Giriş
Bu pazar, 24 Kasım Öğretmenler Günü! Şimdiden tüm öğretmenlerimizi kutluyorum.
Öğretmenlerimiz, bilgiye ulaşmanın yollarını öğretir ve edindiğimiz bilgileri hayata geçirme becerisi geliştiririz. Bu bağlamda, erken yaşta finansal okuryazarlık gibi geleceği doğrudan etkileyen bir konuyu öğrenmenin de önemine dikkat çekmek isterim. Erken yaşta finansal farkındalık kazanmak, daha sağlam adımlar atmaya olanak tanır. Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle yönettiğim ‘3 Kumbara’ eğitim projesi ile 5 sene boyunca 81 ilde 504 bin öğrenciye ulaşmıştık ve proje yurtiçi, yurtdışı birçok prestijli ödül almıştı. Ben de bugün, çocuklarımıza finansal okuryazarlık kazandırmaya değinmek istiyorum.
PARA BİLİNCİNİN İLK TOHUMLARI (7-14 YAŞ)
* PARA: Çocuklara, paranın bir takas aracı olduğunu, insanlar için sınırlı bir kaynak olduğunu öğretmekten başlayabilirsiniz. Birlikte ‘mağazacılık’ gibi oyunlar oynayarak, paranın gerçek dünyada nasıl kullanıldığını eğlenceli bir şekilde göstermek iyi bir fikir olabilir.
* HARÇLIK: Haftalık ya da aylık düzenli harçlık verip, onları parayı kullanmakla tanıştırmalıyız. Çocukların ihtiyaçlarını doğru bir şekilde önceliklendirmeyi öğrenmelerinde harçlık yönetmeye başlamaları etkili olur.
* İHTIYAÇ VE İSTEK: Birlikte bir alışveriş listesi yapmak, alınacakları inceleyerek, “Buna gerçekten ihtiyacımız var mı yoksa sadece istiyor muyuz?” diye sormak, istek/ihtiyaç ayrımıyla ilgili farkındalık kazanmalarını sağlar.
* KÜÇÜK HEDEFLER: Hedef koymayı küçük yaşta öğretmek çok kıymetli. “Bu hafta harçlıklarından biraz biriktirirsen o istediğin boyama kitabını alabiliriz” diyerek sabırlı olmanın önemini gösterebiliriz. Bunun için bir birikim kumbarası alabilirsiniz.
* TASARRUF: Birlikte alışverişe çıkabilir ve ürünler arasında fiyat karşılaştırması yapabilirsiniz. “Bu oyuncak pahalı ama şu uygun fiyatlı olan da aynı işi yapıyor” diye örnekler verebilirsiniz. Küçük yaşta tasarruf bilincine kavuşmak, gelecekteki doğru seçimlerde önemli rol oynar.
* PAYLAŞMAK: Paranın sadece harcamak için değil, başkalarına yardım etmek için de kullanılabileceğini çocuklarımıza öğretmemiz gerekir. Birlikte küçük bir bağış yapabilir ya da arkadaşları için küçük hediyeler hazırlayabilirsiniz.
GENÇLER İÇİN AKILLI PARA REHBERİ (14-18 YAŞ)
* BÜTÇE: Gençlere gelir ve gider dengesini göstermeliyiz. Harçlıklarına göre bir bütçe planı hazırlayıp, “Hadi bu ay harçlıklarımızı nasıl yöneteceğimizi birlikte planlayalım” diyebiliriz. Harçlıkları ile hangi harcamalardan sorumlu olduklarını net olarak belirlemeyi unutmayın. Örneğin; “Harçlığınla ulaşım, kantin harcamaların sana ait” demek gibi. Ayrıca, bu yaşlarda çocuklarınızın aile bütçesini yaparken yanınızda olmasında fayda var.
* UZUN VADELİ HEDEFLER: Bu yaşlarda artık daha büyük hedefler koymaya başlayabilirler. Örneğin, “Bu yıl boyunca birikim yaparsan o istediğin oyun konsolunu alabiliriz” diyerek motive olmalarını sağlayabilirsiniz.
* YATIRIM: Gençlere enflasyondan dolayı birikimlerini yatırımda değerlendirmenin önemini anlatabilirsiniz. Örneğin; “Her hafta 50 TL biriktiriyorsun. 1 yılda elinde 2 bin 600 TL olur. Ama bu para sadece kenarda durur yani para dinlenir. Birikimi yatırım araçlarında, bir hisse senedine, fonlara ya da faiz getiren bir vadeli mevduata yatırırsan, paran zamanla büyür. Diyelim ki yıllık yüzde 50 kazanç elde ettin. Bu durumda paran 1 yılın sonunda 3 bin 900 TL olur. Yani 1.300 TL fazladan kazanmış olursun” diye örnekle açıklayabilirsiniz.
* HARCAMA TAKİP: Gençler, nereye ne kadar harcadıklarının farkında olmayabilir. Harcamaları takip etmeye teşvik edebiliriz. Kolay olması için Monay uygulamamı kullanabilirler.
* BİLİNÇLİ BORÇLANMA: Eğer gençler, ek kartla birlikte kredi kartıyla tanışıyorsa, borcun sorumluluğunu anlamalarını sağlayabiliriz. “Harcadığın parayı geri ödeyeceğin günü hesaplamadan harcama yapmamalısın” diyerek doğru alışkanlıkları kazandırabilirsiniz.
* GELİR: Part-time işler veya küçük projelerle kendi paralarını kazanmalarını teşvik edebiliriz. Bu deneyim, onların para yönetiminde daha bilinçli olmalarını sağlar.
GÜNÜN SÖZÜ
“Parasını yöneten hayatını yönetir.”
GÜNÜN TERİMİ
Finansal Okuryazarlık
Para kullanımı ve yönetimi hakkında bilgiye sahip olma, akla uygun, ölçülü, hesaplı karar verebilme becerisi.
