Giriş
Gitanjali Rao, 19 Kasım 2005 doğumlu, 15 yaşında. Dünyaya çentik atan 2020 yılının Aralık ayında TIME dergisine kapak olan ‘Yılın Çocuğu’. Fotoğraftaki o özgüvenli oturuşuyla insanlığa, hepimize binlerce mesaj veren, sinyal çakan ve yüzündeki ifadeyle ayar veren, adeta “Akıllı olun!” diyen küçük kız. Hatırlayalım, geçen yıl da o kapakta iklim değişikliği için mücadele eden ve çocukları bilinçlendirerek okul boykotları başlatan ve küresel bir hareketin doğuşuna ilham veren 16 yaşındaki, hepimize öfkeli, “Siz büyükler var ya, çok yalancı, ikiyüzlü ve aptalsınız!” diyen İsveçli kız çocuğu Greta Thunberg, ‘Yılın Kişisi’ sıfatıyla yer almakta idi.
GITANJALI RAO KIMDIR?
Gitanjali, Hint asıllı, Amerikalı mucit, yazar, bilim insanı ve STEM (BTMM, Bilim-Teknoloji-Mühendislik- Matematik) destekçisi. ABD-Colorado’da, lisede okuyor. Annesi, babası akademisyen. Kızlarının merak duygusuna, araştırma tutkusuna her zaman tam destek veriyorlar. Rao ileride MIT’de (Massachusetts Institute of Technology) genetik ve epidemiyoloji alanında uzmanlaşmak istiyor.
ONLARI MUCİT YAPAN DUYGU, ÜZÜNTÜ VE MERAK
Gitanjali’yi ilk harekete geçiren ve etkileyen şey; 10 yaşındayken haberlerde duyduğu temiz su kıtlığı, dünyayı bekleyen su krizi ve bundan duyduğu üzüntü olmuş. Okuldaki öğretmenleri ve 3M’deki araştırmacıların yardımı ile su kirliliğini ucuz ve hızlı tespit eden bir cihaz icat etmiş. Amerika’nın en genç ve başarılı bilim insanı seçilerek 25.000 dolar ödül kazanmış.
Fikrini 2018 MAKERS konferansında sunmuş ve Eylül 2018’de de ABD Çevre Koruma Dairesi’nin Çevresel Gençlik Ödülü’ne layık görülmüş. Oradan da 25.000 dolar daha gelmiş. Rao, bu paraları eğitimi ve araştırmaları için kullanacakmış. Rao ayrıca, reçeteli opioid (morfin, kokain, eroin gibi uyuşturucu her şeye verilen genel tıbbi ad) bağımlılığının erken teşhisi için Epione adlı bir teşhis aracı geliştirmiş ve bu fikri ile de Mayıs 2019’da da TCS Ignite Innovation Student Challenge (İnovasyonu Ateşleyen Öğrenci yarışması) kapsamında ‘sağlık’ kategorisinde en iyi proje olmaya layık görülmüş.
Gitanjali’nin bir de siber zorbalığı erken aşamada tespit edebilen ve yapay zekâ kullanan şahane Moozie projesi var. Microsoft’un rehberliğinde geliştirdiği önerilerle başlatılan Children’s Kindness Network - moozie.org (Çocukların Nezaket Birlikteliği) uygulaması bugüne kadar gördüğüm en basit ve tüm sorunlarımızı kökten çözecek, en ama en güzel projelerden biri! Hemen Türkiye’de de başlamalı, yayılmalı!..
HAYRANLARI ARASINDA ANGELINA JOLIE DE VAR
Rao, üç kez TEDx konuşmacısı olmuş. Gitanjali, aynı zamanda da başarılı bir piyanist. ‘Yılın Çocuğu’nun cinsiyet ayrımcılığı, eşitsizlik, insan hakları konularındaki duyarlılığı da çok yüksek. Time dergisi için insani yardım çalışmalarına katılan ünlü sinema oyuncusu Angelina Jolie ile yaptığı röportajda; Televizyonlardaki bütün bilim insanlarının yaşlı ve genellikle beyaz olduğunu, bunun onu rahatsız ettiğini söylüyor.
Kendisinin alışılmış bilim insanı tipinden farklı olduğunu ve kafalardaki tuğlaları kırmak için rol model olmaktan mutluluk duyduğunu belirtiyor. “Amacım sadece dünyanın sorunlarını çözmek için kendi icatlarımı geliştirmek değil, aynı zamanda başkalarını da bunu yapmaya teşvik etmek.
Çünkü kişisel deneyimimden biliyorum, kendiniz gibi birinin yaptığını görmezseniz bir işe kalkışmak kolay değil” diyor. Kısacası, ağzından bal damlıyor desek yeridir... Onu dinledikçe içimden “Yürü be çocuk, kim tutar seni!” diye naralanıyorum... Twitter adresi: @gitanjaliarao İnanmayan oradan canlı canlı takip etsin.
