Giriş
Akne sorunu, yani sivilcelenme, özellikle gençlerde ergenlik döneminde başlıyor. Çoğu zaman 20’li yaşların sonlarına doğru artık görülmese de, bazı durumlarda genetik sebeplerle 50’li yaşlara kadar rahatsızlık vermeye devam edebiliyor. Akneler çoğunlukla yüz, boyun gibi gözle görülür bölgelerde çıktığı için psikolojiyi olumsuz etkilemekle beraber yaşam kalitesini de düşürüyor. Dermatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Özer Arıcan, akne ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Akne özellikle gençlerde 12-17 yaş aralığında görülen yaygın bir deri hastalığı. Ancak 25 yaşından sonra görülen geç başlangıçlı akne formuna da sık rastlanır. Oluşum sebeplerinde ailesel yatkınlık ön plandadır. Bunun yanında yüze uygulanan ürünlerin ve bazı ilaçların akneyi tetikleyebildiği de göz önünde bulundurulmalı. Bu nedenle cilt bakım ürünleri mutlaka doktor önerisi ile kullanılmalı. İnsan derisinde en sık yüz, boyun, omuzlar, sırt ve göğüs bölgesinde bulunan kıl folikülü ve ilişkili olduğu sebase bezlerin dışarı açıldığı porların kapanması ve bazen iltihaplanması ile ortaya çıkar. Sivilcenin farklı lezyonları bulunur ve bunlara göre hastalık klinik olarak hafiften, çok şiddetliye kadar ayrı ayrı sınıflandırılır.
Psikolojiyi bozuyor
Akne özellikle gençlerin psikolojisini olumsuz etkileyen bir hastalık. Günümüzde dış görünüşün eskiye nazaran çok daha önem kazanmasından dolayı ufak bir akne yüzünden işine, okula gitmek istemeyen gençler olabiliyor ve bu durumu çok ciddi problem haline getirebiliyorlar. Sorunu tedavi etmek yerine kendi başlarına halletmeye kalkarak, takıntı haline getiren gençlerin okul ve mesleki başarıları da olumsuz etkileniyor. Yine aynı şekilde akne sorunu çözülmeyip süreç uzadığında gençler, farklı tedavi seçeneklerine yönelip internetten veya arkadaş tavsiyesi ile sağlıklı olmayan ürünler kullanarak durumu daha da kötüleştirebiliyor, üstelik de ciddi maddi kayba uğruyorlar. Bu yüzden anne babalarına da aşırı baskı uygulayabiliyorlar. Bu problemleri yaşayan gençler için dermatolog yardımı önemli.
Sıkmaya çalışmayın!
Tekrarlayan bir hastalık olması, hastanın psikolojisini olumsuz etkilemesi, kalıcı izler bırakabilmesi gibi nedenlerle aknenin erken tedavi edilmesi gerekir. Tedavi süreci hastalığın şiddetine bağlı olduğu gibi, hastanın tedaviye uyumuna da bağlı. Kadınlarda hormonal faktörler yaş ilerledikçe daha önemli bir rol oynar. Stres, aşırı karbonhidratlı ve yağlı beslenme gibi faktörler aknede artışa yol açabilir. Akne tedavi edilebilir bir hastalık. Durumuna ve seyrine göre tedaviye bir dermatoloji uzmanı tarafından yön verilmeli. Tedavinin uzun soluklu olabileceği göz önüne alınarak, aceleci olunmamalı ve aknelerin sıkarak yok edilemeyeceği bilinmeli.
Tedavide düzenli takip şart
Hiçbir hastalığın tek tip tedavisi olmadığı gibi aknenin de bir tek tedavisi yok. Hastalık değil hasta tedavi edileceğinden kişiye en uygun tedavi dermatoloji uzmanı tarafından belirlenmeli. Tedavide lokal ilaçların yanında antibiyotikler ve A vitamini türevi olan izotretinoin de kullanılabilir. Bunlar özel takip gerektiren ilaçlar ve sadece doktor kontrolünde kullanılmalı. Tüm tedavilerde periyodik takip önemli. Hastaların duruma göre aylık veya hekim önerisine göre farklı aralıklarla düzenli takibi ile bu dönem rahat atlatılabilir. Akne izleri için de modern kozmetik dermatoloji uygulamalarından faydalanılabilir.
Akne sorunu için bu önerileri dikkate alın
- Özellikle yağlı gıdalardan ve aşırı karbonhidratlı beslenmeden uzak durun. Mayonez, tam yağlı süt ve süt ürünleri, çikolata, kuruyemiş, hazır katkı maddeli ambalajlı ürünler, yağlı et ürünleri gibi besinlerin sınırlı tüketilmesi faydalı olabilir.
- Bu süreçte makyajdan uzak durulması önemli. Özellikle tüm yüze sürülen fondöten gibi ürünlerin kullanımı sınırlandırılmalı ve yağlı nemlendiricili ürünler tercih edilmemeli. Hatta güneş koruyucularda yağlı ürünler tercih edilmemeli, uzman önerisiyle cilt tipine uygun güneş koruyucusuna karar verilmeli.
- Akneyi tetikleyen bir diğer faktör stres. Özellikle hastaların stresten uzak durmaları öneml. Ancak akne sorununun kendisi de stresi artırdığından hastalar; hastalığın strese, stresin de hastalığa yol açtığı bir döngüye girer. Bu döngünün uzman yardımı ile kırılması gerekir.
- İnternetten veya çevre tavsiyesi ile bilinçsiz şekilde cilt ürünleri kullanılmamalı, dermatoloji uzmanının önereceği kişiye özel ürünler tercih edilmeli.
- Akne sorununun tek bir tedavi yöntemi olmadığı unutulmamalı. Tedaviye alınan yanıta göre kullanılan yöntem değiştirilerek, hasta için en doğru seçenekler ile sonuca ulaşılır. Sayılı birkaç akne lezyonu için uzman desteği alınmasına gerek olmayabilir ancak yoğun ve yaşam kalitesini düşürecek duruma gelen akne sorunları için uzman yardımı almaktan çekinilmemeli ve geç kalınmamalı.
