Giriş
Yeni yıla yaklaşık 90 gün var. 2022’de finansal açıdan hangi konularda kendini geliştirdin? Yeni yılda paranı korumak ve değerlendirmek için planın hazır mı? Hadi gel plan yapalım.
FİNANSAL SAĞLIK İÇİN 5 KURAL
1- BÜTÇE YAP: Gelirini, giderlerini düzenli takip et. Tüm giderlerini yaz. ‘Hepsi aklımda’ deme. Para nereye gidiyor gör, kontrolü ele al.
2- BORÇLAR: Gelirine uygun borçlan (elden dolar, altın borç sakın alma).
3- BİRİKİM: Kaynaklarını verimli kullan, akıllı birikime ayır. (Akıllı=Enflasyon da erimeyen).
4- YATIRIM: Birikime ayırdığın parayı, kendine uygun riskle, doğru bilgiyle ve yatırımla değerlendir. Paranı çalıştır.
5- KENDİNİ TANI: Herkesin para karakteri var. Aileden, çevreden gördüklerimizle bu para karakteri şekilleniyor. Kendini ne kadar iyi tanırsan hem para konularında ailenle, işyerinle, çevrenle iletişimin güçlü olur hem de parayı daha iyi yönetebilirsin.
NEREYE YATIRAYIM?
Yatırım terziye ceket diktirmek gibi kişiye özeldir. Beklentilerine, riske duyarlılığına, amacına, bilgi seviyene, bütçene göre değişir. “Herkes bu hisseyi, şu kripto parayı alıyor’’ diyerek yatırım yapma. Temel bazı kurallar var, ilki sepet yapmak. Çok basit ama uygulayabilen çok az.
SEPET NASIL YAPILIR?
Paranın tamamını aynı yere koyarsan değer kaybettiğinde paran riske girer. Örneğin yatırımını çeşitlendirip biraz döviz, biraz altın, biraz hisse, biraz fon alırsan biri düşerken diğeri çıkabilir. Senin de finansal huzurun yerinde olur.
RİSK KARAKTERİ
Getiri yüksekse risk de yüksektir. Her gün bir sürü soru cevaplıyorum. Birçok kişi bilmediği alanlara yatırım yapıyor. Arabasını satıp kredi çekip hisse alanlar duyuyorum. Aman dikkat! Senin olmayan parayı, nereye gideceğini bilmediğin yatırım araçları için kullanma.
HEYECAN ARAMA
Yatırım bilgi, sabır, kararlılık gerektiren bir iştir. Küçük adımlarla başla, heyecan arama. Hisse senedi alınca hop diye bir hafta sonra satma, oyun oynama.
ALIŞKANLIKLARINI DEĞİŞTİR
Paranı sadece altın, emlak, döviz gibi klasik yatırım araçlarına koyma. Kendini geliştir, küçük miktarlarla başlayarak farklı yatırım araçlarını öğren.
TÜYO ALMA
Çevrenden ‘tüyo alarak’ değil, bankana danışarak yatırım yap. Örnek: Banka uygulamana gir, risk ve yatırım testlerini çöz. Kendi risk duyarlılığıma uygun yatırım çeşitlerini belirle ve sepet yap.
FARKLI DÜŞÜN
Yılın ilk dokuz ayı sence nasıl geçti? Finansal hedeflerinde (kredi kartı borcunu kapatmak, ev peşinatı için para biriktirmek…) ne durumdasın? 2023 yılında neyi farklı yapacaksın? Düşün, listele.
NET VARLIĞINI HESAPLA
Varlıklarından (nakit, yatırımlar, gayrimenkul vb.) borçlarını (elden borç, kredi, kredi kartı borcu vb.) çıkardığında ne kadar kalıyor? Hesapla.
NEDEN ÖNEMLİ?
Finansal sağlığının bir göstergesidir. Her yıl düzenli olarak takip ettiğinde net varlığın, finansal refahını iyileştirme yönünde ilerleme kaydedip kaydetmediğini gösterir. Her ayın başında bu hesabı yap.
KENDİNE SOR
- Beklenmeyen olaylara karşı ne kadar hazırım?
- Acil durum fonum var mı?
- Kredi kartı ekstremin tamamını her ay zamanında ödüyor muyum?
- Değeri artacak şeyler için mi borçlanıyorum?
- Emeklilik için düzenli birikim yapıyor muyum?
- Uzun vadeli hedefime ulaşmak için doğru yolda mıyım?
İSTEMEKTEN ÇEKİNME
Beklediğin zam, terfi, yeni bir eğitim fırsatı var mı? Çekinme, işyerinden talep et.
KENDİNE YATIRIM YAP
Kariyerini ilerletmek için eğitimler al veya sana heyecan verecek uğraşlar bul. Dans dersi, yeni bir dil öğrenme, spor, fotoğraf... Bütçene uygun, hoş zaman geçireceğin bir hobi edin. Bu hobilerinden para kazan.
İSTEK Mİ, İHTİYAÇ MI?
Bir şey satın alırken kendine, ‘Bu benim için istek mi, ihtiyaç mı? Bunun için kaç saat çalışmam lazım?’ diye sor. Harcamalarını listele ve ‘olmasa da olur’ dediğin harcamaları azalt. Bunun için tasarruf ve birikim uygulamam Moneye’ye bekliyorum. Parasını yöneten hayatını yönetir.
HAFTANIN ANKETİ
A. Benim sırrım yok ama eşimin gizlediği şeyler olabilir.
B. Evet borcum var ama eşimin haberi yok.
C. Aramızda gizli saklı yok.
D. Eşimden habersiz para biriktiriyorum.
ozlem.denizmen@posta.com.tr adresine cevaplarınızı bekliyorum.
