Kadınsızlaştırılmış futbol

Tuhaf bir şekilde nedense eski zamanlara göre çok daha ileri seviyede olduğumuzu zannediyoruz. Eskiler sanki çok geri, eski kafalı insanlarmış gibi düşünüyoruz. Oysaki birçok açıdan durum tam tersi. Mesela futbol dediğimiz şeyin 3 bin yıl önce Çin’de kadınla erkeğin birlikte oynadığı bir oyun olarak ortaya çıktığını biliyor muydunuz? Çok uzun süre de dünyada böyle devam etmiş. Bugün bırakın kadın-erkeğin beraber oynamasını, kadın futbolcu sayısı mumla aranacak kadar az.

100 ERKEK FUTBOLCUYA 1 KADIN FUTBOLCU

Aslında yüzyıllar boyunca erkekler kadar başarılı olan kadın futbol takımları olmuş. Ne var ki zamanla toplumsal – kurumsal baskıdan dolayı, kadın futbolcular gitgide görünmez hale gelmiş. Mesela Futbol Federasyonu İngiltere’de 1921’de kadınların sahalarda futbol oynamasını yasaklamış. Bu yasak ancak 50 yıl sonra, 1971’de kaldırılmış. Bizim ülkemizde de bugün lisanslı erkek futbolcu sayısı yaklaşık 600 bin iken, kadın futbolcu sayısı sadece 6 bin. Yani her 100 erkek futbolcuya karşılık, 1 kadın futbolcu denk geliyor.

3 BÜYÜKLER

Liglere gelince: Kadın takımlarında 1., 2. ve 3. Lig olmak üzere 3 ayrı lig mevcut. TFF’den (Türkiye Futbol Federasyonu) alınan 3 yıl önceki karara göre de en büyük 3 kadın futbol takımı 2. Lig’den 1. Lig’e çıkartılmış. Ama çıkarılsalar ne olur?! Bugün “Üç Büyükler” denilen Fenerbahçe, Galatasaray ve Beşiktaş arasında tek kadın futbol takımı olan Beşiktaş! Ancak yine de kadın takımını kendi ana stadyumunda oynatmıyor. Kadın takımı 1. Lig’de yer almasına rağmen, 2. Lig stadyumunda oynuyor. Dahası, zaten kadınlarda 1. Lig maçlarına hiçbir TV kanalı yer vermiyor.

Galatasaray ve Fenerbahçe’nin ise vakti zamanında kadın futbol takımları varmış ancak sonradan dağılmış. Aslına bakarsanız bu içler acısı durum dünyada da pek farklı değil. Mesela Dünya Kupası’nda erkek futbol takımlarına sponsor olan firmaların verdikleri bütçe, otomatik olarak kadın ligini de kapsıyor. Yani bağış erkek futbolculara yapılırken, kadın oyuncular “eşantiyon” muamelesi görüyor.

Düşünün, ilk kez daha 2019’da Visa şirketi FIFA Kadınlar Dünya Kupası’na ayrıca bir bütçe ayırdı. Yani ilk defa kadın futbolu ayrı bir kategori olarak değerlendirildi. Bu yaz Avustralya ve Yeni Zelanda’nın ortaklaşa düzenleyeceği 2023 Kadınlar Dünya Kupası’nın vereceği ödülle ilgili de ilk kez finansal iyileştirme yapıldı. Ancak hâlâ erkekler kategorisiyle eşit seviyeye gelmedi!

YASAL DÜZENLEME

Bu sene ise Kızlar Sahada, ABD’nin Ankara Büyükelçiliği ile birlikte sporda cinsiyet eşitliği alanında farkındalık sağlamak için harekete geçti. 1972’de ABD’de atılan önemli bir adım olan Title IX yasasının 50. yılını özel bir projeyle kutladı. Neden mi bu yasa? Çünkü 1972’de ABD’de lise sporlarında 295 bin kız sporcu varken, bu yasa sayesinde sayı 2019’da 3.4 milyona çıkmıştı.

Zira bu kanun tüm eğitim kurumlarında kız ve erkek öğrencilere eşit fırsat sunmayı zorunlu hale getirmiş, okullarda verilen spor burslarını kızlar ve erkekler arasında yüzde 50-50 bölüştürülmesini mecburi kılmıştı. İşte Title IX’nin 50. yılında Kızlar Sahada ve ABD Büyükelçiliği “Sporda İlham Veren 50 Kadın” projesiyle, tarihte ve günümüzdeki önemli 50 kadın sporcuyu çocuklarla buluşturmuş. Kocaeli Kadın Futbol Takımı’ndan 27 çocuk, tasarlanan kutu oyunu sayesinde kadın sporcuları tanıyıp onları resmetmiş.

“Bu projeye katılan kız çocuklarına, akıllarına gelen ilk üç futbolcunun ismini sorduğumuzda, hepsi sadece erkek futbolcuları tanıyordu. Bu proje sayesinde artık çok daha fazla kadın sporcuyu tanıyorlar. “Çocukların kadın sporcuları tanıması ise, kendilerine hedef koyabilmeleri ve o hedefe varabilmeleri açısından çok kritik” diyor Kiraz Öcal. G G G G G Futbol, dünya üzerinde en çok sevilen ve en çok yayılmış olan spor dalı.

Tam da bu yüzden onun üzerinden kadınları görünür kılmak yaşamsal önemde. Kalıpları futbol sahasında kırarsanız, hayat sahasında da kırmış oluyorsunuz. O yüzden buradan “Üç Büyükler”e seslenelim: Hadi artık büyüklüğünüzü gösterin, kadın takımlarınızı kurup 1. Lig stadyumlarınızda oynatın.

KIZLAR SAHADA

Aslında tüm bunlar, kafalarımızdaki ön yargıları ortalığa saçıyor. Kadınlara biçilen roller, önlerine örülen duvarlar, sokuldukları kalıplar, verilen hükümler, yargılar... Bir bir dökülüyor. İzleyen de, yöneticiler de, sponsorlar da, hepsi aynı ekosistemin birer parçası. “Burada asıl mesele futbol değil, onun çok ötesinde. Mesele futbol üzerinden kalıpları kırmak, duvarları yıkmak” diyor Kızlar Sahada’nın Kurucu Ortağı Kiraz Öcal. “Çünkü bir kadın futbol sahasında olunca, aslında hayat sahasında oluyor” diye devam ediyor.

Türkiye’de kadınları futbol sahasına sokarak hayata kazandırmak için 2013’te kurulmuş Kızlar Sahada. O zamandan beri de bu sayede 6447 kadın oyuncu, 33 kadın antrenör ve 21 kadın hakem sahaya çıkmış. Ama burada asıl “olay”, o kız çocuklarını sahaya çekebilmek. “Ben futbol oynayamam ki, ben erkekler gibi akşam antrenmana gelemem ki” yargılarını kırmak. O aileleri, kız çocuklarının bunu yapabileceğine inandırabilmek. Kızlar Sahada Anadolu’yu karış karış dolaşarak işte bunu başarıyor.