Görme engelli öğrencilerin hayatlarını değiştirdi

Sözer Vurgun, 20 yıldır coğrafya öğretmenliği yapıyor. Soma Rıfat Dağdelen Anadolu Lisesi’nde 10 yıl görev yapan Vurgun, şimdi Manisa merkezde bulunan Şehit Fatih Kalu Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde görevine devam ediyor. 2014 yılında Soma Rıfat Dağdelen Anadolu Lisesi’nde öğretmenlik yaparken sınıfına görme engelli bir öğrenci (Arda Özgür) kaydoldu. Sözer Öğretmen, süreci şöyle anlattı:

Fırsat eşitliği sağladı

“Öğretmenim ben karanlıktan korkuyorum. Bana yardımcı olun’ dedi. Arda’yı 9’uncu sınıf boyunca derse dahil etmek, arkadaşlarıyla kaynaştırmak, onun ilgisini canlı tutmak, başarısını devam ettirmek için çabalasam da sonuç alamadım ve başka yollar aramaya başladım. Fark ettim ki, sebep, görme engelli öğrencim için fırsat eşitliğini sağlayacak materyallerin olmamasıydı. Buradan hareketle, Arda için coğrafi haritalar yapmaya başladım” dedi.

Yeni materyaller geliştirdi

Sözer Öğretmen’in bu sırada yolu 8 yaşındaki İrem’le kesişti. İrem de doğuştan görme engelliydi ve dokunsal haritalar ilgisini çekmişti. Ancak yaşının küçüklüğünün de etkisiyle, görebilen yaşıtları gibi eğlenceli şeyler İrem’in daha çok ilgisini çekebilirdi. Ayrıca anne babasıyla da karşılıklı olarak oynayabileceği şeyler yapılabilirdi. Sözer Öğretmen İrem ile olan sohbetinden sonra, dokunsal materyallerin sadece harita olmak zorunda olmadığını düşündü. Ve İrem için dokunsal biçimde domino tangram ve zeka küpleri yapmaya başladı. Tüm bu materyallerin üretimine hala devam ediliyor. Sözer Öğretmen ‘yap-boz haritalar’ adını verdiği ilkokullar için de coğrafya öğretim materyalleri tasarladı. Aynı zamanda çocuklar için dokunsal masal kitapları da hazırladı.

‘İyilik Atölyesi’ kurdu

Bu atölyede önce 40 öğrenci ve 15 veliye dokunsal harita ve materyal yapmayı öğretti. Sonrasında öğrencileri ile beraber kendi imkanlarıyla 5 bin dolar biriktirdi. Bu para ile dokunsal eğitim materyalleri, rubik küp ve tangram gibi oyuncakları ve dokunsal oyunları yapacakları malzemeleri satın aldı. Öğretmenliğin sadece maaş karşılığı kitaplarda yazılı şeyleri anlatmaktan ibaret olmadığını söyleyen Sözer Öğretmen, “Dedem, anne ve babasını küçük yaşta kaybetti, bir süre amcası ile yaşadı, amcası da vefat edince uzun süre sokaklarda yaşadı. Hem okula gitti hem çalıştı. Bu durumu gören ilkokul öğretmeni dedemi sahiplendi, okuttu ve ilkokuldan sonra yatılı öğretmen okuluna kaydettirdi. Hayatı boyunca ‘ben bugüne öğretmenim sayesinde geldim’ der. Benim de öğretmen olup çocukların ellerinden tutarak ileriye götürmemi çok isterdi” dedi.

Dokunsal haritalar tasarladı

Bu haritalarda dünyada ilk kez, her bir ilgili kısım farklı dokularda, farklı yüksekliklerde ve içeriklerde yer alıyor. Ayrıca üzerinde Braille alfabesi (kabartmalı yazı) ile de açıklamalar bulunuyor. Sözer Öğretmen, bir süre sonra engelli olan ve olmayan öğrencilerin kaynaşabilmesi için bu materyalleri yapmayı öğrencilerine de öğretti ve birlikte yapmaya başladılar.

TÜBİTAK'tan ödül

Sözer Öğretmen, Arda ile birlikte ‘Dokunsal Haritalar ve Eğitim Materyallerinin Uygulanabilirlik ve Kullanımının Faydaları Projesi’ ile TÜBİTAK 2017 Yılı 48.Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması’na katıldı. Proje, coğrafya alanında 13 bin 940 proje arasından Türkiye 3’üncüsü oldu. ‘İy ilik at öl ye si’ kurd u Eğitim materyallerinin tasarlanması ve yaygınlaştırılması için şu an görev yaptığı Şehit Fatih Kalu Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde dokunsal eğitim materyalleri üzerine bir ‘İyilik Atölyesi’ kurdu. Bu atölyede önce 40 öğrenci ve 15 veliye dokunsal harita ve materyal yapmayı öğretti. Sonrasında öğrencileri ile beraber kendi imkanlarıyla 5 bin dolar biriktirdi. Bu para ile dokunsal eğitim materyalleri, rubik küp ve tangram gibi oyuncakları ve dokunsal oyunları yapacakları malzemeleri satın aldı.

