Binlerce kişiyi ilgilendiriyor! Kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı hakları da var...

Bazı işlerin mevsimi var ve yaklaşık 1 milyon vatandaş geçimini sadece bu dönemdeki çalışmalarıyla sağlıyor. Özellikle mayıs ve haziran ayıyla birlikte koronaya rağmen turizm, tarım, ormancılık sektörleri başta olmak üzere çok sayıda sektörde mevsimlik işçi sezonu da açılıyor. Çoğu kayıtdışı olsa bile bu işçilerin de yasal hakları var. Aynı işverene bağlı işyerlerinde iki veya daha fazla sezon çalışan işçiler ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanıyor.

SÖZLEŞME ÖNEMLİ

Mevsimlik iş sözleşmeleri, belirli süreli (bir sezonluk) yapılabileceği gibi belirsiz süreli de olabilir. Belirli süreli olarak tek mevsimlik yapılmış sözleşmeler, sezon bitiminde sona eriyor. Belirli süreli mevsimlik sözleşmede işveren sezon sonunda ihbar ve kıdem tazminatı ödemiyor. Diğer taraftan, mevsimlik sözleşmeler belirsiz süreli yapıldıysa, önceden bildirimle sona erdirilmek zorunda. Aksi takdirde, işverenin çalışana ihbar ve kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü doğuyor.

HESABA DİKKAT!

İşverenin peş peşe sezonluk sözleşme yapması halinde de işçinin ihbar ve kıdem tazminatı hakkı doğuyor. İşveren, tek sezonluk sözleşme imzaladığı işçiyi iki sezon üst üste çalıştırırsa, bir sonraki sezonda işe almadığında ihbar ve kıdem tazminatı ödemekle yükümlü. Hem kıdem tazminatına hak kazanmak için gerekli olan 1 yılın hesabında hem de kıdeme esas sürenin hesabında işçinin mevsimlik iş sözleşmesine dayanarak çalıştığı dönem esas alınır.

İHBARDA ÇALIŞILAN SÜRE

Kıdem tazminatı, çalışılan her yıl için en az bir aylık brüt asgari ücret (3.577 lira) üzerinden hesaplanıyor. Mevsimlik işlerde işçinin çalışmadığı dönemler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmıyor. Yılda 6 ay üzerinden 6 sezon çalışan bir işçiye 36 aylık (3 yıl) çalışması üzerinden tazminat hakkı doğuyor. İhbar tazminatı ise iş sözleşmesi 6 aydan az süren işçi için 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar süren işçi için 4 hafta; 1.5 yıldan üç yıla kadar süren işçi için de 6 hafta üzerinden ödeniyor. Üç yıldan fazla çalışan işçi için ise 8 haftalık ücret tutarında ihbar tazminatı ödenmesi gerekiyor.

ÜCRETLİ İZİN DURUMU

İşçilerin, bir işyerinde ‘ücretli’ yıllık izin hakkı elde edebilmesi için 1 yıl çalışması gerekiyor. İş Kanunu, ‘niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanların’ yıllık ücretli izin alamayacağını öngörüyor. Mevsimlik işçiler sezonluk çalıştıkları için bir yılı tamamlayamadıklarından bu haktan yararlanamıyor. Öte yandan mevsimlik işçi daha sonra sürekli kadroya geçerse mevsimlik çalıştığı dönemler de yıllık izin hakkının doğumunda dikkate alınır, yıllık izin süresi mevsimlik çalışmalar da dikkate alınarak hesaplanır.

TARIMDA PRİMİ KENDİLERİ ÖDEYEBİLİR

Yasaya göre, tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle geçici olarak çalışan mevsimlik işçilerin sigortalı olabilmesi için işe giriş bildirgesini, sürekli ikametlerinin ya da çalıştıkları yerin bağlı bulunduğu muhtarlıklar ile tarım müdürlüklerine onaylatarak sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekiyor. Bu işlemleri yaptırma sorumluluğu işçiye ait. Mevsimlik işçiyi çalıştıran işverenlerin sigorta yaptırma zorunluluğu bulunmuyor. Bunun için işçinin primleri ‘EK 5’le kendisinin yatırması gerekiyor. Buradaki tek avantaj işçinin 28 gün üzerinden prim yatırarak 30 günlük sigortalı sayılması. Mevsimlik tarım işçisi bu yıl bu kapsamda her ay 1.151 lira prim yatırarak sağlıktan yararlanırken, emekliliği için gerekli primlerini tamamlayabilir.

İŞSİZLİK MAAŞI

Mevsimlik işçiler, başka bir iş bulamazlarsa işsiz kalıyor. Yasaya göre; hizmet akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalanlar işsizlik maaşı alabiliyor. Bunun için son 120 günde (4 ay) prim ödenmesi ve son 3 yılda en az 600 gün sigortalı olunması koşulu var. 600 gün sigortalı olarak çalışıp, adına işsizlik sigortası primi ödenmiş olanlara 6 ay, 900 gün sigortalı olanlara 8 ay, 1080 gün sigortalı olanlara da 10 ay süreyle işsizlik maaşı veriliyor. En düşük işsizlik maaşı 1.420 lira.

11 AYI AŞMAMALI

Mevsimlik işler kısa dönemli olabileceği gibi uzun süreli de olabiliyor. Yargıtay 11 ayı aşan çalışmaların mevsimlik iş olamayacağına hükmediyor. Dolayısıyla işin niteliği elverdiği ölçüde 11 aya kadar mevsimlik işler uzayabiliyor.