Ergenlikte fiziksel değişimlerin yanında yeme bozuklukları, cilt problemleri ve hormonal etkiler sıklıkla görülür. Ergenlik döneminde sık karşılaşılan problemlerden biri de ergenlik sivilceleridir. Dermatoloji Uzmanı Dr. Ayça Alan Atalay ergenlik dönemi sivilceleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Ergenlikte sivilceler hangi yaşlarda başlıyor?

Kızlarda 12 yaşından sonra başlayıp 16-17 yaşlarına kadar devam ediyor. Kadınlarda 25 yaşına kadar olan akneyi (sivilceyi) normal kabul ediyoruz. Kadınlarda 25 yaş sonrası akneyi post-adolesan akne olarak tanımlıyoruz. Erkeklerde ergenlik sivilceleri 14-15’li yaşlarda ortaya çıkıp 17-18’li yaşlarda bitiyor. Kızlardaki akne hafif seyretmeye meyilli. Fakat erkeklerde ‘akne konglobata’ olarak adlandırdığımız yoğun kistlerle, iltihaplarla seyreden tablo karşımıza çıkabiliyor.

Sivilcelerin özellikle ergenlikte çıkmasının sebepleri neler?

Çünkü hormonlar değişiyor. Kızlarda östrojen ve progesteron, erkeklerde androjen seviyelerinde artış oluyor. Bu da ciltte kıl kökü ve yağ bezelerinin birleşiminden oluşan ünitelerde iltihabi bir reaksiyon oluşturuyor. Bu ünitelerin iltihaplanmasıyla birlikte kızarıklık, kabarıklık şeklinde akneleri görmeye başlıyoruz. Bir de sivilcelerin öncüleri olan siyah noktalar (açık komedon) ve beyaz renkte minik kabarcıkları (kapalı komedon) görüyoruz. Her ikisi de onlara müdahale etseniz de etmeseniz de kendiliğinden akneye dönüşme potansiyeli taşıyor.

Ergenliğe giren herkeste sivilce çıkmıyor. Kimler daha yatkın?

En önemlisi genetik etkenler. Bir ergenin hem annesi hem babası ergenlik döneminde yoğun akne geçirdiyse çocukta akne çıkma ihtimali yüksek oluyor. Ebeveynlerden sadece birinde varsa risk daha düşük, ikisinde de yoksa çok daha düşük oluyor. Bunun dışında akneye yatkınlığı artıran başka problemler var. Örneğin ergenlik döneminde kızlarda polikistik over sendromu görülmesi... Bu hastalıkta yumurtalıklar kistik yapıdadır, çene ve göbek çevresinde tüylenme vardır. Yine erkek ergenlerde vücut gelişimi için kullanılan bazı protein tozları akneye yatkınlığı artıyor.

Sivilcelerin çıkmasında cilt tipinin etkisi var mı?

Evet, karma ve yağlıya dönük ciltlerde daha yoğun görüyoruz. Bu tür ciltlerde belirli aralıklarla cilt bakımı yapılması öncü lezyonlar dediğimiz komedonları temizliyor. Bu da sivilcelerin çok alevli bir şekilde çıkmamasını sağlıyor. Sivilceler kuru ciltlerde daha az sıklıkla görülüyor.

Sivilcelerin artmasında yiyecek-içeceklerin rolü nedir?

Çikolata, cips, çekirdek, yağlı yiyeceklerin akneyi artırdığına dair belirgin kanıtlar yok. Fakat antioksidanlardan yoğun sebze-meyveler, omega 3’ten zengin taze balıkların olduğu diyeti benimseyenlerde akne sıklığı daha düşük.

Oynamak sivilceyi yaygınlaştırır mı?

İçinde iltihap olan kızarık, kabarık sivilcelerin içinde ‘propioni bakterium’ adında bir bakteri var. Oynayıp onları patlatır ya da içinde sert granül olan peelinglerle ovarsanız akneler yayılabilir. Fakat açık ve kapalı komedonlarda belirgin bulaşıcı bir materyal olmadığı için onlarda bulaşma söz konusu değil.

Sivilce iyileştikten sonra leke ve iz kalıyor mu?

Akne her durumda leke, iz bırakabilme potansiyeline sahip. İster aknelerle oynayın ister oynamayın... Ama akneyi sıkmak, içini tekrar tekrar boşaltmak, iğnelerle delmek gibi durumlarda izlerin olma ihtimali daha yüksek.

Aşama aşama sivilce tedavisi

Yoğun aknelerde zamanında tıbbi müdahale yapılmazsa ciltte çok derin, krater şeklinde izler kalabiliyor. Tedavi, sivilcelerin şiddetine göre yapılıyor.

* Çok yaygın olmayan aknelerde cilde süren ilaçlar kullanılıyor.

* Kremler işe yaramadığında tedaviye antibiyotikler ekleniyor.

* Antibiyotikler de yeterli gelmediğinde A vitamini türevi denen sistemik ilaçlar devreye giriyor.

* İlaç tedavileri dışında komedon denen sivilce öncüsü yapıların ciltten arındırılmasına yönelik cilt bakımı gibi bazı uygulamalardan da yararlanılıyor. Akneleri kurutma aşamasında bazen lazer de fayda sağlıyor.

* Akne sorunu çözüldükten sonra bu kez izler ve lekelerin tedavilerine geçiliyor. Fraksiyonel lazer, iğneli radyofrekans gibi pek çok yöntem izlerin tedavisinde kullanılabiliyor.

Akne tedavisi sırasında sabırlı olun

Akne tedavisi uzun soluklu oluyor. Antibiyotikleri üst solunum yolu enfeksiyonlarındaki gibi 1-2 hafta kullanmak yeterli değil. Genellikle 2-3 ay devam etmek, bazı durumlarda 6 aya kadar uzatmak gerekli olabiliyor. Genellikle tetrasiklin, doksisiklin, azitromisin grubu antibiyotikler kullanılıyor. A vitamini türevi ilaçlar ise 6-8 ay sürüyor. Hastalar aylık takiplerle izleniyor. Ergenlik dönemi aknesi bu tedavilerle çoğunlukla kolay çözülüyor. Ama 25 yaşın üzerindeki kadınlarda olan sivilcelerin çözümü biraz daha zorlu.

Kozmetik ürünlerin seçiminde dikkatli olun

* Sivilce tedavisinde doğru kozmetik ürün seçmeye dikkat edin. Örneğin yağlı karmaya yönelik bir cildiniz varsa günde 3-4 kez derinlemesine temizleyici ile temizlemek cildinizi arındırmaz, yağ salgısını düzenlemez, tam tersine etki yapar. Cildinizden sebum denen yağı uzaklaştırırsanız yağ bezleriniz daha fazla yağ salgılamaya başlar. Bu da daha fazla sivilce anlamına gelir.

* Karma ve yağlıya dönük ciltlerde daha çok jel tarzında köpüren temizleyicileri tercih edin. Fakat akne tedavisi görüyorsanız kullandığınız ilaçların da cildinizi kuruttuğunu unutmayın. Bu nedenle ilaç tedavisi sırasında sadece gece temizleyici ile gündüz normal suyla yıkayın. Bu önlem cildinizi aşırı kurutup nem dengesini bozmaz.