Proje sınırları aştı

İyilik Atölyesi’nde bir yandan materyaller üretilirken, diğer yandan da insanlara bu materyallerin nasıl üretildiğini öğretiliyor. Atölye sayesinde Türkiye’de 3 bin görme engelli çocuğa, Afrika’da ise 360 görme engelli çocuğa ulaşıldı. Sözer Öğretmen, Şehit Fatih Kalu Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencileri ile birlikte Sudan Rwanda ve Burundi’deki görme engelliler okullarına yaptıkları materyalleri ulaştırdı. Sözer Öğretmen, öğrencileri ile birlikte Afrika’daki 360 görme engelli çocuğa beyaz baston da sağladı. Proje Türkiye’de ‘En İyi İyilik Projesi’ seçildi.

Eğitimde iyi örnek seçildi

Sözer Öğretmen, herkes için eğitimde ortak bir tasarımın mümkün olabileceğini gösterdi. Geliştirdiği dokunsal materyal tasarımı bugüne kadar hazırlanan materyallerden en büyük farkı gören ve görmeyen çocukların aynı materyali kullanabilmesi. Bu haritalanma sisteminin bir anda inanılmaz ilgi gördüğünü belirten Sözer Öğretmen “Sabancı Üniversitesi’nin her yıl düzenlediği ‘Eğitimde İyi Örnekler’ de 2017 ve 2018 yılında üst üste en iyi örnek seçildi. Soma’da 2017 yılında yılın öğretmeni seçildim” dedi. Sözer Öğretmen, öğrenciler dışında görme engelli öğretmenler için de materyal yapıyor.

Uluslararası destek

Görme Engellilere Yönelik Uluslararası Eğitim Konseyi (ICEVI) Başkanı Franges Gentile yaptığı çalışmalar nedeniyle Sözer Öğretmeni Brüksel’e davet etti. Aynı şekilde Arap Ülkeleri Rehabilitasyon Merkezi 2. Başkanı Filistinli Rima Canawati de bu materyallerin yapımını Filistin’deki öğretmenlere öğretmesi için Sözer Öğretmeni Filistin’e davet etti.

BM’den davet

Amerika’daki Paths To Literacy For Students Who Are Blind Or Visually İmpaired sitesi ve Teksas Ensitüsü yaptığı çalışmaları paylaşıyor. Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları Komitesi Başkanı ve görme engelli Profesör Jun Ishikawa, 11 adet Japonya haritası istedi. Proje ekibi de Avrupa Engelliler Eğitimi Komisyonu tarafından Brüksel’e de davet edildi.

Somalı çocukların yaralarını sardı

Sözer Öğretmen’in öğretmenlik yaptığı Soma’da, kömür madeninde 13 Mayıs 2014’te çıkan yangın nedeniyle 301 madenci ölmüştü. Ölen madenciler arasında eski öğrencileri ve velilerinin de olduğunu söyleyen Sözer Öğretmen, “En son cesedi çıkarılan madenci, faciadan bir gün önce görüştüğüm eski öğrencimdi. Facia, Soma halkı ve öğrencilerim üzerinde derin bir çöküş yarattı. Ama hayata dönülmek zorundaydı” dedi. Bunun için pek çok yerle irtibata geçen Sözer Öğretmen, çocuklar için sanatsal eğitimler ve spor faaliyetleri düzenledi. Çocukları sanatçı ve sporcular ile buluşturdu. Geziler düzenledi ve rehabilitasyon eğitimleri organize etti.

Farkındalık yarattı

Sözer Öğretmen’in oğlu asperger sendromu (Bir gelişim bozukluğu). Oğlunun bu sendromdan dolayı uzun süre eğitim ortamından uzak kaldığını söyleyen Sözer Öğretmen, “Eğitim ortamından uzak kalmasında öğrenci ailelerinin ve öğretmenlerin yeterli düzeyde bilinçli olmaması etkili” dedi. Sözer Öğretmen; otizm, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ilgili Çocuk Psikiyatri Uzmanı Dr. Ülkü Akyol beraber ‘karşılaşmalar’ adını verdiği konferansları okullarda yapıyor. Konferanslarda başından geçenleri ve çocuğunun aynı ortamda diğer çocuklarla nasıl okuduğunu anlatıyor.

Öğretmenlik dededen miras

Öğretmenliğin sadece maaş karşılığı kitaplarda yazılı şeyleri anlatmaktan ibaret olmadığını söyleyen Sözer Öğretmen, “Dedem, anne ve babasını küçük yaşta kaybetti, bir süre amcası ile yaşadı, amcası da vefat edince uzun süre sokaklarda yaşadı. Hem okula gitti hem çalıştı. Bu durumu gören ilkokul öğretmeni dedemi sahiplendi, okuttu ve ilkokuldan sonra yatılı öğretmen okuluna kaydettirdi. Hayatı boyunca ‘ben bugüne öğretmenim sayesinde geldim’ der. Benim de öğretmen olup çocukların ellerinden tutarak ileriye götürmemi çok isterdi” dedi.

Sevim Büyüktaş Demir