Giriş
Alıştığımız düzen tamamen değişiyor. ‘Al-kullan-at’ döngüsü, yani dünyanın bize verdiği kaynakları istediğimiz ‘şeyleri’ üretmek için tüketip, sonra da o ‘şeyleri’ atmamız üzerine kurulu olan 200 yıllık sistem geride kalıyor. Sanki dünya kaynakları sonsuzmuş, biz de sonsuza kadar sonsuzca tüketerek yaşayabilecekmişiz gibi devam ettirdiğimiz hayatlarımız, çok şükür değişmeye mahkum artık. Eski düzende; içimizde sürekli her şeyin bir yenisini alma dürtüsüyle yaşadık onlarca yıl. Mesele cep telefonuysa hep daha iyi kamera, daha büyük ekran, daha büyük veri tabanı ve daha bir sürü ‘daha’ istedik. Dahası, etrafınızdaki herkeste bir yenisi varken biz geride kalamazdık, değil mi?
2 MİLYON LİTRE SU
O telefonun kölesi olduğumuz bu ‘çizgisel ekonomide’ ise olan sadece bize, cebimize olmuyordu. Asıl olan dünyaya oldu! Her bir cep telefonu için 2 milyon litre su tüketildiğini düşünürsek, aldığımız her ‘şey’ muazzam bir israfa yol açtı. Geride bıraktığımız atıklar ise başlı başına devasa bir sorun yarattı. İşte şimdi tam da bu düzen kökten değişiyor. Dünyanın tarihte 6 kez yok olduğu gerçeği herkesin yüzüne öyle bir çarptı ki, bu kölelik sistemine çomak sokanlar hızla artıyor.
TEKNO ATIK DÖNÜŞÜMÜ
Bunu nasıl mı bu kadar emin söyleyebiliyorum? Çünkü bu değişimi artık tam da ekonomik düzenin kalbindeki şirketler yapıyor. Bunlardan biri de Turkcell. Turkcell, hepimizin evindeki tekno-atıkları geri dönüştürmek için ta Aralık 2019’da harekete geçmiş. Turkcell’in kendi elektronik atıklarını değil, genel olarak tüm elektrikli ve elektronik atıkları (çalışmayan cep telefonu, bilgisayar, tablet, kulaklık, aksesuarlar vs.) geri dönüşüme yolluyor. Yani aslında kendisini hiç de ilgilendirmeyen atıklarla, sırf dünyayla ilgilendiği için mücadele ediyor. ‘Eğitime Dönüştür’ projesiyle 3 yılda tam 24 ton tekno atık toplamış. Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) işbirliğiyle bunların hepsini geri dönüşüme göndererek, karşılığında aldığı gelirle 310 çocuğun eğitimine katkıda bulunmuş. TEGV aracılığıyla bu çocukların okul saati dışında sanat, bilim, teknoloji, matematik alanlarında dersler almasını sağlamış.
ATIĞI ADIM ADIM TAKİP
Proje şöyle işliyor: Evinizdeki herhangi bir tekno-atığı bir Turkcell mağazasına götürüyorsunuz. Mağaza da onu geri dönüşüme yolluyor. Böylelikle hem bu atıkların geri dönüştürülmesini (yani yeniden üretimde kullanılmasını), hem de birçok çocuğun kaliteli eğitim almasını sağlıyor. Ayrıca telefonunuza yüklediğiniz Veero uygulaması ile atığınızı mağazadan itibaren takip edebiliyor, geri dönüşüm tesisine ulaştığından emin oluyorsunuz. Bugüne kadar 15 bin kişinin getirdiği 28 bin e-atığı geri dönüştürerek, Turkcell Türkiye’de tekno atıklarla ilgili sorumluluk alan ilk şirket olmuş.
CEP TELEFONLARI EN BÜYÜK ÇÖP
“Turkcell olarak zaten halihazırda kendi elektronik atığımızı yüzde 100 geri dönüştürüyoruz. Bu projeyle ise evlerdeki elektronik atık miktarının kayıt altına alınmasını sağlıyoruz. Böylelikle çevre kirliliğinin önüne geçiyor, elektronik ürünlerin yapımında kullanılan doğal kaynakları koruma altına alıyoruz” diyor Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan. Bunu yaparak dünyaya nasıl yaşamsal bir katkıda bulunduklarını şu verilerle ortaya koyuyor: Dünyada her yıl 50 milyon ton elektronik atık ortaya çıkıyor. Bu, şimdiye kadar üretilmiş tüm ticari uçakların toplam ağırlığından daha fazla. Bu atıkların da sadece yüzde 20’si geri dönüşüme giriyor. Birleşmiş Milletlere göre; 2050’de yıllık e-atık miktarı 120 milyon ton olacak! Türkiye’de bu rakam 500 bin ton. Kullanım ömürleri çok uzun olmadığı için cep telefonları da elektronik atıkların en büyük bölümünü oluşturuyor. Tam da bu yüzden Turkcell’in bu işe girişmesi hayati önemde.
TOPRAĞIN VE İNSANIN SAĞLIĞI
Murat Erkan, en çok teknoatıkların çevreye verdiği zarara dikkat çekiyor. “Elektronik atıklar usulüne uygun olmayan yollardan geri dönüştürülürse, toprağahavaya- suya ve insan sağlığına çok ciddi zarar veriyor. İçlerinde büyük zararlar veren kimyasallar ve ağır metaller (kurşun, kadmiyum, cıva, arsenic, baryum, basalt) var. Dünyadaki toprak kirliliğinin en önemli sebebini bu atıklar oluşturuyor” diyor. Tam da bu yüzden buna Turkcell’in bir projesi olarak bakmadığını, Türkiye ve dünya için üzerine düşeni yaptığını söylüyor. Bu sayede Turkcell bir cep telefonu operatörü olarak bizi birbirimizle sadece iletişim üzerinden değil, döngüsellik içinde dünyayla bağlıyor. Atık bir cep telefonunun Anadolu’daki bir çocuğun eğitimine kadar uzandığını, birbirimizle ve toprakla-havayla-suyla bütünlük içinde var olduğumuzu bize hatırlattığın için sonsuz teşekkürler Turkcell.
