Zorbalığı, şiddetten farklı olarak ayırt edici işaretleri fark edebilmenin müdahale yöntemlerinin belirlenmesi açısından önemli olduğu unutulmamalıdır. Bir davranışın akran zorbalığı olması için kurban ve zorba arasında güç dengesizliği ve uzun süre tekrar edici olması gerekmektedir. Akran zorbalığı öğrencilerde benlik saygısının düşüren, depresyon, kaygı, içe kapanıklık ve yalnızlık gibi birçok psikolojik soruna neden olabilen ciddi bir problemdir.

Çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını nasıl anlarsınız?

• Okulda yaşadıkları ile ilgili paylaşımda bulunmaması

• Arkadaş ilişkilerinin zayıf olması ve arkadaşlarından bahsetmemesi

• Okula gitmek istememesi

• Bir anda okul fobisi yaşamaya başlaması

• Bir anda içine kapanma, sessizlik ve kekeleme gibi durumlar yaşaması

• İştahsızlık, baş ağrısı ve karın ağrısı gibi şikayetlerinin oluşması (Bu sebeplerde önce doktor kontrolü yaptırılmalı)

• Okul servisine binmek istememesi

• Bedeninde şiddet izlerine rastlanması

• Sürekli uyumak istemesi

Harçlığını sürekli kaybettiğini söyleyen çocuğa nasıl davranılmalı?

Çocuğunuzla günlük sohbetleri rutin haline getirin. Özellikle akşam yemeklerinde çocuğunuzla zaman geçirdiğiniz anlarda günü birlikte değerlendirin. Okulda gün içerisinde yaşadıkları, nasıl bir gün geçirdikleri, onu üzen ve ona keyif veren anları konuşmak çocuğunuzun gününü daha anlamlı hale getirecek ve problemlerin fark edilmesi için sağlıklı bir iletişim zemini oluşturacaktır. Kendisini ailesine rahat bir şekilde ifade edebilen çocuklar bir problem yaşadığında ailesiyle paylaşabilecektir.

Doğru rol model olmak, sorun çözme becerilerini geliştirecektir. Çocukların davranışları ebeveynin davranışlarına göre şekillenmektedir. Ebeveynin günlük hayattaki sorun çözme becerileri, iletişim tarzları aslında çocuğa verilen en önemli mesajlardır. Günlük rutin içerisinde yaşadığınız gerginliklere getirdiğiniz çözüm yollarını gözden geçirin. Gergin anlarınızda bir problemi çözerken sergilediğiniz davranışlar çocuklarınıza “bir problem yaşadığında sende bu şekilde çözebilirsin” mesajını verecektir. Ebeveynin yaklaşımı, sorun çözme becerileri iletişim ve empatiden uzaksa çocuk için zorbalık normal bir hale gelecektir.

Çocuğunuza rol model olurken etkili iletişim becerilerini kullanmak çocuğunuzun en önemli yol göstericilerinden olacaktır.

Suçlayıcı ifadelerden kaçınılmalı. Çocuğunuz zorbalığa maruz kalmış ya da zorbalığı sergilemiş olabilir. Öncelikli olarak çocuğunuzu anlamaya çalışın. Çocukları anlamanın ön koşulu duygularını rahat bir şekilde ifade etmesini sağlamaktır. Çocuğunuza duygularını ifade etmesi için fırsat vermeli ve cümleleri bitene kadar çocuğunuz sabırla dinlenmeli. Çocuk bu durumu ebeveynleri ile paylaşıyorsa, rehberliğe ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır. Bu noktada yaşadığı sorunu kendisinin çözmesinin beklenmesi veya destek olunmaması çocukta kaygı ve stresi arttıracaktır.

Zorbalığa teşvik edici ifadelerden uzak durulmalı.

Zorbalığa maruz kalan ya da zorbalık yapan çocukların ebeveynlerinin; “sende aynı şekilde karşılık vermelisin”, “bir daha ağlayarak gelmeni istemiyorum”, “sessiz kal”, “umursama”, “iyi yapmışsın” gibi olumsuz telkinler vermemelidirler. Bu telkinler çocukların zorbalığa sürekli maruz kalmasına ya da zorbalık yapan çocukların zorba davranışlarının devamına ortam oluşturmaktadır. Bu tarz ifadeler yerine;

• Ebeveynlerin, çocuklarının gelişim seviyesine uygun olarak zorbalığı anlatmaları gerekmektedir. Bu konuda okul psikolojik danışmanından destek alınabilir. Zorbalığa maruz kalan çocukların bu durumu zaman kaybetmeden öğretmenleri ile paylaşmaları gerektiğini ifade etmeliler. Çocuğun kaygı ve stresini azaltacak sosyal aktivitelere yönlendirilmesi yaşadıkları olumsuz duygulardan sıyrılmalarını kolaylaştıracaktır. Zorbalığa maruz kalan çocuklara gerekli açıklamalar yapılarak tedbirler alınmazsa bir süre sonra zorbalık yapan çocuklar haline gelecekleri unutulmamalıdır.

Çocuğun çevrimiçi dünyasına hakim olunmalı. Çocukların çevrimiçi platformlarda ve görsel medya araçlarında maruz kaldıkları içerikler gözden geçirilmelidir. Çocuğun izlediği videolar, filmler, oyunlar, sosyal medya araçları uygun olmayan içeriklerden oluşabilir. Bu içerikler ebeveynler tarafından kontrol edilmelidir. Şiddet içerikli filmler ve videolar çocuklardan uzak tutulmalı, teknolojik araçlar kontrollü ve sınırlı kullanılmalıdır. Zorbalık içeren filmler ve videolarda zorbalığa uğrayan karakterlerin hissettikleri duyguları tanımlamak ve nasıl mücadele etmesi gerektiğini konuşmak zorbalığı azaltmada etkili bir yöntem olarak kullanılabilir.

Okul aile iş birliği çözümü kolaylaştıracaktır.

Çocuğunuzun zorbalığa maruz kalıyorsa yada zorbalığı yapan bir çocuksa bu durumu mutlaka okuluna bildirmelisiniz. Öğretmeni, okul yönetimi ve ebeveyni ortak çözümler üreterek çocuğa güvenli bir ortam sunabilirler. Bu da çocuğun kaygı ve stresini azaltacaktır. Unutmamalıdır ki aile ile okul arasında güçlü bir iletişim kurulamazsa çocuk okulda kendisini korumasız, zayıf, yetersiz olarak hissedebilir.