Yalnız değilsin

Zor bir dönemdeyiz ancak bireyler olarak kontrolümüzde olan harcamaları ve davranışları yöneterek bu durumu atlatacağız. Çözüme odaklanalım.

YATIRIM ANLAYIŞI

SORU: 10 bin lira param vadeli hesapta. Bozdursam ve altın alsam ne dersiniz? Mantıklı mı? Ethem

CEVAP: Tebrikler birikimin için. Prensip gereği yatırım tavsiyesinde bulunmuyorum. TL mevduat hesabında birikimini değerlendirdiğinde vade sonunda ne kadar faiz gelirin olacağını baştan bilirsin. Altın fiyatlarının ise ne olacağını bilmek imkansız.

Düşebilir de yükselebilir de. Paranı tek bir yere koyma. Eğer kararsızsan bir kısmını altın bir kısmını mevduat yapabilirsin. Böylece yatırımını çeşitlendirmiş olursun (mevduatta yeni düzenleme var. Dolar kadar artacak garantisi veriliyor artık devlet bankalarında, güvenli liman).

GELİR GÜVENCESİ

SORU: 4 bin 900 TL gelirim var. Yalnız yaşıyorum. 1.600 TL ev kredisi ödüyorum. Bu sıralar zorlanmaya başladım. Kredi mi çeksem, ne yapsam? Tülin

CEVAP: Sakin ol, durumun gayet iyi. Öyle canım sıkıldı kredi çekeyim diye kredi çekilmez. Gel bir analiz yapalım.

• Ev kredin gelirinin yüzde 32’sine denk geliyor, gayet makul. Finansal huzurun için toplam borçların gelirinin yüzde 40’ını geçmesin.
• Bu krediye gerçekten ihtiyacın var mı? İyi düşün. Neden tekrar borçlanasın?
• Kullanacağın kredi miktarı yerine ek gelir oluşturmayı dene. Karar olursa her şey olur.
• Kredi alırken en temel konu gelir güvencenin devamlılığı. İşine sıkı sıkı sarıl.

BORÇTAN KURTULMAK İSTİYORUM

SORU: 10 yıllık evliyim ve başım borçtan kurtulmadı. Bir evim ve kredisini ödediğim arabam var. Eşim aşçı ve pandemiden dolayı uzun zamandır çalışamadı. Borcumuz 150 bin lira civarında, gelirimiz 10 bin lira. Hem geçinemiyoruz hem borç ödeyemiyoruz. Fuzuli harcama yapmamaya özen gösteriyoruz. Kartlarımız kapalı. Sanal alışveriş ayda bir kez maaştan maaşa ama biz nerede yanlış yapıyoruz? Sevil

CEVAP: Siz hem ev hem de araba almışsınız. Bir de eşin iş kaybı yaşamış. Bu şartlarda bunu ödemek zor tabii. Peki ne yapmalısınız?

• Bankanıza, ‘’Borçlarımı tek kredide toplamak istiyorum’’ deyin. Durum çok kötü değil, sadece kredileri toparlayıp çok fazla faiz ödememeniz gerekiyor.
• Evi teminat gösterip sadece bu borçlar için kredi sorun, araştırın.
• Eşinle diyaloğunuz önemli, birbirinizi suçlamayın. Çözüme odaklanın.
• Sağlığınız yerinde, ikiniz de çalışıyorsunuz bu çok güzel.

KENETLENİN

SORU: Eşim arabayı 90 bin liraya satıp, 20 bin lirası ile kart borçlarımızı kapattı. Kalan 70 bin lirayı kripto paraya yatırmış. Yükselirse ev peşinatımız olur diye düşünmüş. Ama şimdi 70 bin liramız 15 bin liraya düştü. 30 bin lira otomobil kredisi çekmiştik, iki aydır ödeyemedik. İki çocuğumuz var, ben çalışmıyorum. Ne yapalım bilmiyoruz. Selin

CEVAP: Çocuklarınızı Allah bağışlasın. Bu kripto işine mal satıp giren çok kişi var. Durumunuz çözülebilir. İşte formül:

• Olan olmuş, eşine kızmak hiçbir işe yaramaz. Eşine, ‘’Sana güveniyorum, attığın her adımı önceden benimle konuşmalısın’’ de. Bu geçici bir dönem birbirinize kenetlenirseniz bu dönemden geçersiniz.
• Aylık otomobil kredisi ne kadar? Bankanızla samimiyetle konuşun. Yapılandırma ya da birkaç ay ara isteyin.
• Kripto para alışverişini bırakıp aylık ödemelerinize odaklanın.
• Sen de evden bir şeyler üretip ek gelir kazanmaya çalış. 2022’de kendine bu hedefi koy ve başar. Ben sana güveniyorum.

KARARSIZ KALDIM

SORU: Maaşım kredi ve kredi kartlarına gidiyor ve zorlanıyorum. Borcum 100 bin TL civarında. Kirada evim var, satıp borçları kapatıp kurtulsam mı? Kararsız kaldım. Ahmet

CEVAP: Bankanla görüşüp durumunu anlat, bir çözüm önerisi sunsunlar. Araban varsa ve ihtiyacın çok yoksa borcunu kapatmak için sat. Evinin değeri ne kadar bilmiyorum ama 100 bin lira borç için büyük bir evi satmaya değmez. Banka ile anlaş ve krediyi organize et. Gelirini sağlama al, her şeyi çözersin.

5D İLE PANİK ÇÖZÜMÜ

Aşağıdaki beş halkanın geçişlerini anladığımız zaman anksiyete, korku, kaygı gibi sorunlarımızı çözebiliriz.

1) DURUM: İçinde olduğum durum tam olarak nedir?

2) DÜŞÜNCE: Bu duruma yüklediğim anlam nedir?

3) DUYGU: Bu durum bende hangi duyguların oluşmasına neden oluyor?

4) DUYUM: Bugün bende hangi fizyolojik tepkiye (çarpıntı, nefes daralması...) yol açıyor?

5) DAVRANIŞ: Ben bu durum karşısında hangi davranışı yapıyorum? Burada dikkat çekmek istenen şu: Genelde 3, 4 ve 5’inci maddeleri tetikleyen 1’inci değil 2’nci madde. O sebeple içinde bulunduğumuz problemli durumu zihin haritamızı ve olaylara yüklediğimiz anlamı değiştirerek düzeltebiliriz. (Katkısı için Psikiyatrist Dr. Kenan Eren’e teşekkür ederim.)