Giriş
Kanser teşhisi konulan kadınlar anne olabilir mi?
Kanser tedavileri hastayı hem fiziksel hem de psikolojik açıdan yoran ciddi bir süreçtir. Bu tedaviler sırasında alınan kemoterapi ve radyoterapiler ise üreme sağlığını doğrudan etkileyerek üreme organlarına yani yumartalıklara ve içerisindeki yumurtalara zarar vermektedir diyenKadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Yusuf Aytaç Tohma; “Kanser tedavisi gören kadınlar tedavileri bitip sağlığına kavuştuğunda anne olmak istiyorsa radyoterapi ve kemoterapi öncesi yumurtalarını dondurmaları kesinlikle önerilmektedir. Üreme tıbbında son yıllarda sıklıkla kullanılan bu yöntem kanser tanısı alan kadınların anne olma hayallerini korumaya imkan sağlamaktadır” şeklinde konuştu.
Çocuk sahibi olmanın önündeki engellerin başında kadınlarda yaşla birlikte azalan yumurtalık rezervi ve kalitesinin düşmesi gelmektedir. Bilimsel çalışmalar ve mevcut tedavi sonuçları kadınlarda 40’lı yaşlardan sonra çocuk sahibi olma başarısının ciddi olarak azaldığını ortaya koymaktadır. Bir de buna çeşitli nedenlerle erken yaşlarda düşük yumurtalık rezervi teşhisi, erken menopoz riski ya da kanser tanısı gibi sebepler eklendiğinde pek çok kadın gelecekte çocuk sahibi olamama endişesini çok daha genç yaşlarda yaşamaktadır.
Yumurta dondurma işlemi sayesinde kadınlar üreme yeteneklerini kaybetmeden yumurtalarını dondurup ileride bu yumurtaları kullanarak çocuk sahibi olabilmektedirler diye belirten Doç. Dr. Yusuf Aytaç Tohma; “Kanser teşhisi konması durumunda kişinin göreceği tedavide üreme hücreleri için zararlı olan radyoterapi ve kemoterapi alacak olması, üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak ciddi bir cerrahi operasyon geçirilecek olması yumurta dondurma işlemine yasal olarak izin vermektedir. Kemoterapi yumurtalıkların işleyişini doğrudan etkiler, daha az sayıda yumurta üretmeye veya hiç yumurta üretememeye sebep olabilir. Adet tamamen durabilir veya döngüsü düzensizleşebilir.
Tekrar düzenli adet olmak 2 yıllık süreyi bulabilir. Bazı kadınlarda adet tekrar başlar, bazı kadınlarda ise menopoz 5-10 yıl erken gelir. Bu risklerin tamamı hamilelik için daha kısa bir zaman dilimine sahip olunması anlamına gelir. Dolayısıyla kanser tedavisi öncesi yumurtaların ileride kullanılmak üzere dondurularak saklanması ve tedavi tamamlandıktan sonra çözülerek kullanılabilmesi kadınların üreme sağlığını korumak adına değerlendirilebilecek geçerli bir seçenektir. Bu sebeple onkologların tedavi öncesi hastalarının ileriki dönemde çocuk arzusunu da dikkate almaları çok önemlidir” diye ifade etti.
DONDURULAN YUMURTALAR -196 DERECEDE SAKLANIR
Yumurta dondurma işlemi için kadınlarda yumurtalıkların hormonlar ile uyarılarak büyütülmesi ve sonrasında toplanılması gerekmektedir. Tedavi genellikle adetin 2-3’üncü günü başlar ve yaklaşık 12-15 gün sürer. Toplanan yumurtalar laboratuvarda vitrifikasyon adı verilen özel yöntem kullanılarak dondurulur ve ileri bir tarihte kullanılmak üzere saklanır diye konuşan Doç. Dr. Yusuf Aytaç Tohma; “Bu süreçte hastaya adetinin 2. günü yada kanser tedavisinin gecikmemesi gereken durumlarda herhangi bir zaman yumurtalık uyarıcı hormon ilaçları verilir ve normalin üzerinde yumurta üretmesi sağlanır. Takip sürecinde hasta merkeze birkaç kez gelir. Her kontrolde muayene yapılır, hormon düzeylerine bakılır ve bu bulgulara göre ilaç dozları ayarlanır. Yumurtaların büyüklüğü istenilen düzeye ulaştığında yumurta toplama işlemi, vajinadan bazı durumlarda karından ultrason eşliğinde bir iğne ile yapılır. Bu işlem genel anestezi altında ağrısız olarak yapılmakta ve yaklaşık 15 dakika sürmektedir. Hasta 2-3 saat içerisinde taburcu olmakta ve günlük hayatına devam edebilmektedir. Yumurtalar vitrifikasyon tekniği ile su kristalleri oluşmadan dondurulur. Dondurulan yumurtalar -196 derecede sıvı azot tanklarında saklanır. Gebelik istenildiği zaman, başvuran hastanın yumurtaları çözdürülür ve tüp bebek işlemine başlanır” dedi.
KANSER TEDAVİSİ SONRASI GEBELİK PLANLAMASI KANSERİN TÜRÜNE, EVRESİNE VE ALINAN İLAÇLARA GÖRE DEĞİŞİR
Yumurta dondurmanın etkin ve güvenli yapılabilmesi için bu hizmeti veren merkezin deneyimli ve teknolojik altyapısı güçlü bir embriyoloji laboratuvarının olması gerekmektedir. Vitrifikasyon adı verilen hızlı dondurma tekniği yumurta dondurma konusunda devrim sayılabilecek başarılı sonuçlar vermektedir. Vitrifikasyon tekniğinin başarılı olması için doğru uygulama çok önemlidir. Hızlı ve doğru dondurmanın yanı sıra hızlı ve doğru çözme de aynı şekilde önem taşımaktadır diye konuşan Doç. Dr. Yusuf Aytaç Tohma; “Kemoterapi sonrası yumurtalık fonksiyonlarının tedaviden etkilenip etkilenmediğini anlamak için AMH (antimüllerian hormon) ,adetin üçüncü gününde FSH, E2 (östradiol) testlerinin yapılması gerekmektedir. Kanser tedavisi sonrası ne zaman gebe kalınabileceği veya tedaviye başlanabileceği kanser türüne, evresine ve alınan ilaç süresine göre değişmektedir. Yeterli ilaç doz sağlandıktan sonra kanser taramalarında röntgen, MR ve kan testlerinde kanser belirtisi yoksa gebelik için izin verilebilir. Bu noktada hastanın yorucu bir tedavi programından çıktığı unutulmadan gebelik süreci için psikolojik olarak kendini hazır hissetmesi de göz ardı edilmemelidir” şeklinde belirtti.
