Tehlike büyük

Türkiye ile İran arasındaki ticaret hacmi yaklaşık 20 milyar dolar. Yılın ilk çeyreğinde en fazla turist artışı İran’dan oldu. İki ülke arasında uzun bir kara sınırı var. İran ile güvenlikten, ekonomi ve kültür ilişkilerine kadar her alanda çok yakınız. Son 1 yılda İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında Suriye’de barışın sağlanabilmesi için iyi çalışan bir üçlü mekanizma kuruldu.

Ticaret hacminin büyümesi, Suriye ve Irak gibi çatışma alanlarında silahların susması sadece bölge için değil, küresel istikrar için de çok önemli.

Bu bilgileri şunun için özetledim: ABD Başkanı Donald Trump’ın üst perdeden çok sert açıklaması ve İran ile nükleer anlaşmadan çekileceklerini söylemesi bütün dünya için bir felakettir. En fazla da bizim gibi komşu ülkeler ve bölge için.

★

Trump’ın sert çıkışı BM gözetiminde İran ile varılan mutabakatın ABD tarafından iptal edilmesi anlamına geliyor. Trump, bu kararı İsrail hükümetinin baskısı, ABD’deki sertlik yanlısı kesimler ve Yahudi lobisinin talepleriyle aldı. Trump zaten İsrail ne derse doğru kabul edecek bir kafa yapısına sahip.

Oysa ABD eski Başkanı Barack Obama’nın söylediği gibi İran ile anlaşmak Amerika’nın çıkarları açısından da doğruydu.

★

Amerika’nın süreci durdurma kararına rağmen Avrupa Birliği, Rusya, Çin ve Türkiye, İran’la anlaşmanın devamından yana. Tahran yönetimi de dünya ile irtibatını koparmamak için işbirliğini sürdürme kararı aldı. Ancak ABD süreci tırmandırmakta kararlı olur ve 6 aylık geçiş sürecinin ardından İran’a ilave ambargolar uygularsa bundan Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkeler kötü etkilenecek demektir.

Uzun bir aradan sonra Boeing ve Airbus İran’a ciddi sayıda uçak satma kararı almıştı. British Airways ve Lufthansa Tahran’a sefer başlatmış, Volkwagen 17 yıl sonra ilk kez otomobil satmak üzere kolları sıvamıştı.

★

Ticarette yaşanan tıkanma, ABD dolarının yükselmesi ve petrol fiyatlarındaki artışa ilave olarak bir büyük tehlike de tartışmaya taraf olan ülkelerin askeri olarak karşı karşıya gelmesidir.

Bütün bu yaşananların Suudi Arabistan ve İsrail ile İran arasında doğrudan bir çatışmaya dönüşmesinden endişeliyim. Irak ve Suriye’de meydana gelen iç savaş vakum etkisi yaratarak Türkiye’yi de içine çekmişti. Ortadoğu’da yayılacak yeni bir çatışmanın nerede duracağını kimse bilemez.