Ne yapsam?

Borçlar, kredi kartları, para yönetimi… Bugünkü köşemi sizden gelen sorulara ayırdım. Hazırsanız başlıyoruz.

ŞANSIM YOK

SORU: Arkadaşımın tavsiyesiyle girdiğim kripto paradan yaklaşık 30 bin lira zarar ettim. Kaybettiğim parayı şans oyunlarından kazanırım diye düşündüm ama şansım yaver gitmedi oradan da zarar ettim. Bunlar için kredi çekmiştim 40 bin lira civarında borcum var. Aylık 7 bin lira gelirim var, çok üzgünüm. Bu borçları ödeyebilmem için yol gösterebilir misiniz?  Nejat

CEVAP: Üzülmenin faydası yok. Bunlardan ders çıkar ve çözüme odaklan.

• Şans oyunu niye? Getiriyi şans oyunlarında arama.
• Eş dosttan ‘tüyo alarak’ veya sosyal medyadan okuduklarınla değil, bankacına danışarak, onun sana yapacağı risk ve yatırım testlerine göre yatırım yap.
• Kredi ödemelerini düzenli yapamıyorsan zaman kaybetmeden bankanla iletişime geçip yapılandırma talebini ilet, onların önerilerini de dikkate alarak değerlendir.
• Bu geçici dönemde sadece ihtiyaçlarına harcama yaparak gelirinin kalanını borç kapamada kullan.
• Ek gelir yaratabilir misin? Bir düşün, neler yapabilirsin? Hangi konuda iyisin ve kolay iş bulabilirsin?
• Sen sen ol bundan sonra bilmediğin, riskli yatırım araçlarında karar vermeden önce çok iyi düşün. Araştırarak, işleyişi bilerek karar ver ve kredi çekerek değil kendi birikiminle yatırım yap.

ZAM ALDIM!

SORU: Özel sektörde çalışıyorum. Bu ay hem terfi hem enflasyon zammı aldım. Yeni bir başlangıç yapıp paramı doğru bir şekilde yönetmek istiyorum. Neler yapmalıyım?  Atakan

CEVAP:

1. ZORUNLU GİDERLERİ ÖDE

• (Ödeme günü bugün değilse bile bu parayı kenara ayır.)
• Kredi kartı borcu
• Kredi taksidi Vergi (Emlak/araba…)
• Kira, aidat
• Gıda, faturalar, ulaşım, sağlık, eğitim gibi kritik giderler için aylık bütçe yap.

2. İSTEK HARCAMALARI

İhtiyaç harcamalarını ödedikten sonra geriye kalan parayı hedefin için birikim ve yatırıma ayır. Bu ay hangi isteklerin için takribi ne kadar harcayacaksın? Düşün. (Giyim, kişisel bakım, tatil, kültür, eğlence, ev eşyası, zaaf…)

3. NEFES AL

Bütçeni döndürme zorluğu çekiyorsan (bu dönem normal) söylenmek, üzülmek, suçlamak, kızmak vs. yerine bilgiyle güçlenip doğru finansal kararlar al.

4. ZAM

Herkesin kişisel enflasyonu farklıdır. O yüzden eline geçen parayı lütfen sadece isteklerine kullanma

FİNANSAL GELECEK

SORU: Yeni mezunum ve yakında ilk işime başlayacağım. Kredi kartı hiç kullanmadım ama işe başlayınca kullanacağım. Finansal açıdan rahat bir hayat yaşamak için ne önerirsiniz? Erdem

CEVAP: Harikasın, mezuniyetini ve ilk işini tebrik ederim. Pırıl pırıl gençlerden böyle güzel sorular alınca mutlu oluyorum.

• Bütçe yap. Gelirini, giderlerini yaz, takip et, harcama alışkanlıklarını gözden geçir. Nerelerden kısabileceğini açıkça görürsün. Giderler gelirinden fazlaysa dışarıda yemek yeme, abonelik, üyelik gibi zorunlu olmayan harcamaları bir süre için durdur. Sadece ihtiyaçlarına odaklan.
• Maaşını alınca ilk olarak birikime ayır, hayatımızda enflasyon gerçeği var. Enflasyonu, faizi, doları kontrol edemeyiz ama bireysel bütçemizi edebiliriz. Birikimini yatırım araçlarında değerlendir. Paran da senin gibi çalışsın.
• Yatırım hedefin ne? Acil durum fonu, yurtdışı tatiline gitmek, yeni bir eğitim almak, araba peşinatı… Hedefini belirle ve ona doğru ilerle.
• Yatırım araçlarını araştır, öğren, kendine uygun portföy yap. Enflasyon dönemlerinde paranı boşta bırakma, erir. Çevrenden duyduklarınla değil, bilgiyle hareket et. Borsa, döviz, bireysel emeklilik sistemi, kriptolar… Paranı tek bir yere koyma. Gençsin, kendine uygun oranda risk al.
• Hemen kredi kartı kullanmaya başla ki kredi notun oluşsun. Borcunun tamamını düzenli olarak öde. Hayatının bu dönemi ‘finansal itibar biriktirme’ dönemi. İleride evlilik, araba, ev almak için kredi notuna ihtiyacın olacak. Ona gözün gibi bak.
• Mobil uygulamam Moneye’i indir. Paylaştığı bilgi, beceri ve yöntem mesajlarıyla finansal okuryazarlık yolculuğunda sana özel tavsiyeler al.

BORÇ SARMALI

SORU: Kredi borcumuz var ve sadece eşim çalışıyor. Kira ve borçları öderken elimize kalan para mutfak harcaması, faturalara gidiyor. Kredi kartı borcumuzun ancak asgarisini ödeyebiliyoruz. Bir borcu kapatırken kartta borç birikiyor. Bütçeye uyamıyoruz. Ne yapalım? Şeyma

CEVAP: Her borç ödenir, sakin olun. Demleyin çayları, oturun beraber ve samimiyetle konuşun.

• Birbirinizi suçlamayın.
• Hemen borçlarınızı listeleyin. Nereye, ne kadar, kaç ay borcunuz var? Yazın.
• Evde tasarruf kurallarını uyguluyorsunuzdur. Kullanmadığınız, satabileceğiniz eşyalar varsa satıp borçların bir kısmını kapatabilirsiniz. Araba gibi satacak bir şeyiniz var mı?
• Bazen farkında olmuyoruz ama olmazsa olmaz dediğimiz bir şeyimizi satınca daha huzur içinde yaşıyoruz. Bir düşün, ileride yine yerine koyarsınız.
• Aile gelirinizi artırmaya çalışın. Sen de çalış, eşin de ek gelir imkanlarını değerlendirsin. Bu süreçte birbirinize kenetlenin.