Giriş
Son günlerde en sık gördüğümüz haberlerden biri ‘sahte para’. Yetkililer bu paraların cebimize girmesini engelliyor. Ancak biz de sahte parayı nasıl ayırt edeceğimizi, sahte parayı fark ettiğimizde ne yapmamız gerektiğini bilmeliyiz.
GERÇEK PARADA OLMASI GEREKENLER
■ HİSSİ FARKLI: Gerçek para pamuklu kağıda basılıyor. Sahte para ise sadece kağıttan yapılıyor ve dokununca farkı hissedebiliyorsunuz.
■ KABARTMA BASKI: Atatürk portresi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yazısı ve banknotun değerini gösteren sayılardaki kabartma baskı en önemli özelliklerden.
ATATÜRK GÖRSELİ: En bilinen uygulama parayı ışığa tutup Atatürk görselini bulmak. Ancak kötü niyetli kişiler bunu dahi yapabiliyor.
EMNİYET ŞERİDİ: Tüm banknotlarda gömülü bulunan emniyet şeridi ışığa tutulduğunda her iki yüzden kesintisiz bir hat şeklinde görünüyor ve şerit üzerinde paranın değeri ile TL harfleri bulunuyor.
RENKLİ ŞERİT: Üzerinde banknot değeri ve TL harfleri bulunan bu şerit banknota farklı açılardan bakıldığında altın sarısına dönüşüyor.
■ HOLOGRAM ŞERİT: Banknota farklı açılardan bakıldığında motifler renkli ve parlak yansımalar veriyor. Dikdörtgen şekil içerisindeki TL harfleri de banknotun değerine dönüşüyor.
BÜTÜNLEŞEN BANKNOT: Işığa tutulunca banknotun sol üstündeki şekiller arka yüzdeki şekiller ile birleşip banknot değerini ortaya çıkarıyor.
TAKLİDİ OLMAYAN MİKRO YAZI: Banknotun ön yüzünde ay yıldız motifinin içerisinde banknot değeri ve TL harfleri, holografik şerit folyo üzerinde de dikdörtgen şeklin alt ve üstünde TCMB ibaresi mikro yazı ile basılı.
BRAILLE ALFABESİ: Ön yüzün sol üstünde, görme engelliler için Braille alfabesi ile yazılan ve dokunulduğunda fark edilen noktalar var.
MOR ÖTESİ ÖZELLİK: Gerçek para, UV ışınları altında mavi ve kırmızı renkte parlar. Emniyet şeridinde ultraviyole ışığı altında banknotun, 5 ve 10 TL’de mavi, 20 ve 50 TL’de kırmızı, 100 ve 200 TL’de sarı renkte parlama yapması gerekir.
Sahte para, fark edildiği gibi emniyete bilgi verilmeli. Bu paralar imha ediliyor, değiştirilmesi söz konusu olmuyor.
Eskİ para güvenilir demeyin: Bu kişiler paraları saç spreyiyle eskitiyor, banka Atm’lerinden hesaplara yatırıyor ve bu şekilde yayılıyor.
75 TIR DOLUSU BOZUK PARA
Cebimize geçen yıl giren 255,3 milyon liralık bozuk parayla 1 milyon çeyrek altın, 300 bin lira değerinde 851 daire, 85 lüks otomobil alınabiliyor. Bu paraları taşımak içinse 75 tır gerekli.
HAZIRA DAĞ DAYANMAZ
SORU: Mirastan 300 bin TL aldım. Parayı vadeli mevduata yatırıp, geliriyle geçimimi sağlasam nasıl olur? ● Mehmet CEVAP: Hiç iyi olmaz. Çünkü, 1- Hazıra dağ dayanmaz. Geçim için bu paraya bel bağlama. 2- Enflasyon hem 300 bin liranı hem de onun faizini yavaş yavaş eritir. 3- Yaşam standardını fazla değiştirme. 4- Bir kısmını yatırıma ayır. 5- Paranı üçe ayırıp, 100 bin lira ile döviz, 100 bin lira ile vadeli mevduat, 100 bin lira ile yatırım fonu alabilirsin.
ÜNLÜLERİN PARA KARAKTERİ: AYDİLGE
AŞKIMI MİLYONLARA SATMAM
★ Para deyince aklınıza ilk gelen?
Gereklilik.
★ İlk kaç yaşında, ne işten para kazandınız? Ne aldınız?
7 yaşında, bir gazetenin yarışmasına şiir gönderdim, 3 bin TL kazandım. Sakladım.
★ Restoranda hesabı (kadın/erkek) kim öder?
Alman usulü.
★ Dayanamayıp hep aldığınız bir şey?
Sakız alırım.
★ Evdeki en güzel tasarruf yöntemi?
Ev, otel fark etmez dünyanın kaynaklarını doğru kullanmaya dikkat ederim. Mesele paranın değil, kaynakların boşa gitmemesi.
★ Peşin/taksit?
Taksit beni borçlu hissettiriyor, sevmiyorum. Peşin tercih ederim.
★ Pazarlık yapar mısınız?
Yaparım.
★ Birisi sizden borç istese siz de vermek istemeseniz ne dersiniz?
Şu anda borç verecek durumumun olmadığını söylerim.
★ Milyon verseler satmam dediğiniz şey?
Aşk.
★ Para ile ilgili sizi en çok kim etkiledi?
Çocukluğumdan beri Napolyon’un ‘Para, para, para’ sözünü duyduğum için o etkiledi.
★ Para ile ilgili ilginç bir hikayeniz?
Annem çok titizdir. Sürekli çantalarını temizler. Bir gün evde çöp torbasının üzerinde 300 TL gördüm, dalgınlıkla parayı da atmış.
PARA NOTU: 8
Hem dünyanın kaynaklarını hem de çok yönlü kişiliğiyle ona bahsedilmiş yeteneğini doğru kullanıyor. Parayı gerektiği kadar önemsiyor ancak gelecek için birikim yapmasını tavsiye ediyorum.
