Giriş
Okulun ilk günü dikkat! Çocuğunuza asla bunları söylemeyin
Birçok ebeveyn farkında değil ancak okul korkusu travmaya dönüşebilir. Pazartesi günü başlayacak olan okul döneminde psikologlar, ebeveynleri uyarıyor. 5-7 yaş arası çocukları etkileyen okul korkusu her çocukta farklı şekilde ifade bulabiliyor. Okulun ilk günü, çocuğunuzun okula en ideal şekilde uyum sağlayabilmesi için yapılması gerekenleri posta.com.tr okurları için araştırdık. İşte 1. Sınıf çocuğu psikolojisi, okul değiştirme psikolojisi ve okula uyum sürecini kolaylaştıran adımlar…
Bahar Saygılıer / posta.com.tr Yeni eğitim öğretim yılı yarın başlıyor ve yaklaşık 20 milyon öğrenci ders başı yapacak. Okul döneminin başlaması sadece çocuklar için değil ebeveynler içinde yepyeni bir başlangıç anlamına geliyor. Bu heyecanlı süreç bazı belirsizlikleri ve sorunları da beraberinde getiriyor
1.Sınıf çocuğu psikolojisi, ebeveynlerin bu anlamda çocuklara yaklaşımı çocuğun eğitim ve öğrenim yaşamında büyük farklar yaratabilir. Çocuklar ailede var olan güven ortamını okulda da hissetmek isterler. Okula yeni başlayan çocukların ya da okul değiştiren çocukların uyum süreci geçirmeleri oldukça doğal olsa da bu noktada ailelere önemli görevler düşüyor.
Çocuk- Ergen Psikiyatri Uzmanı Mine Ela Yüksel ve Okul Psikoloğu Mahinur Süzer posta.com.tr okurları için çocukların okula uyum süreci ve okul korkusu ile alakalı sorularımızı yanıtladı.
“EBEVEYNLER ÖNCE KENDİ DUYGULARINI KONTROL ETMELİ”
Okul Psikoloğu Mahinur Süzer ebeveynleri olumsuz duygulara karşı uyarıyor
“Ebeveynler, kaygı, korku, aşırı merak, korumacılık gibi olumsuz duygularını çocuğa yansıtmamalıdır. Ebeveynler, kendi duygularını fark edip, kontrol etmeye başladıklarında çocuk bu olumsuz duygulardan daha az etkilenir. Ebeveynlerin ortak dil kullanması, çocuğa tutarlı davranması, sınırlar konusunda kararlı davranması önemlidir çünkü çocuklar kendilerini güvende hissetmek için düzene ve kurallara ihtiyaç duyar”
Psikolog Mahinur Süzer, “Çocuğunuzun ayrı bir birey olduğunu unutmayın” diyor ve okula uyum konusunda neler yapılması gerektiğini şöyle anlatıyor;
“Çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini iyi bir dinleyici olarak anladığınızı ve önemsediğinizi hissettirin. Çocuğunuz ile etkili bir iletişim kurmak onu güvende hissettirecektir. Çocuğun ev dışında kendine yetebilmesi kaygılarını azaltacak ve onlarla daha rahat baş edebilmesini sağlayacaktır. Ailenin bu süreçte çocuğa uygun sorumluluklar vermesi ve sorun çözme becerilerini desteklemesi önemlidir”
YAPAMADIKLARINA DEĞİL, YAPABİLDİKLERİNE ODAKLANIN
Süzer, çocukların okula uyum sürecini kolaylaştırmak için çocukların yapamadıklarına değil, yapabildiklerine odaklanmak gerektiğinin altını çiziyor. Bu tutumun çocuğun özgüvenini ve sosyal ilişkilerini güçlendireceğini belirtiyor.
“Her birey takdir edilmek ister. Ebeveynler çocukları için gerçekçi hedefler koyarak, çocuğun küçük ya da büyük başarılarını görüp takdir etmelidir”
“OKUL SÜRECİNE ÇOK MÜDAHALE EDİLMEMELİ”
Çocuk- Ergen Psikiyatri Uzmanı Mine Ela Yüksel “Başlangıçta özellikle küçük çocuklar için okula uyum yani adaptasyon sürecinin bir kısmında ebeveynin ya da bakım verenlerin çocuğa eşlik etmesi bu süreci hem çocukları hem kendileri için kolaylaştıracaktır.” diyor ve ebeveynleri okula çok müdahale etmemeleri konusunda uyarıyor;
“Adaptasyon zamanında ebeveynin okula ve öğretmene güvenebilmesi bu süreçte önemli rol oynar. Ebeveynin okula çok müdahale etmemesi, çocuğundan ayrılabilmesi çocuğun da okula uyumunu olumlu yönde etkileyecektir.”
