Giriş
Öğrencilerin rol modeli Ayşe Mayda
Türkiye’nin ilk kadın ortodontisti Ayşe Mayda, 104 yaşına rağmen berrak hafızasıyla bizlerle kolej anılarını paylaşıyor. Mayda, yaşam enerjisini ise eski fotoğraflardan ve güne yapılacak işler listesiyle başlamaktan alıyor. // Sevim Büyüktaş Demir
Ayşe Mayda’yı İzmir’de tanımayan yok. İzmir’in ve Türkiye’nin ilk kadın ortodontisti, Amerikan Koleji’nin ilk mezunlarından, adını okulunun terasına veren çok değerli bir isim Ayşe Mayda. Kendisiyle Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görüldüğü gün, İzmir’de bir araya gelerek keyifli bir sohbet gerçekleştirmiştik. Sohbetimizin detaylarını vermek bugüne kısmet oldu.
Yapacak işler listesi
Bazen tarihleri karıştırsa da olayların hiçbirini karıştırmadan anlatıyor. Akıl almaz bir arşivleme huyuna sahip. Fotoğraflar arasında yakın dostu Safiye Ayla’nın ona yazdığı bir bilmece de var, adına gönderilen bir telgraf da. Ayşe Mayda ile yaptığımız sohbetten anladığım, bir süre sonra insanı hayata, anılar ve her sabah yataktan kalktığında yapacağı işler listesi olması bağlıyor.
Hayaline kavuştu
Amerikan Kız Koleji’nde okumayı hep hayal ettiğini söyleyen Mayda, “Kolejli kızları sokakta portakal rengi fularlarıyla görür, onlara çok özenirdim. Arkadaşlarımın çoğu da koleje gidiyordu. Ayrıca İtalyanca değil, İngilizce öğrenmek istiyordum. Bir hafta kadar babamın istediği İtalyan Okulu’nda okudum. Baktım olmayacak, babamı ikna etmek için bir yol buldum” diyor. Babasının mutaassıp karakterinden güç alan Mayda, kız-erkek karışık İtalyan Okulu’nda erkek öğrencilerin saçını çektiğini ve onu rahatsız ettiğini söyler. Babası da bunun üzerine, “Tamam o zaman sen Amerikan Koleji’ne kaydol” der.
Mutlu okul yılları
“104 yıllık hayatınızda bir döneme geri dönecek olsaydınız hangisini seçerdiniz?” soruma “Kolej yıllarım” diyecek kadar okuluna hayran bir öğrenci Mayda. “Ben koleje başladığımda toplam öğrenci sayısı 50-60’tı. Bizim sınıf 8 kişiydi. O yüzden bizi bir alt sınıfla birleştirdiler. Kolejde çok mutluydum.
Hekimliğe doğru
Okulun ona en büyük katkısını ise koleji bitirip de üniversiteye kaydolmak için İstanbul’a gittiğinde gördüğünü söylüyor Ayşe Mayda. O dönem üniversiteye gitmek için bir sınava girme zorunluluğu yok. Arkadaşı Mevhibe ile birlikte İstanbul Üniversitesi’ne gidiyor ve bölümlerin asıldığı listeye bakarak bir karar vermeye çalışıyorlar. Listeye bakarken bir diş hekimi hoca yanlarına gelip hangi liseden mezun olduklarını soruyor. “İzmir Amerikan Koleji” yanıtını duyunca, ikisinin diş hekimliği bölümüne kayıtlarını yapıyor.
İlk ortodontist
Dört senelik üniversite eğitiminden sonra, hâlâ hayranlıkla bahsettiği hocası Alman Profesör Kantorowicz’in asistanı olarak üniversitede görev yapıyor. 1945 yılında İzmir’e dönen Mayda, ilk muayenesini açar. İzmir’in ilk ortodontisti olarak hızla tanınmaya başlar. Hayatının bundan sonrasını ortodontist olarak çalışarak geçiren Mayda, “O yıllarda kimse İzmir’de ortodontistliğin ne olduğunu bilmiyordu. ‘Biz Ayşe’yi Müslüman zannederdik, meğer o Ortodoks’muş’ dediklerini duymuş, çok gülmüştüm” diyor.
Eğitim gönüllüsü
Mayda, iki mesleği olduğunu söylüyor: Ortodontistlik ve dernekçilik. Çevre ve hayvanlar konusunda çalışan Mayda, sivil toplum kuruluşlarına elinden geldiğince bağış yapmaya çalışıyor. Özellikle kız çocuklarının eğitimini hep destekliyor. Güzelbahçe’de gençlerin spor yapabilecekleri bir alan olması için Ayşe Mayda Spor Kompleksi’ni yaptıran Mayda, kardeşi Seniha adına Bozyaka’da ilköğretim okulu, spor-kültür salonu, bilgisayar ve fen laboratuvarı da yaptırdı.
‘O bizim ilham perimiz’
İzmir Amerikan Koleji’nin (ACI) Türk Müdürü Didem Erpulat, Amerikan kolejlerinin en önemli özelliklerinden birinin mezunlarının birbirine olan bağlılığı olduğunu söyledi. Mezunlarının hangi yaşta, hangi konumda, hangi ülkede olurlarsa olsunlar okullarıyla olan bağlarını koparmadığını belirten Erpulat, “Bu bağlılığın en güzel örneklerinden biri de 1937 mezunumuz Ayşe Mayda’dır. O bizim enerji ve motivasyon kaynağımız, ilham perimizdir. Öğrencilerimiz için gerçek bir rol model. Okulumuzda ihtiyacı olan kız çocuklarına burs verip mezun ediyor, üniversitede de onlara kol kanat geriyor” dedi.
