Çocuk, para ve hatalar

Çocuklarımızı finansal konularda da güçlü bireyler olarak yetiştirmek için harekete geçelim. İşte çocuk yetiştirirken para konularında yaptığımız hatalar ve çözümleri.

ZİHİN KAYITLARI

• Para ile ilişkimizde birçok zihin kodlaması var. Çocuğunuzun paraya dokunduğunu görünce ‘Aman dokunma pis o’ demeyin. Yoksa çocuk ‘Para pis bir şeydir’ diye kaydeder.
• Kızlar, masallarda olduğu gibi beyaz atlı prensi beklemeyin. Prens yok. Kendi finansal özgürlüğünüzü kazanın.
• ‘Erkekler parayı kadınlardan daha mı iyi yönetir?’ Hayır. Araştırmalara göre, kadın fon yöneticileri, yatırımlarda erkeklerden daha fazla kâr elde ediyor.
• ‘Parayla işim olmaz’ gibi cümleler kullanmayın. Tabii ki parayla işiniz var. Parasız yaşayın da göreyim.
• Filmlerdeki ‘zenginler kötü’ algısı, bilinçaltında ‘Zengin olursam kötü olurum’ inancı oluşturuyor. Kim kötü olmak ister ki?
• ‘Borç yiğidin kamçısıdır.’ Yanlış, borç herkese göre değildir. Borç için bir bedel ödemek gerektiğini (bugünlerde kredi faizleri yüzde 25 oranında!) bilmeliler ve düşünmeliler.
• ‘Daha küçük, büyüyünce öğrenir.’ Hayır, çocuklar üç, dört yaşında koleksiyon yapmalı, altı, yedi yaşında harçlık almalı, 14 yaş yatırım/kazanma kavramlarını öğrenmeli, 18 yaş kendine yetmeli.
• ‘Para konularını öğretirim.’ Hayır, çocuk para hakkında evde anne babasının davranışlarına bakarak, konuşmalarını dinleyerek kayıtlar alır. Sizin paraya tutumunuz ne ise onunki de öyle olur.
• ‘Para konuşmak ayıptır.’ Hayır, değildir. Herkesin aklını ve zihnini yoran bir konu konuşulmadıkça nasıl çözülecek?

KIYASLAMA

Sosyal medya hesapları veya etrafınızdakilerin kıyafetlerine, arabalarına, telefonlarına bakıp kıyaslama yapmayın.

KITLIK BİLİNCİ

Evde bereketin artması için paylaşmak önemlidir. ‘Vermek’ duygusunu tatmayan çocuklar bolluk bilincine geçemez.

‘PLANIMIZDA YOK’ DEYİN

Gerçekler onları endişelendirmeyecek çerçevede söylenmeli. Çocuğunuz bir şey satın almak istediğinde ‘paramız yok’ demeyin, bu ‘olunca alırız’ anlamına gelir. ‘Planımızda yok‘ ya da ‘hedefimizde yok‘ deyin. ‘Aa plan denen bir şey varmış‘ desin.

KARAR ZAMANI

Yeni yıla 92 gün var. Bu yılki hedeflerinizde hangi noktadasınız? (Finansal, kişisel, sağlık, eğitim...) Kendinizi sorgulayın. Sağlıklı finansal alışkanlıklar kazanıp ‘Finansal İyilik Hali’ne geçmek için hemen bir şeyleri değiştirin. Benim konum para ve her zaman yanınızdayım.

HARÇLIK

HAFTALIK MI AYLIK MI?

TEMEL: Çocukların para ile olan ilişkileri harçlıkla başlar.

YAŞA GÖRE BELİRLEYİN: Çocuğunuza 7-13 yaş arası haftalık, 14-18 yaş arası aylık verin. Elindekini yönetmeyi öğrensin.

NE KADAR?: Harçlık parmak izi gibidir. Miktarı bulunduğunuz sosyo-ekonomik ortamla, bütçenizle uyumlu olmalı. Okulda herkes 30 lira alırken 5 lira veriyorsanız çocuğunuz bunun temel sebebini bilmeli.

NET OL: Harçlık miktarını belirlerken çocuğunuzla konuşun ve net olun. Hangi ihtiyaçlarını harçlığıyla karşılamasını beklediğinizi açıkça söyleyin. Örneğin; ‘bu harçlıkla yol, yemek masraflarını karşılamalısın’. Bu sayede parasını ne yönde kullanacağını bilir.

DÜZENLİ: Harçlık her hafta/ay, aynı gün verilmeli. Maaş gibi düzenli olsun. Çocuğunuzla bu konuda anlaşın. Örneğin; Burak/Merve her pazar günü akşam yemeğinden sonra harçlığını alır.

YAPMAYIN: Herhangi bir sebeple harçlığını keserek ceza vermeyin. Örnek bir davranış sergilediğinde ödül olarak vermeyin. Unutmayın, çocuğunuzla bu konuda anlaşma yaptınız. Helikopter aile olmayın. Çocuğunuza verebileceğiniz en güzel hediye uçacak iki kanattır.

OYUN

Bir şey almak istediğinde kendine 10 saniye 'istek mi, ihtiyaç mı?' diye sorsun.

3 KUMBARA

Çocuğunuzun birikim, harcama ve paylaşma için üç kumbarası olsun.

VİCDANLI ÇOCUKLAR

Topluma, iklime, kısıtlı kaynaklara tasarrufa duyarlı yani vicdanlı çocuk nasıl yetiştirilir? Eğitim bilimci, yazar Dr. Özgür Bolat ile bunun üzerine konuşacağız.

Özlem Denizmen ile Para Durumu yarın 12.30’da NTV’de. Beklerim.