Giriş
Frengi hastalığı nedir? Frengi hastalığı nasıl bulaşır? Frengi hastalığı kısırlık yapar mı?
Cinsel yolla bulaşan frengi hastalığı hakkında detaylı bilgi veren Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Nermin Köşüş, frengi hastalığının kadın ve erkeklerde kısırlığa neden olduğunu belirterek “Frengi hastalığı nedir?’’ “Frengi hastalığı nasıl bulaşır?” “Frengi hastalığı kısırlık yapar mı?” sorularının cevaplarını açıkladı.
Frengi hastalığı diğer adıyla sifiliz, cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Hastalığın adı Frenk isminden gelmektedir. Osmanlı’da Avrupalılara özellikle Fransızlara Frenk denirdi. Cinsel yolla bulaşan bu hastalık Avrupalılarda daha sık görüldüğü için o dönemde ‘Frenk hastalığı’ anlamında ‘frengi’ diye adlandırılmıştır. “Frengi hastalığı nedir?’’ “Frengi hastalığı nasıl bulaşır?” “Frengi hastalığı kısırlık yapar mı?” sorularına Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Nermin Köşüş cevap verdi.
Tüm dünyada yıllık 12 milyon yeni frengi hastası olduğu düşünülmektedir. 2011 yılında frengi oranı 5.6/100.000 hasta olarak verilmiştir. Ancak Amerika’da 14,9/100.000, Rusya’da 120/100.000 oranlarına kadar yükselmiş durumdadır. Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğundan cinselliğin aktif olarak yaşandığı Avrupa ve Amerika ülkelerinde sıklığının giderek arttığı gözlenmektedir.
Frengi hastalığı nedir?
Frengi hastalığı nasıl bulaşır?
Sifilize neden olan treponema pallidum isimli bir bakteridir. Bu bakteri derideki bir kesikten veya hastalığı taşıyan kişideki yarayla temas edilmesi sonucunda vücuda girer. Frengiye bağlı yaralar genellikle vulva, vajina, anüs veya peniste meydana geldiğinden, sifiliz çoğunlukla cinsel temas yoluyla bulaşır. Bu genital yaralar ayrıca HIV ile enfekte olmayı ve bulaşmayı kolaylaştırır. Hastalığın sonraki aşamalarında ortaya çıkan döküntüler ve vücut yaralarıyla temas edilmesi de bulaşmaya neden olabilir.
Frengi semptomları nelerdir?
Frengi belirtileri aşamaya göre farklılık gösterir:
Birincil aşama: Frengi ilk olarak genelde genital bölgede ağrısız bir yara olarak ortaya çıkar. Bu yara 3-6 hafta içinde tedavi edilmese bile kendiliğinden geçer.
İkincil aşama: Eğer sifiliz tedavi edilmezse, bir sonraki aşama yara iyileşirken veya yara kaybolduktan birkaç hafta sonra başlar. Vücutta döküntüler başlar. Bu enfeksiyonun başka bölgelere yayıldığını gösterir. Döküntü genellikle ayak tabanlarında ve ellerin avuç içlerinde görülür.
Gizli enfeksiyon: Bazı kişilerde kızarıklık ve diğer semptomlar birkaç hafta veya ay içinde geçebilir, ancak bu enfeksiyonun geçtiği anlamına gelmez. Buna gizli enfeksiyon denir.
Frengi için tarama testi yaptırmalı mıyım?
Riskli bir durum söz konusu değilse, hamile olmayan kadınlar için rutin sifiliz taraması önerilmez. Tüm hamile kadınlar ilk gebelik öncesi ziyaretlerinde taranmalı ve daha sonra hamilelikte yüksek risk altındaysa tekrar test edilmelidir. Gebelikte frengi hastalığı bebek için son derece risklidir, sakatlık ve ölümlere neden olabilir. Frengi teşhisi kan testi ile yapılır.
Frengi nasıl tedavi edilir?
