Giriş
‘Araba alsam mı?’, 'Kardeşime borç verdim ama geri vermiyor. Ne yapmalıyım?’, ‘Paramı nasıl değerlendirmeliyim..?’ Aklınızda böyle sorular varsa bu sayfa sizin, sorularınızı cevaplıyorum.
YATIRIM ÖNERİSİ
SORU: 400 bin liram var. Nasıl değerlendireceğime bir türlü karar veremedim. Hepsini altına mı yatırsam? Bana öneriniz var mı? l Ali
CEVAP: Bu büyük bir para. Bankana git, özel ilgi iste. Bu onların işi. Yapmazlarsa benden selam söyle. Prensip gereği ben yatırım araçları konusunda tavsiye vermiyorum ama sana, yatırım yaparken göz önünde bulundurman gerekenleri söyleyeyim...
- Paran tek bir yerde olmasın, çeşit yap. Yatırım araçlarından bir sepet oluştur.
- Bir de sakın tüm paranı birden bir yere koyma, adım adım başla.
- Risk anlayışına (yüksek, orta, risksiz hangisi isen) uygun olan bir şey seç.
- Evli isen eşinle de konuş. Beklentiniz ne? Zaman, miktar. Bu koyduğunuz para geriye ne getirsin istiyorsunuz? Akşam huzurla uyumanız önemli.
KAKTÜS MODUNA GEÇ
SORU: 4.300 TL maaşım var. Kurumsal bir firmada çalışıyorum. 2.000 TL’lik kredi kartı ve 500 lira avans hesabı borcum var. 1.000 TL de aldığım telefonun borcu var. Ama borcu bir türlü kapatamıyorum. Ne yapmam lazım? l BIRSEN
CEVAP: Sürekli harcarsan kapanmaz tabii! Kredi avans hesap borcunu kapat ilk olarak. Sonra kart borcunu. Bunun için düzenli bütçe yap. Giderlerine limit koy. Borçtan kurtulmak konusunda ciddiysen bir süre için ‘Kaktüs Modu’na geç. Bu dönemde en az para ile yaşayabileceğin en uzun dönemi deneyimleyeceksin.
Sadece temel ihtiyaçlarına odaklanıp, TV üyeliğini kapattırmak, olmasa da olur dediğin aklına gelebilecek her harcamanı bir süre için borcuna yöneltmek, borçtan kurtulma süreni kısaltabilir. Unutma, bu geçici bir süre. Borç bittiğinde harcama limitinde, eski yaşamına yavaş yavaş dönüp ‘Kaktüs modu’ndan çıkarsın.
BES’TEN ÇIKMALI MIYIM?
SORU: Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) konusunda endişelerim var. Herkes bozdur diyor. Siz ne düşünüyorsunuz? l KADIR
CEVAP: Son birkaç gündür sosyal medya üzerinden o kadar çok bilgi kirliliği oldu ki. Güvenilir kaynaklardan bilgi sağla. Öncelikle bireysel emeklilik şirketini ara, sorularını sor. Bir anlık panikle bugüne kadar kazanmış olduğun hakları kaybetme. Neden yerde para bırakasın?
FİNANSAL HUZURUN KAÇAR
SORU: Düğün takılarıyla birlikte 100 bin lira birikimimiz var. Aylık gelirimiz de 7.500 lira. Çok beğendiğim, 450 bin liralık bir ev var, kaçırmak istemiyorum ama borçlanmak da beni korkutuyor. Cesaret edemiyorum ne yapmalıyım? l CENGIZ
CEVAP: 100 bin TL peşin verip 10 yıl vadeli 350 bin lira konut kredisi kullanırsan aylık ödemelerin 5.150 TL civarına geliyor. Bu, aylık gelirine göre fazla bir ödeme. Finansal huzurun bozulur. Ev peşinatını artırmaya devam et veya daha düşük fiyatlı evlere bak. Büyük evler bir yere kaçmıyor, huzurun ise kaçtı mı geri gelmesi zor.
KARDEŞLER ARASI BORÇ
SORU: Bir yıl önce kardeşime 30 bin TL verdim. 'Zor durumdayım’ dedi. Sonrasında paramın bir miktarını ödedi. Şimdi beni arayıp hiç bilgi vermiyor. Para da eşimin bana kötü gün için verdiği paraydı. Ne yapabilirim? l BERRIN
CEVAP: Anne, baba veya bir aile büyüğünü devreye sok. Gerekiyorsa borcunu taksitli bir şekilde geri ödemesini öner. Enflasyon da var sonuçta. Yürekleriniz açık konuşun, hayat uzun, kardeşlik önemli.
ALMAK MI KİRALAMAK MI?
SORU: Araba almak mı yoksa kiralamak mı mantıklı? l MESUT
CEVAP: Arabayı kredi ile alacaksan bankaya ödediğin aylık kredi geri ödemesi veya araç finansmanı dışında kasko, vergi, bakım gibi bütçene getireceği ek masrafları hesapla. Kiralarsan bu tür masraflar yok. Şirketin varsa vergiden düşme avantajın da oluyor. Gün sonunda baktığında bir araba sahibi de olmuyorsun. Ayrıca alım-satım işlemlerinde geçerli olacak ÖTV oranları değişti. Bazı araçlar için çok yükseldi.
Örneğin; almak istediğin 275 bin TL olan ithal otomobilin fiyatı 309 bin 275 TL'ye yükseldi. Eğer yerli üretim otomobil tercih edersen, 137 bin 900 TL olan bir otomobilin fiyatı 133 bin 303 TL'ye düştü. Bu değişim, her marka/model bazında farklı olabilir. O nedenle, ithal ya da yerli, bütçene uygunluğunu bir kontrol et.
TASARRUF YAPMAK İÇİN
Hayat tarzında belli değişimler yapıp harcamalarından tasarruf yapmak isteyen herkesi (ücretsiz) uygulamam Moneye’ye bekliyorum.