Her çocuk farklı tepki veriyor
Küçük çocuklarda okula gitmeyi reddetme, ebeveynden ayrılırken şiddetli ağlama benzeri tepkiler yaşanırken yaş büyüdükçe okul sabahı karın ağrısı gibi belirtiler sıklaşır. Okul korkusu nadir değildir ve her çocuk için altında farklı bir sebep yatar.
Bununla beraber her çocukta kaygılar farklı şekilde ifade bulur. Çocuk çeşitli nedenlerle okula gitmek istemez ve okula gittiğinde de eve gitmek için ısrarcı olur. Bu şekilde ifade etmekle beraber baş ağrısı, karın ağrısı, sık tuvalete gitme ihtiyacı, öfke nöbetleri, ağlama, kaçınma davranışı, korkular ile de kendini belli edebilir.
Bazı çocuklarda yerinde oturamamanın yanı sıra, yazı yazmada isteksizlik, yavaşlık, bazı harfleri ters yazma, arkadaşlarıyla ders içinde konuşma ya da okuma- yazmayı zamanı geldiği halde öğrenememe gibi bulgular da görülebilir.
1 AYDAN UZUN SÜRERSE DİKKAT!
Okul korkusu ve uyum sorununun doğal olarak 1-2 hafta sürebileceğini belirten Çocuk- Ergen Psikiyatri Uzmanı Yüksel “1 aydan uzun süren hallerde uzman desteği almak gerekli olabilir. Çocuk okulda kendisinin ya da evde sevdiklerinin başına bir şey geleceğinden endişelenebilir. Bu çocuklar dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ya da öğrenme bozukluğu açısından değerlendirilmelidir.” diyor ve ekliyor;
“Unutulmamalı ki yaşanan yoğun kaygılar ya da okul ile ilgili zorlanmalar, çocuğun okula gitmediği zamanı arttırabilir, ya da gitmekte zorlanmayan çocuklarda arkadaş ilişkilerini, sınıfta kendini ifade etmesini veya ders başarısını etkileyebilir. Bu nedenle devam eden zorlanmalarda “alışır” diye bekleyerek vakit kaybetmeden bir çocuk-ergen psikiyatristine başvurulmalıdır.”
Çocuk- Ergen Psikiyatri Uzmanı Yüksel okula uyum sorunu ve okul korkusu yaşayan çocuklar için ebeveynlere bazı ipuçları verdi...
ÇOCUĞUNUZ OKUL KORKUSU YAŞIYORSA…
Okula uyumu kolaylaştırmak için neler yapılabilir?
- Çocuğun korkusu ile alay etmemeli ve küçümsememeli.
- Çocuklarla yaşı kaç olursa olsun duyguları ve korkuları konuşulmalı, çocuğu dinlemeli
- Çocuğa neden okula gittiği ve okulun işlevi anlatılmalı
- Çocuğu okul hayatına hazırlamalı. Örneğin okulun olumlu taraflarından bahsedilebilir: arkadaş edinmek, oyun oynamak, okul için beraber alışveriş yapılabilir, okula giden çocuklardan bahsedilebilir
- Öncelikle kısa süreli okula yollanmalı, süre zamanla arttırılmalı
- Çocuğun öğretmeni ya da arkadaşları ile sınıf dışında çocukla beraber vakit geçirilebilir
- Sabah okula gitmek üzere yapılan hazırlıkları eğlenceli hale getirin. Ona okulda neler yapacağını sorun, siz de gününüzü nasıl geçireceğinizi anlatın. Akşama kadar onu özleyeceğinizi söyleyebilirsiniz
- Kararlı olunmalı. Çocuğun olur olmaz bahanelerle evde kalıp oyun oynamasına izin vermeyin. Evde kalış uzadıkça okula dönüş o ölçüde güçleşir.
- Anne ve babaların hangisi kararlı davranabiliyorsa, çocuğu okula onun götürmesi tercih edilebilir
- Çocuğa asla, “eğer okula gidersen sana istediğin oyuncağı alırım” gibi tekliflerde bulunulmamalı. Eğer çocuğun evde kalması gerekirse o günü okula gidebildiği günler gibi geçirmesi sağlanmamalı.
- Belirsizlikler azaltılmalı: çocuğu okula kimin bırakacağı, ne zaman kimin alacağı önceden çocuğa anlatılmalı
