraberce düzenleyin.
Harcamalarını kontrol et, nelerden kısabilirsin? Düşün. Örneğin; öğrenci evinde tek başına kalıyorsan, yanına ev arkadaşı alabilirsin. Kitaplarını satabilir, senden alt dönemlere ders verebilirsin.
Bu borç neden oluştu? Değer miydi? Analiz et ve tekrarlama.
Zamanını verimli kullan, çalış, para kazan.
BES KESİNTİSİ
SORU: Yaklaşık iki yıldır Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeyim. Borcumuz var, eşim de “Çık bu sistemden” diyor. Çıkarsam paramda kesinti olur mu? Çiğdem
CEVAP: Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) düzenli birikim yaparak yatırım yapmanı sağlayan bir sistem. Devlet katkısı ve getirilerinden yararlanabilmen için en az üç yıl sistemde kalman gerekiyor. Üç yıldan sonra ayrıldığında ise belli oranlarda hak kazanıyorsun.
Vazgeçeceğin devlet katkısı ne kadar bilmiyorum. İstersen yapabileceklerini tekrar gözden geçir. Bankanla görüşüp borçlarını tek bir yerde topla. Bu durumda ödeyeceğin toplam faizin, BES'ten kazandığın devlet katkısından fazla olmamasına dikkat et.
‘EV’LENMEK İSTİYORUZ
SORU: Eşim de ben de çalışıyoruz. Toplam gelirimiz 6 bin TL civarı. Yaklaşık 60 bin TL de birikimimiz var. Ailemizin evinde yaşıyoruz, 3 bin TL giderimiz var ama düğün borcumuz bitecek yakında bu rakam azalacak. 200 bin TL’ye ev alabilir miyiz? Aysun
CEVAP: Karı koca çalışıyorsunuz ne güzel. Ev kredisi kullandığınızda aylık toplam borcunuzun, aylık gelirinizin yüzde 40’ını aşmaması gerek. Sizin için 2.400 TL’ye denk geliyor. 200 bin TL’lik ev için, 120 ay vadeyle 140 bin TL kredi kullanırsanız, yüzde 0.79 faiz oranıyla, aylık konut kredisi ödemeniz yaklaşık 2 bin TL, toplam geri ödemeniz ise yaklaşık 224 bin TL olur. Aylık 2 bin TL kredi ödemesi sizin için uygun görünüyor. Ancak ev kredisi almadan önce şu soruları cevaplayın.
Karı koca ikinizin de iş güvenceniz var mı?
Önümüzdeki dönem beklenmeyen giderleriniz çıkabilir mi?
Devam eden borcunuzun bitmesini bir süre daha bekleyebilir misiniz? Böylece birikimi artırarak hem daha az tutar hem de daha kısa vadeli kredi seçenekleri ile kredi kullanmayı tercih eder misiniz?
Bu soruların cevaplarını eşinizle değerlendirdiğinizde ortaya nasıl bir tablo çıkıyor? Son karar sizin.
NEDEN KREDİ KARTI ALAMIYORUM?
SORU: 20 yaşına geldim kredi kartı başvurusunda bulunmadığım banka kalmadı. 3.400 TL gelirim var. Neden ret aldığımı anlamıyorum. Yardımcı olur musunuz? Özkan
CEVAP: Bankalar kredi kartı limiti belirlerken senin tüm kart limitlerinin toplamını ve belgeli gelirini kontrol ederler. İlk kez kart alıyorsan kredi kartının limiti gelirinin maksimum iki katı, ilk yıldan sonra ise maksimum dört katı olacak şekilde hesaplanır.
Başka kredi kartın var mı? Varsa kartlarının toplam limiti ne kadar?
Maaşının kaç katı limitli kredi kartı talep ettin?
Kredi notunu biliyor musun?
Geçmiş kredi, kredi kartı ödemelerinin aksamasıyla kredi notun düşmüş olabilir.
Kart başvurusu sırasında eksik bilgi vermiş olabilir misin?
Bunları düşün, ret cevabı aldığın bankanın çağrı merkeziyle iletişime geç.