Frengi antibiyotiklerle tedavi edilir. Erken yakalanır ve tedavi edilirse uzun vadeli sorunlar önlenebilir. Tedavi süresi, enfeksiyonun vücutta bulunma süresine bağlıdır. Tedavinin işe yarayıp yaramadığını görmek için periyodik kan testleri yapılmalıdır. Tedavi sırasında cinsel temastan kaçınılmalıdır. Sifiliz teşhisi konulursa, ayrıca HIV testi de yaptırmalısınız. Elbette partneriniz de sifiliz için tedavi edilmelidir.
Frengi kısırlık yapar mı?
Frengi hem erkeklerde hem de kadınlarda oluşturduğu enfeksiyonlar ve bunların komplikasyonları nedeniyle kısırlığa neden olabilir. Özellikle geç tanı konmuş, hasta tarafından ihmal edilmiş durumlarda oluşan komplikasyonlar nedeniyle kısırlık riski daha da artmaktadır. Ayrıca bu hastalarda diğer cinsel yolla bulaşan klamidya ve bel soğukluğu gibi hastalıkların da bulunma ihtimali yüksektir. Bu hastalıklardan özellikle klamidyanın rahim ve tüpler üzerindeki olumsuz etkileri de infertilite problemine katkıda bulunabilir.
Erkeklerde frengi ve kısırlık
Frengi erkeklerde direkt etki ile infertiliteye neden olmaz. Daha çok frengi komplikasyonları infertiliteye neden olur. Özellikle erken dönemde tanı konulamayan yada ihmal edilmiş vakalarda sperm boşaltma kanallarında daralmalar yada tıkanıklıklar oluşur. Yine testislerde lokal hasarlara ve testiste fibrozis nedeniyle küçülmeye neden olabilir. Daha ileri vakalarda sinirlerin de tutulmasına bağlı olarak erektil disfonksiyon adı verilen erkeklerde sertleşme problemi de gelişebilir. Elbette bu durumlar erkeklerde üreme potansiyelini azaltır.
Kadınlarda frengi ve kısırlık
Kadınlarda frengi, rahim iç zarı olarak adlandırdığımız endometriumda hasara yol açan pelvik inflamatuvar hastalıklara neden olabilir. Bu hasara bağlı normal endometrial kalınlaşma bozulur, endometrial reseptivite yani alıcılık (embriyoyu algılama, tutma yeteneği) azalarak kısırlığa neden olur.
Tedavi edilmemiş frengi hastalarında gebelikte düşük ve erken doğum oranları %50 oranında artmaktadır. Bu gebeliklerden doğan bebeklerin %10’u doğal olarak enfeksiyondan etkilenmekte ve bazı kusurlar oluşmaktadır. Bu nedenle gebelik düşünen çiftlerde özellikle riskli birliktelik hikayesi olanlarda frengi hastalığı açısından tarama yapılmalı ve varsa mutlaka gebelikten önce tedavi edilmelidir.
Frengi ve tüp bebek tedavisi
Yardımlı üreme teknikleri (ART) hastalarına rutin sifilis seroloji testi yapılmalıdır. Sonuçlar pozitif ise, çiftler standart anti-sifilis tedavisi almalı ve enfeksiyon nedeniyle olumsuz in vitro fertilizasyon (IVF) gebelik sonucu hakkında bilgilendirilmelidir. Embriyoların dondurulması gerekiyorsa, hastanede diğer dondurulmuş embriyoları enfeksiyondan korumak için ayrı bir yükleme cihazı kullanılmalıdır.
İn vitro fertilizasyon, kısırlığın üstesinden gelmeye çalışan çiftler için son çare olabilir. Pozitif bir sifilis enfeksiyonu geçmişinin olması, tüp bebek sonrasında klinik gebelik oranlarını azaltabilir. Klinik gebelik oranındaki bu azalma, endometrial kalınlıktaki bozukluklardan, olgun yumurta sayısında azalmadan, daha düşük döllenme ve düşük implantasyon oranlarından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, sifilizin IVF başarısı üzerindeki olumsuz etkilerinin altında yatan mekanizmalar şu anda belirsizdir.
