Giriş
“Bize para kullanmayı öğreten mi vardı?” ya da “Daha çocuklar ya hu, ileride öğrenirler” demeyin. Yeni dünyada ekonomik özgürlüğe giden yol çocukken alınan para eğitiminden geçiyor. Gelin yaz tatilinde bu işi çözelim.
3-6 YAŞ
● EMEK: Çalışmanız karşılığında para kazandığınızı, istek ve ihtiyaçlarınızı bu şekilde satın aldığınızı somut örneklerle anlatın.
● SINIRLI KAYNAK: ATM’den veya kredi kartından çekilen paranın sonsuz olmadığını bilsin.
● SABIR VE ÇABA: Tüketim alışkanlığı bu yaşlarda başlar. Bir şeyi almak için beklemesi ve biriktirmesi gerektiğini uygulamalı gösterin.
‘PARAMIZ YOK’ DEMEYİN
“Bu oyuncağı alamayız çünkü paramız yok” demek “Paramız olunca alırız” anlamına gelir. Bunun yerine planlamayı ve uygunluğu öne çıkartın. Böylece çocuklar hem bir plan hem de sınırlar olduğunu anlarlar. Onlara şöyle diyebilirsiniz:
1. “Planımızda yok, şimdi uygun değil, önce bu parayı biriktirmeliyiz.”
2. “Aile bütçemize uygun değil.”
3. “Bunu almak aile değerlerimize uygun değil.”
● UYGULAMA: Çocuğunuzla oyuncak alma gününüz olsun. Bu günün dışındaki zamanlarda oyuncak almayın.
KARNE HEDİYESİ YOK
Çocuğunuza karne hediyesi vermeyin. İlla bir hediye verecekseniz karne hediyesi olarak değil çalışmalarının, gayretinin sonucu olarak verin.
7-13 YAŞ
■ HEDEF İÇİN ARAÇ: Çocuğunuzun satın almak istediği hedefleri olsun. Hedefi için plan yapın.
■ 1:1 METODU: Bir kavanozun üzerine hedefinin resmini yapıştırın ve oyun gibi para biriktirsin. Beş lira biriktiriyorsa, siz de beş lira vererek destek olun.
■ HAFTALIK : Kendi parası olsun, istek ve ihtiyaçlarını karşılasın.
■ HARÇLIK MİKTARI: Geliriniz, aile değerleriniz ve sosyal çevrenize göre belirleyin. Ne az ne de çok, düzenli olması önemli.
■ BÜTÇE: Ailece aylık bütçe toplantısı yapın, o da katılsın. Faturalara ne kadar ödüyorsunuz, market alışverişi ne kadar tutuyor bilsin.
■ UYGULAMA: Alışverişi birlikte yapın. Bir şey alırken “Sence bizim için istek mi ihtiyaç mı?” diye sorun.
14-18 YAŞ
● AYLIK: Harçlığını aylık olarak vermeye başlayın.
● SINIR: Ergenlik çağında çocuğunuzun para ile ilişkisi gelişmeli. Harçlığına göre harcama yapmayı öğrensin.
● HESAP: Ona banka hesabı açın. Bankaya götürün. Korkmasın.
● YATIRIM: Hisse ile tanıştırın. Bu yaşta yatırım kavramlarını öğrenebilirler. Her hafta bir şirket seçsin, konuşun.
● UYGULAMA: Çocuğunuz odasına kendisine örnek aldığı kişilerin resimlerini, hikayelerini koysun. Neden rol model olarak o kişiyi seçtiğini konuşun.
YAZ TATİLİ BÜTÇESİ
● LİSTE ÇIKARIN: Yazın yapacağınız ortak aktiviteler için bir liste çıkarın. Nerelere gitmek istiyorsanız bunun bütçesini yapın.
● HEDEFLER: “Bu yaz ne için para biriktireceksin?” diye sorun. Yaş grubuna göre bir hafta/ay, tanıdığınız bir yerde çalışsın veya evin önünde limonata, su satsın. Hem para kazanmayı öğrensin hem de kendi harçlığını çıkartsın.
● SORUMLULUK VERİN: Çocuğunuza sorumluluklar verin. Örneğin; ‘Tasarruftan sorumlu aile üyesi’ unvanı olsun. Elektrik, su, internet faturasından tasarruf ondan sorulsun ve tasarruf ettiği miktar ona harçlık olarak geri dönsün.
● ‘KODLAMA’ ÖĞRENSİN: Çocuklarınızı, interneti ‘öğrenmek’ için kullanmaya yönlendirin. Örneğin, geleceğin lisanı kodlamayı öğrensin. Bu konuda birçok ücretsiz, eğlenceli kaynak var.
● BEDAVA SPOR: İlla spor salonlarına para vermenize gerek yok. Çıkın dışarı, sokakları, bulunduğunuz yere göre deniz, ormanları gezin. Onunla birey olarak sohbet edin.
BABALAR GÜNÜ
Bu pazar Babalar Günü. Sevgili babalar! Her konuda olduğu gibi para konularında da çocuklarınızın rol modelisiniz. Sizin amacınız çocuklarınıza para yetiştirmek değil, doğru para bilincini kazandırmak olmalı. Bu vesile ile Babalar Günü’nü kutlarım.
